Η μάχη στο Ξηροχώρι Ευβοίας

Η μάχη στο Ξηροχώρι (Ιστιαία)  Ευβοίας έλαβε χώρα στις 8 Νοέμβρη του 1947 ανάμεσα στον ΔΣΕ και τις δυνάμεις του Ε.Σ. που βρίσκονταν στην περιοχή. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ είχαν επιλέξει για στόχο τους το Ξηροχώρι λόγω της σημαντικής θέσης του ως προς το δίκτυο μετακινήσεων και ανεφοδιασμού των ανταρτών και γιατί οι φήμες για την δράση των Χιτών και του παρακράτους εκεί ήταν πολλές και ανησυχητικές.

Το τμήμα του ΔΣΕ έφθασε στο Ξηροχώρι το βράδυ της 8ης Νοέμβρη κοντά στα πρώτα σπίτια του χωριού. Εκεί οι επιτελείς Θωμόπουλος και Καψής αφού καθοδήγησαν τους άνδρες ως προς το πως πρέπει να κινηθούν, όρισαν σύνθημα και παρασύνθημα και περίμεναν να πυκνώσει το σκοτάδι. Το σύνθημα θα ήταν "Τράβα ίσια" και το παρασύνθημα θα ήταν "Πάω καλά".

Όταν το σκοτάδι πύκνωσε το σώμα του ΔΣΕ χωρίσθηκε στα τρία. Στο πρώτο τμήμα επικεφαλής ήταν ο λοχαγός Θωμόπουλος. Το τμήμα με οδηγό έναν τσοπάνη ξεκίνησε να χτυπήσει  το τμήμα της Χωροφυλακής. Στο δεύτερο τμήμα επικεφαλής τίθεται ο λοχαγός Τσάκαλος και ξεκινά να χτυπήσει τα γραφεία της Οργάνωσης Χ και μετά να καταλάβει το τηλεγραφείο. Τέλος το τρίτο τμήμα με αρχηγό τον Ανάποδο (Καψής) ακροβολίζεται στο πίσω μέρος της Χωροφυλακής. Καθώς το τμήμα του Καψή περνούσε από την οδό "Δημάρχου Γιάνκου Αντωνίου" όταν μια ριπή τους χτυπά από ένα διπλανό σπίτι. Ευτυχώς η ριπή χτυπά τα κεραμίδια του σπιτιού πάνω από τους αντάρτες. Αυτό που δεν γνώριζαν οι άνδρες του ΔΣΕ ήταν ότι οι δύναμη των ΜΑΥ στο Ξηροχώρι ήταν μεγάλη και πολλοί από αυτούς βρίσκονταν και μέσα σε επιταγμένα σπίτια. Από τις βολές χτυπήθηκε μόνο ο τσοπάνης τον οποίο οι αντάρτες μετέφεραν στα μετόπισθεν και έδεσαν την πληγή του. Οι αντάρτες μπήκαν σε ένα σπίτι και τον άφησαν εκεί. Εν τω μεταξύ η μάχη στην χωροφυλακή είχε ανάψει και οι ΜΑΥδες στράφηκαν να χτυπήσουν εκεί και άφησαν την ομάδα του Καψή. Το κτίριο της χωροφυλακής ήταν καλά οχυρωμένο και οι αντάρτες δυσκολεύονταν. Τότε ο Βασίλης Πανής άρπαξε το πίατ της ομάδας και άνοιξε μια μεγάλη τρύπα στο κτίριο. Οι χωρφύλακες μόλις είδαν το πίατ άρχισαν να πετάνε τα όπλα τους και να παραδίδονται. Οι αντάρτες κατέλαβαν το κτήριο της χωροφυλακής και περίμεναν τους ΜΑΥδες που πλησίαζαν επιφυλακτικά. Εκεί τους φώναζαν από μακριά " Τράβα ίσια" και εκείνοι ρωτούσαν "Που να πάμε ρε παιδιά?". Τότε οι αντάρτες τους φώναζαν να πλησιάσουν και τους έριχναν ή τους αφόπλιζαν. 

Από την μάχη του Ξηροχωρίου, ο ΔΣΕ είχε 7 τραυματίες και έναν νεκρό , τον Ηλία Παχύ που χτυπήθηκε στον σβέρκο. Οι δυνάμεις της χωροφυλακής είχαν 3 νεκρούς και οι ΜΑΥ 8.

Τα λάφυρα του ΔΣΕ ήταν πολλά. Ο οπλισμός της χωροφυλακής και των ΜΑΥ καταλήφθηκε ολόκληρος και στα γραφεία της Χ βρέθηκαν αρκετά απόρρητα έγγραφα. Οι συλληφθέντες ΜΑΥ εστάλησαν σπίτια τους αφού τους προειδοποίησαν ότι αν ξανασήκωναν όπλα στον λαό θα τους σκότωναν μέχρις ενός. Το πρωί και αφού οι αντάρτες ξεκουράστηκαν έφυγαν τραγουδώντας "Εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα."

Βρετανός οπλίτης με πίατ