H μάχη στο φυλάκιο του Ρίβιου

Το άρθρο αυτό αποτελεί ουσιαστικά παράλληλο γεγονός με την επιχείρηση της μάχης της Αμφιλοχίας. Όπως αναφέραμε και στο ανάλογο άρθρο, η μάχη της Αμφιλοχίας έγινε σε συνδυασμό με άλλες υποστηρικτικές επιχειρήσεις στην γενικότερη περιοχή του Βάλτου. Ο λόγος για αυτό ήταν η αποκοπή της Αμφιλοχίας από άλλες πιθανές θέσεις των Γερμανών, από όπου εκείνοι θα μπορούσαν να στείλουν ενισχύσεις. Μια τέτοια επιχείρηση είναι και η μάχη που έδωσε ο ΕΛΑΣ στο φυλάκιο του Ρίβιου. Το Ρίβιο βρίσκεται στον δρόμο Αγρινίου - Αμφιλοχίας σε ύψωμα κοντά στην γέφυρα κοντά στην λίμνη Αμβρακία.

Για την επιχείρηση αυτή αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί το 1ο Τάγμα του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ, που υπάγονταν στην 8η Μεραρχία. Το 3ο Τάγμα του 2/39 θα μάχονταν στην Αμφιλοχία και έτσι τα αδελφά Τάγματα θα είχαν και την ηθική υπεροχή ότι με την μάχη στηρίζουν τα αδέρφια τους. Επικεφαλής του Τάγματος τέθηκε ο λοχαγός Κώστας Παπαγεωργίου ενώ την αποστολή συνόδευσε επιτελικά και ο εκπαιδευτής της ΕΠΟΝ Δ. Κωταντούλας. Η αναχώρηση του τάγματος από το αρχηγείο των Μηλιανών έγινε στις 9/7/1944 στις 16:40 και το τάγμα έφθασε στην Βαρετάδα στις 11/7/1944 ώρα 3:00. Μετά από κάποια ανάπαυση το τάγμα έλαβε θέσεις στις 19:30 την 12η Ιουλίου, κοντά στο φυλάκιο του Ρίβιου.

Για το φυλάκιο και τις δυνάμεις των Γερμανών εκεί υπήρχαν πληροφορίες από την οργάνωση του ΕΑΜ της Βαρετάδας και το τάγμα τις διέθετε ήδη από το ξεκίνημα της επιχείρησης. Στο φυλάκιο υπήρχαν περίπου 80 Γερμανοί οπλίτες με 2 αντιαρματικά τουφέκια, 4 πολυβόλα, 10 ολμίδια, 2 βαρείς όλμους και 1 μυδράλιο. Οι αντάρτες μετά από σύντομη ανίχνευση του χώρου περιμένουν να πέσει η νύχτα για να πάρουν τις θέσεις μάχης τους. Ο δεύτερος λόχος του 1ου Τάγματος θα πάρει θέσεις γύρω από το φυλάκιο.

12 Ιουλίου ώρα 23:00: Οι αντάρτες του 1ου Τάγματος καταλαμβάνουν τις θέσεις τους στο ύψωμα Σαμάρι που ελέγχει τον δρόμο Αμφιλοχίας - Αγρινίου. Εδώ αποφασίζουν να δώσουν την μάχη. Οι θέσεις τους απέχουν μόλις 40 μέτρα από τον δημόσιο δρόμο.

23:30 Συνεργείο καταστροφών με επικεφαλής τον Δημήτρη Κωταντούλα κινείται αθόρυβα στον δρόμο μέσα σε λίγα λεπτά ναρκοθετούν τον δρόμο σε τρία σημεία και κόβουν τα καλώδια του τηλεφώνου, ώστε το φυλάκιο του Ρίβιου να μην μπορεί να επικοινωνεί.

00:30 Το 1ο Τάγμα περιμένει στις θέσεις του. Ένας σύνδεσμος φθάνει με βάρκα στο Σαμάρι με τις πληροφορίες ότι ο 2ος Λόχος έχει λάβει τις θέσεις του και αναμένει. Το φυλάκιο έχει περικυκλωθεί.

06:15: (πρωί 13ης ): Μια φάλαγγα από 8 οχήματα έρχονται από το Αγρίνιο. Δύο από αυτά είναι τανκ. Στο σημείο της ναρκοθέτησης τα τανκ σταματούν. Φαίνεται ότι έχουν καταλάβει την ναρκοθέτηση. Αμέσως όλα τα αντάρτικα όπλα ρίχνουν. Οι Γερμανοί αφήνουν την δημοσιά και πιάνουν θέσεις δεξιά και αριστερά από τον δρόμο. Ένα φορτηγό γεμάτο πυρομαχικά τινάζεται στον αέρα από βλήμα όλμου. Τα δύο τανκ εγκλωβισμένα προσπαθούν να κινηθούν προς τα πίσω. Τα πολυβόλα τους ρίχνουν στο Σαμάρι. Ο λόχος του Κωταντούλα ξεκινά να χτυπά με όλμους το φυλάκιο. Ο 2ος λόχος που δεν έχει βαριά όπλα βοηθάται από την κίνηση αυτή και επιτίθεται στο φυλάκιο. Το φυλάκιο με την σειρά του ρίχνει στο Σαμάρι. Οι Γερμανοί έχουν ανεξάντλητα πυρομαχικά και δεν κάνουν οικονομία. Το Σαμάρι κυριολεκτικά ανασκάπτεται. Οι άνδρες του 2ου Λόχου κόβουν το συρματόπλεγμα και χτυπούν το φυλάκιο. Ο όλμος του σταματά. Η μάχη μαίνεται στον δημόσιο δρόμο. Ένα τανκ παθαίνει βλάβη και προσπαθεί να τραβηχτεί. Ένα ακόμα φορτηγό φλέγεται.

10:00: Νέα φάλαγγα από 3 φορτηγά γεμάτα Γερμανούς φθάνουν από το Αγρίνιο. Δύο νέα πυροβόλα στήνονται και χτυπούν το Σαμάρι και πολλά εγκαιροφλεγή βλήματα σκάνε πάνω από τα υψώματα. Οι απώλειες των ανταρτών πολλαπλασιάζονται. Ο γιατρός Σκυφτούλης Δημήτρης τρέχει παντού στα υψώματα να προσφέρει βοήθεια. Τα μέσα μεταφοράς είναι ανεπαρκή οι τραυματίες μεταφέρονται με τα πόδια προς τα μετόπισθεν. Η δίψα είναι ακόμα ένα πρόβλημα. Ο 1ος λόχος του Τάγματος με αρχηγό τον Δημήτρη Σταυρόπουλο (Κλεομένης) επιτίθεται ενάντια στις γερμανικές θέσεις με έφοδο. 

13:30: Για δεύτερη φορά δύο αυτοκίνητα γεμάτα Γερμανούς φθάνουν από το Αγρίνιο. Οι Γερμανοί κινούνται κυκλωτικά γύρω από το Σαμάρι. Φαίνεται πως είναι παλαίμαχοι και έμπειροι καθώς κινούνται επιφυλακτικά. Το σώμα τους περνά από μια μικρή ρεματιά πίσω από τις θέσεις των ανταρτών. Προσπαθούν να αποκόψουν κάθε τρόπο αποχώρησης των ανταρτών. Οι ομάδα των ακροβολιστών του Τάγματος με ένα πολυβόλο τοποθετούνται στο ανέβασμα του λόφου. Η μάχη και εκεί είναι σκληρή. Οι Γερμανοί καθηλώνονται ενώ ο Δ. Κωταντούλας τραυματίζεται βαριά στην περικάρδια χώρα. 

17:00: Ο κίνδυνος αποκοπής από τα πίσω γίνεται κάθε στιγμή μεγαλύτερος. Οι Γερμανοί αργά αλλά σταθερά προωθούνται . Οι αντικειμενικοί στόχοι του Τάγματος έχουν επιτευχθεί εδώ και ώρες. Η Αμφιλοχία τελεί εδώ και ώρες υπό κατάληψη. Διατάσσεται βαθμιαία υποχώρηση. Τα διάφορα τμήματα με αρχή αυτά του 2ου λόχου ξεκινούν να υποχωρούν προωθώντας αρχικά τους τραυματίες. Τα τμήματα υποχωρούν για Κεχρινιά. Ο δεύτερος λόχος πηγαίνει για Βούστρι. Οι Γερμανοί του φυλακίου ενώνονται με αυτούς του δρόμου. Έχει πια σκοτεινιάσει και προχωρούν προς την Αμφιλοχία με μεγάλη προσοχή. Οι ενισχύσεις θα φθάσουν στα πρώτα σπίτια της Αμφιλοχίας στις 18:30.

Τα αποτελέσματα

Η μάχη αυτή που έδωσε το 1ο Τάγμα στο φυλάκιο του Ρίβιου έδωσε πολύτιμο χρόνο στους αντάρτες του τρίτου Τάγματος του 2/39, να καταλάβουν και να κρατήσουν σχεδόν για 24 ολόκληρες ώρες την πόλη της Αμφιλοχίας. Ο χρόνος αυτός ήταν πολύτιμος για την απόσυρση των τραυματιών από την Αμφιλοχία και για την συλλογή πολύτιμων εφοδίων από την ελεύθερη πόλη. 

Οι απώλειες 

Οι Γερμανοί υπέστησαν σοβαρότατες απώλειες σε οπλίτες και υλικό. Υπολογίζεται ότι είχαν περί τους 55 νεκρούς και ισάριθμους τραυματίες. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ έχασαν 18 από τα καλύτερα παλικάρια του Τάγματος ανάμεσά τους και ο ανθ/γός Κώστας Λούβρος (Ιωνάς) που πέθανε μπροστά στην πύλη του φυλακίου.