Η δράση της ΕΑΟΚ ήταν διπλή στην περίοδο του εμφυλίου. Από την μιά μεριά είχε συγκροτήσει ένα αρκετά αξίομαχο τμήμα ενόπλων, που συγκρούνταν περιστασιακά με τον ΔΣΠ, από την άλλη στήριζε στο άθλιο έργο της λευκής τρομοκρατίας τα ΜΑΥ και την χωροφυλακή. Το έργο τους αυτό το πληρώνονταν βέβαια είτε από χαράτσια που είχαν οι ίδιοι επιβάλλει στα χωριά που δρούσαν είτε από το πλιάτσικο και τις επιδρομές που έκαναν αδιακρίτως σε όποιον εκείνοι αποφάσιζαν να κατονομάσουν ως "κομμουνιστή". Όλα αυτά βέβαια με την ανοχή ( που τότε σήμαινε επιβράβευση) της χωροφυλακής και του στρατού.
Σχέσεις ΕΑΟΚ με τον φασισμό
Ο Λεωνίδας Μαλαβάζος, υποστηρίζει πως ο Κατσαρέας ήταν από τους πρώτους Χίτες της Λακωνίας και εμβληματική προσωπικότητα των Ταγμάτων Ασφαλείας της περιοχής. Οι εντολές των Γερμανών φρόντιζε να εκτελούνται πάντα κατά γράμμα και η σκληρότητά του ήταν χαρακτηριστική ιδιαίτερα απέναντι στους αντιστασιακούς. Σε κάθε περίπτωση πάντως το βιβλίο "Οι αετοί της Μάνης" είναι διαφωτιστικό αφού εξηγεί ακριβώς την δράση του Κατσαρέα απέναντι στον ΕΛΑΣ... Ο παππούς πιά Νίκος Γκότσης τονίζει: "Το ότι ο Κατσαρέας ήταν χαφιές το ξέρουν και οι πέτρες στα μέρη μου" (Λακωνία).
Στιγμές από την "δαφνοσταφανωμένη"δράση της ΕΑΟΚ
- Ιούνιος του 1946: Εκτέλεση του Σταύρου Πέτρουλα με την κατηγορία του δωσιλογισμός
- Σεπτέμβρης του 1946: Ο λοχαγός Θύμιος Πρεκεζές του ΔΣΕ χτυπάει δυνάμεις της ΕΑΟΚ στο δρόμο για την Σπάρτη. Η ΕΑΟΚ μετρά 11 νεκρούς ενώ ο Γιάννης Παυλάκος, στέλεχος της ΕΑΟΚ τραυματίζεται ελαφρά και διαφεύγει
- Δεκέμβρης του 1946: Φυλάκιο της ΕΑΟΚ στον Πάρνωνα χτυπιέται από τον ΔΣΕ. Οι μαχητές της ΕΑΟΚ καταφέρνουν να απωθήσουν τους αντάρτες αφού στον χώρο καταφθάνει και κλιμάκιο του στρατού. Νεκροί της ΕΑΟΚ 6 και 6 τραυματίες.
- Μάρτιος του 1947: Ο Κατσαρέας, αρχηγός της ΕΑΟΚ πέφτει νεκρός σε ενέδρα ανταρτών του ΔΣΕ. Σκοτώνεται επίσης και το στέλεχος της ΕΑΟΚ, Παπαδάκος, ενώ τρία ακόμα μέλη της οργάνωσης τραυματίζονται.
- Ιούνιος του 1947: Συμπλοκή ανδρών της ΕΑΟΚ με αντάρτες του Ξυδέα. Σκοτώνονται τέσσερις αντάρτες.
- Οκτώβρης του 1947: Τετράωρη μάχη της ΕΑΟΚ με αντάρτες του ΔΣΕ. Η μάχη τερματίζεται με ήττα της ΕΑΟΚ και 31 νεκρούς και 8 τραυματίες. Στην μάχη πήραν μέρος και ΜΑΥδες του Άγι Κόκκορη
- Σεπτέμβρης του 1947: Μικροσυμπλοκή στον δρόμο για την Σπάρτη ανάμεσα σε αντάρτες του ΔΣΕ και της ΕΑΟΚ. Οι τελευταίοι υποχωρούν αφήνοντας πίσω 3 νεκρούς.
- Νοέμβρης του 1947: Μικτή δύναμη χωροφυλακής, ΜΑΥ και μελών της ΕΑΟΚ καταλαμβάνει το χωριό Κοσμάς από τους αντάρτες. Ο ΔΣΕ έχει 3 νεκρούς.
- Δεκέμβρης του 1947: Σύγκρουση ανταρτών του ΔΣΕ με μέλη της ΕΑΟΚ. Στο χωριό Γεράκι. Η συμπλοκή διαρκεί λίγο και οι αντάρτες έχουν ένα νεκρό και 5 συλληφθέντες. Κανένας τους δεν επιβιώνει ως το δικαστήριο..
Από το χρονικό σημείο αυτό ο ΔΣΠ πιέζεται έντονα από τις δυνάμεις του Ε.Σ. Τα τρόφιμα είναι λίγα και τα πυρομαχικά λιγότερα. Υπάρχουν αντάρτες οπλισμένοι ακόμα και με πέτρες. Οι επιτυχίες της ΕΑΟΚ στο εξής, πρέπει να εξετασθούν υπό αυτό το πρίσμα.
- Μάιος του 1948: Αντάρτες δέχονται επίθεση μικτής δύναμης της ΕΑΟΚ, χωροφυλακής και του ΕΣ, στο 48ο χλμ Τρίπολης - Σπάρτης. Οι αντάρτες υφίστανται μεγάλες απώλειες. Η ΕΑΟΚ έχει 4 νεκρούς.
- Ιούνιος του 1948: Μέλη της ΕΑΟΚ επιτίθενται στο χωριό Βρονταμά. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ αριθμούν 14 αντάρτες. Η συμπλοκή αφορά μερικές τουφεκιές ενώ ο ΔΣΕ αποχωρεί .Η ΕΑΟΚ συλλαμβάνει 3 γυναίκες (πολίτες όχι αντάρτισσες) που ακολουθούσαν τον ΔΣΕ.
- Αύγουστος του 1948: Καταδίωξη ανταρτών του ΔΣΕ, που είχαν πραγματοποιήσει επιδρομή στο χωριό Ίσνα από ομάδα του Γερακάρη. Μερικές απώλειες για τους αντάρτες
- Νοέμβρης του 1948: Ενέδρα των ανταρτών σε ομάδα της ΕΑΟΚ με αρχηγό τον Γερακάρη. Νεκροί 2 για την ΕΑΟΚ και 2 τραυματίες.
- Δεκέμβρης του 1948: Ανεφοδιασμός της ΕΑΟΚ με 70 άνδρες των ΛΟΚ στην περιοχή του Πάρνωνα
- Δεκέμβρης του 1948: Συμπλοκές μικτής δύναμης στρατού, χωροφυλακής και ΕΑΟΚ με τον ΔΣΕ σε Σκάλα,Τσάσι και Γεράκι. Η συμπλοκές συνεχίζονται για αρκετές ημέρες. Οι αντάρτες έχουν περίπου 6 νεκρούς.
- Δεκέμβρης του 1948: Ένταξη των ΜΑΥ και λοιπών παρακρατικών ομάδων στον Ε.Σ. Την ίδια μοίρα έχει και η ΕΑΟΚ.
Εάν επιχειρήσουμε μια μικρή εκτίμηση της δράσης της ΕΑΟΚ, δεν μπορούμε παρά να παρατηρήσουμε δύο σημεία. Πρώτον, η δράση της ήταν σχετικά φτωχή και πάντα σχεδόν αφορούσε συνδυασμένες επιχειρήσεις του Ε.Σ και της χωροφυλακής και δεύτερον, οι απώλειες που προξένησε στον εχθρό είναι μηδαμινές. Στρατιωτικά λοιπόν η ΕΑΟΚ λειτουργούσε μάλλον σαν δεκανίκι. Η δράση της όμως δεν πρέπει να παραγνωρισθεί σε ένα άλλο, πιο σκοτεινό επίπεδο...
Η παρακρατική δράση της ΕΑΟΚ
Η πραγματική δράση της ΕΑΟΚ και τα "διαμάντια" που αυτή έδρεψε, δεν ήταν τόσο στο στρατιωτικό επίπεδο όσο σε αυτό της βίας, του δωσιλογισμού, της ωμότητας και της αθλιότητας. Η ΕΑΟΚ ως γνήσια παρακρατική και παραστρατιωτική οργάνωση δρούσε όπως οι κανόνες της λευκής τρομοκρατίας επέβαλλαν. Πολλοί αρχηγίσκοι της όπως ο Γερακάρης και ο Καμαρινές εφάρμοζαν κεφαλικό φόρο και επισχέσεις στο λάδι το οποίο πουλούσαν σαν γνήσιοι λαθρέμποροι. Ολόκληρα χωριά πλήρωναν χαράτσια με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ενώ τα κατώτερα και κατώτατα μέλη της ΕΑΟΚ έδερναν, βίαζαν και εκτελούσαν, κομμουνιστές και μη, σε όλη την περιοχή δράση τους. Άρθρα για τις ωμότητες της ΕΑΟΚ έχουν γραφτεί στον Ριζοσπάστη της εποχής αλλά και στην εφημερίδα Εμπρός. Ενώ τέτοια ωραιοποιημένα παραδείγματα αυθαιρεσιών αναφέρει και το βιβλίο "Αετοί της Μάνης". Ας δούμε μερικά από τα εκατοντάδες περιστατικά της δράσης της ΕΑΟΚ.
- Μετά τον θάνατο του Κατσαρέα στην ενέδρα του Μαρτίου του 1947, οι ΕΑΟΚίτες φρενιάζουν. Καταστρατηγώντας κάθε κρατική αρχή εισβάλλουν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης κομμουνιστών στο Γύθειο. Εκεί ο αρχηγός τους Γιώργος Μπαθρέλος δίνει το σύνθημα και ξεκινά το όργιο των εκτελέσεων. Οι ΕΑΟΚίτες δολοφονούν αυθαίρετα φυλακισμένους. Ο Ριζοσπάστης της εποχής μιλά για 31 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες.
- Αργότερα το ίδιο βράδυ της επίθεσης στο Γύθειο, μέλη της ΕΑΟΚ εισβάλλουν στα γραφεία της χωροφυλακής Γυθείου και απαγάγουν 8 φυλακισμένους στο κρατητήριο. Οι 8 δολοφονούνται άγρια.
- Δολοφονία από μέλη της ΕΑΟΚ στο χωριό Σκάλα των Σ. Δαμάσχη και Ι. Καλαμπόκη. Την δολοφονία είδε και χωροφύλακας που δεν είπε τίποτα.
- Άρθρο της εφημερίδας Ελευθερία: ΣΠΑΡΤΗ 16. - Στις 7 τρ. στη Σκάλα, Χίτες σκότωσαν μπροστά σε χωροφύλακες τον Σταύρο Δαμάσχη και την άλλη μέρα τον Ι. Καλαμπόκη. Η συμμορία του Κατσαρέα ελέγχει όλη τη Λακωνία και πιέζει τους χωρικούς να οπλιστούν και να δώσουν φόρους. Φεύγουν απ' τα χωριά και πολλοί μοναρχικοί ακόμα.
Στην πόλη μας έχουν εγκατασταθεί 120 ένοπλοι μοναρχικοί με τον Κατσαρέα που ουσιαστικά έχουν καταλύσει τις αρχές.
- Δολοφονία του Νίκου Μαγγανά, μέλους του ΕΛΑΣ στην Σπάρτη από μέλη της ΕΑΟΚ.
- Ιανουάριος του 1946: Ένοπλοι της ΕΑΟΚ με αρχηγό τον Γερακάρη εκτελούν χωρίς εμφανή λόγο (πολιτικό τουλάχιστον) όλη την οικογένεια Πέτρουλα
- Η ομάδα του Μπαθρέλου εκτελεί μετά από πολύωρα βασανιστήρια των λοχαγό του ΔΣΕ , Θεόδωρο Τούντα στην Καρίτσα Λακωνίας.
- Στις 10/10/1946 στη Βαμβακού, μιά ομάδα της ΕΑΟΚ με αρχηγό τον Γερακάρη εκτελεί 29 κατοίκους του χωριού με την κατηγορία του κομμουνισμού. Ο λόγος είναι ότι διαμαρτυρήθηκαν για αυθαιρεσίες της οργάνωσης.
- 1947, εκτέλεση 3 κατοίκων του χωριού Βασαρά από τον Παυλάκο υπαρχηγό της ΕΑΟΚ.
- 29/04/1949, στο λιμάνι του Πειραιά συλλαμβάνονται λαθρέμποροι λαδιού που συνδέονταν με τον Γερακάρη αλλά και με τον Καμαρινέα. Οι συγκεκριμένοι εμπορεύονταν ποσότητες ελαιόλαδου που προέρχονταν από επιτάξεις που είχαν επιβάλλει αυθαίρετα ο Γερακάρης και ο Καμαρινέας. Δείγμα ότι η δράση της ΕΑΟΚ σε βάρος του λαού της Πελοποννήσου συνεχίζονταν και όσο αυτή είχε ενταχθεί στον Ε.Σ.
Αυτή ήταν η οργάνωση της ΕΑΟΚ που έμεινε γνωστή στην ιστορία του εμφυλίου ανάμεσα σε τόσες άλλες παρακρατικές οργανώσεις φονιάδων για το πογκρόμ που εξαπέλυσαν στην δημοκρατική και κομμουνιστική παράταξη της χώρας αλλά και στον ίδιο της τον λαό...
 |
Μέλη (πιθανότατα) της ΕΑΟΚ με ενδύματα της χωροφυλακής σε χωριό της Λακωνίας  |
Από ότι καταλαβαίνω μάλλον βρήκες αρκετά ενδιαφέρον το αφιέρωμά που είχα κάνει στις ΕΑΟΚ.:)
ΑπάντησηΔιαγραφήΜερικές επισημάνσεις:ο Καμαρινέας δεν ήταν στις ΕΑΟΚ.Λόγω γειτνίασης (και μάλλον λόγω κοινού χαρακτήρα)με τον Γερακάρη αρκετές φορές δρούσαν μαζί.
Τα 7 μέλη της οικογένειας Πέτρουλα εκτελέστηκαν από τον Γερακάρη και μερικούς Οιτυλιώτες Χίτες ως αντίποινα για την εκτέλεση την ίδια μέρα από αντάρτες,του πολιτικού αρχηγού της Χ στην Λακωνία,Κοντοβουνήσιου,και του γιου του που ήταν 5-6 ετών,και τα αίτια της επιλογής είχαν να κάνουν με τοπική βεντέτα.
Ως οργάνωση,όπως και όλες οι αντίστοιχες αντικομμουνιστικές που έδρασαν εκείνη την εποχή,από τη φύση της αλλά και με βάση τις δυνατότητές της δεν θα μπορούσε να είναι κάτι παραπάνω από βοηθητική προς τον Ε.Σ.
Αλλά και πάλι,από τα στοιχεία που έχω βρει,μπορώ να πω ότι σε σχέση με άλλες παραστρατιωτικές ομάδες,η συνεισφορά τους στο πεδίο της μάχης ήταν σαφώς μεγαλύτερη.Από όσο έχω ψάξει δεν έχω βρει άλλη παρόμοια οργάνωση,τουλάχιστον στην Πελοπόννησο,που να είχε να επιδείξει τουλάχιστον 60 νεκρούς και συμμετοχή σε 17 μάχες,συμπλοκές και άλλες επιχειρήσεις.
Υ.Γ.Νομίζω πως η πρώτη φωτό που έβαλες δεν αφορά τις ΕΑΟΚ αλλά ΜΑΥδες και Χωροφύλακες στην Μακεδονία.
Το άρθρο σου ήταν σαφώς διαφωτιδτικό σε ότι αφορά το χρονολόγιο της ΕΑΟΚ το οποίο σε μεγάλο βαθμό μετέφερα αυτούσιο. Πηγή μου βέβαια ήταν κι εμένα κυρίως το "Αετοί της Μάνης" εκδόσεις Λόγχη και ένα άλλο βιβλιαράκι που τιτλοφορείται "ΕΑΟΚ" εκδόσεις νομίζω Αδούλωτη Μάνη. Το χρονολόγιο το συνέταξες φαντάζομαι με την βοήθεια του πρώτου βιβλίου και πριν το μεταφέρω το αντιπαρέβαλα και με τα δύο βιβλία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕάν δεις τις απώλειες που προκάλεσε η ΕΑΟΚ και τις αντίστοιχες του ΔΣΕ από τον Ε.Σ. θα δεις και μόνος σου οτι οι πρώτες είναι αναξιόλογες
Την φωτογραφία την βρήκα στο διαδίκτυο με δυο τρεις διαφορετικές λεζάντες θα κάνω μιά διόρθωση...
Ο κύριος Γκότσης πάντως επιμένει για τον Καμαρινέα και έχει να προσθέσει τα εξής :
ΑπάντησηΔιαγραφή1) Τότε η ΕΑΟΚ δεν είχε καμιά σταθερή δύναμη αλλά 600 -700 άντρες διάσπαρτους που τους μάζευε από τα διάφορα χωριά, ούτε υπήρχε ταυ΄τοτητα μέλους ή κατάστοιχα μελών
2) Η ΕΑΟΚ δεν έπιανε μία μπροστά στα ΜΑΥ και τον Ε.Σ.(τα ακριβή του λόγια) και μετά το χτυπημα του Οκτώβρη του 47 της πήρε καιρό να συνέλθει αριθμητικά...
3) Τον Σταύρο Πέτρουλα τον σκοτώσαν γιατί δεν τα πηγαίνανε καλά και ήθελε κι εκείνος να συνεργάζεται με την χωροφυλακή. Όχι γιατί ήταν δοσίλογος. Αυτό ήταν πρόσχημα γιατί και ο Κατσαρέας ήταν τα ίδια και χειρότερα...
Η σύγκριση που έκανα δεν γίνεται σε αντιπαραβολή με τις ΜΑΥ,για τις οποίες δεν έχω ψάξει και πολλά πράγματα αλλά με ένοπλους σχηματισμούς σαν αυτούς του Μαγγανά,του Καμαρινέα (ο οποίος επαναλαμβάνω πως δεν ήταν στις ΕΑΟΚ.Πουθενά δεν αναφέρεται ως μέλος της.Ούτε στους ''Αετούς της Μάνης'' ούτε σε δημοσιεύματα της εποχής),του Σούρλα,του Μαγγανά,του Βουρλάκη κλπ.Αν ψάξει κανείς στοιχεία για τη συνεισφορά των τελευταίων στο πεδίο των μαχών θα βρει πραγματικά ελάχιστα πράγματα (μπορώ να δώσω και στοιχεία).
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσον αφορά τις απώλειες του ΔΣΕ από τις ΕΑΟΚ στο πεδίο της μάχης,ξαναγράφω πως η λειτουργία των ΕΑΟΚ ήταν βοηθητική προς τον Ε.Σ. και αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
Εξάλλου στην σελίδα 93 του βιβλίου ''Οι αετοί της Μάνης'' αναφέρονται ως καθήκοντα,μεταξύ άλλων τα εξής:
''Ασφάλεια των χωρίων των και της περιοχής τούτων από επιδρομάς συμμοριτών.Προσβολή ή εξόντωσης δι' εξερευνήσεων κατά την ημέραν και ενεδρών κατά την νύκτα,μεμονωμένων συμμοριτών ή ομάδων συμμοριτών κινουμένων ή κρυπτομένων εις την περιοχήν των...Παροχή ενόπλου συνδρομής εις τα κινητά τμήματα του Στρατού και της Χωρ/κης και εις τας γειτονικάς Μονάδας Εθνοφυλακής Αμύνης''.
Για τη δημιουργία του χρονολογίου χρησιμοποιήθηκαν διάφορες πηγές,αν και βέβαια το γνωστό βιβλίο ήταν η βάση.
Τα βιβλία της Λόγχης και της Αδούλωτης Μάνης είναι τα ίδια.Είναι ακριβείς ανατυπώσεις του αυθεντικού βιβλίου που εκδόθηκε γύρω στο 1949.
Υ.Γ.Ποιος είναι ο κ.Γκότσης;
Δεν διαφωνούμε σε τίποτα από τα παραπάνω :)
ΑπάντησηΔιαγραφήΠάντως για τον Καμαρινέα έχω τις ενστάσεις μου... Άλλωστε όπως σου είπα και προηγουμένως δεν κρατάγανε κανένα πλήρες κατάστοιχο πουθενά ούτε είχαν τίποτα ταυτότητες...
Ο κύριος Νίκος Γκότσης έιναι παλαιός καπαπίτης από την περιοχή κοντά στα Ανώγεια Λακωνίας. Βρίσκονταν στην Μακρόνησο ως το 1953 και μετά με την Χούντα πάλι στην Γυάρο ως το 1974. Σήμερα ζεί στην Αθήνα με τους γιούς του. Είναι προσωπικός γνωστός...
Σας λέει κάτι το όνομα Γιώργος Πηλιουρας - καπ. Τσούκας ; (Από το Γεράκι)
ΑπάντησηΔιαγραφή