Τάσος Λειβαδίτης

Ήταν κάποτε δυο φίλοι
σαν αρχάγγελοι κι οι δυο
κι απ' των κοριτσιών τα χείλη
εθερίζαν τον ανθό.

Τέτοια λεβεντιά δεν ξανάδαν πια
με τα όνειρά τους υψώναν κάστρα
σε δώδεκα χωριά.

Κι όταν άνοιξ' η πατρίδα
τις σημαίες της πλατιά
και οι δυο για την ελπίδα
σκοτωθήκαν στα βουνά.

Μα κάθε βραδιά όρθιοι στην πλαγιά
με το θάνατό τους υψώνουν κάστρα
αρχάγγελοι ξανά.

Tάσος Λειβαδίτης

Θυμήσου τον Μανωλιό που στο σχολειό
φορούσε αρβύλες ξένες, νούμερα δυο
ξερό ψωμί στη βροχή
και που θα βγει.

Θυμήσου τον Μανωλιό
ο πρώτος που ανέβει αντάρτης
βρήκε βόλι πικρό
αχ, Φλεβάρη καιρό,
και πια δεν μας ξανάρθε ο Μάρτης.

Θυμήσου και τον Θωμά
που τα μυαλά τά 'χει χαμένα λίγο
και στα βουνά την Παναγιά
στο χιονιά είδε συχνά.

Θυμήσου και τον Θωμά
δυο τρένα καίει και πάει
σ' όλα πλάι τα χωριά
είδαν την Παναγιά
την είδαν να περνάει.

H Συμμορία Τσαμαδιά

Στην περιοχή της Οίτης την εποχή 1945- 1946 δρούσε η συμμορία του κατσαπλιά Τσαμαδιά. Αρχηγός της ήταν ο τσοπάνης Θύμιος Τσαμαδιάς, ένας άξεστος και σκληρός άνθρωπος που όταν δεν πρόσεχε τα ζώα του πληρώνονταν απο την Χωροφυλακή για να δέρνει κομμουνιστές και αντιστασιακούς. Η συμμορία του απαρτίζονταν απο άλλους του συναφιού του: ζωοκλέφτες, ληστές και τραμπούκους και αριθμούσε περίπου 40 άτομα. Μέλη της συμμορίας ήταν οι

• Τσαντιλας Ηλίας, απο τα Άνω Δυό Βουνά
• Παπαμίχος Γιώργος,  απο τα Άνω Δυό Βουνά
• Μαντάς Νικόλαος απο το Ελευθεροχώρι
• Παναγιωτόπουλος Ηλίας απο τα Κάτω Δυο Βουνά
• Δρίτσας Γεώργιος

Η συμμορία βασάνιζε και εκτελούσε αθώους στο σχολείο του χωριού Παύλιανη. Όταν τελέιωναν με τα άτυχα θύματά τους τα πέταγαν στο δάσος να τα κατασπαράξουν τα ζώα. Πολλές φορές βοσκοί και κάτοικοι βρήκαν κόκκαλα και μαλλιά στα δάση ένα γύρω και σε αρκετές περιπτώσεις έβρισκαν και γυναικείες πλεξούδες. Την δράση τους τελείωσε ο ΔΣΕ το 1947 όταν τους έστησε ενέδρα και τους σκότωσε μέχρις ενός...

Ειρήνη Γκίνη

Η Ειρήνη Γκίνη γεννήθηκε το 1916 στο χωριό Ξανθόγεια. Ήταν Ελληνίδα στην υπηκοότητα με σλαβόφωνες ρίζες. Απο πολύ μικρή έμεινε ορφανή απο μητέρα και αναγκάστηκε να εργασθεί σε διάφορες δουλειές του ποδαριού. Το 1939 κατάφερε να αποφοιτήσει σαν δασκάλα απο το διδασκαλείο της Καστοριάς. Το 1940 διορίζεται σε σχολείο του χωριού Κουτούγερη όπου με την Κατοχή οργανώνεται στην ΕΠΟΝ. Η δράση της είναι πλατειά. Οργανώνει πολλά κορίτσια του χωριού της και συναδέλφους της στον αγώνα κατά του κατακτητή. Το 1943 εντάσσεται και στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Το 1944 νέοι καταπιεστές εγκαθίστανται στην Ελλάδα και ξεκινούν οι διώξεις τόσο των κομμουνιστών όσο και των αντιστασιακών του ΕΛΑΣ. Η λευκή τρομοκρατία χτυπά και τους σλαβόφωνους πληθυσμούς της Μακεδονίας. Η Ειρήνη κρύβεται με τους συντρόφους της στα βουνά. Το 1946 θα οργανωθεί στις δυνάμεις του ΔΣΕ στην περιοχή της Έδεσσας. Ο οπλισμός τους είναι λίγος και η δράση τους δύσκολη. Τον Ιούλη του 1946 η Ειρήνη κρύβεται στο δάσος στα βουνά του Καιμακτσαλάν. Μαζί της βρίσκονται άλλοι 40 μαχητές. Ένα πρωί ένα σώμα περίπου 600 μαυροσκούφηδων περικύκλωσε την περιοχή που βρίσκονταν η Γκίνη.  Οι αγωνιστές έχουν μόνο δύο όπλα αλλά προσπαθούν να κρατήσουν την θέση τους. Απο αυτούς συλλάμβάνονται εννέα ενώ οι υπόλοιποι διαφεύγουν. Ανάμεσα καισ τους συλληφθέντες είναι και η Ειρήνη Γκίνη.

Την πρωτη νύχτα η Γκίνη μεταφέρεται στο σχολείο που δίδασκε και βασανίζεται φρικτά. Της σκίζουν τα ρούχα, την δέρνουν και της πετάνε παγωμένο νερό. Την επόμενη μέρα θα μεταφερθεί στην Έδεσσα όπου νέα μαρτύρια θα της επιβληθούν. Την δέρνουν με ρόπαλα, την ξεσκίζουν με μαχαίρια, τις ξεριζώνουν τα μαλλιά και της κάνουν ηλεκτροσόκ. Η Ειρήνη δεν μιλάει. Δεν λέει ούτε ένα όνομα. Στις 24 Ιουλίου η Ειρήνη Γκίνη καταδικάζεται σε θάνατο μαζί με τους συντρόφους της. Στην δίκη δεν μπορεί καν να σταθεί όρθια απο τα βασανιστήρια.

Στις 26 Ιουλίου ο φασισμός εκτελεί την Ειρήνη Γκίνη. Είναι η πρώτη γυναίκα που τουφεκίζεται απο απόσπασμα, ανοίγοντας έτσι έναν φρικτό κύκλο αίματος. Ο προοδευτικός κόσμος σε Ελλάδα και το εξωτερικό διαμαρτύρεται.

Αργότερα ο ΔΣΕ θα χαρίσει μιά κορυφή του Γράμμου, ένα κάστρο του, στην Ειρήνη Γκίνη την αδικοσκοτωμένη δασκάλα...

Απόφαση εκτέλεσης της Ειρήνης Γκίνη



Η Κορφή Ηλέκτρα - Γκίνη

Στα βήματα της Ιστορίας - Κέρκυρα

Στο προοδευτικό νησί της Κέρκυρας, αυθόρμητα και με όλο τον γνήσιο πατριωτισμό και την ορμή της ηλικίας τους, οι μαθητές πραγματοποίησαν την αιματηρή πρώτη αντιφασιστική διαδήλωση το 1942

Η δολοφονία στο Ντάμι της Τσερκέζας

Η δολοφονία έξι μαχητών του ΔΣΕ Λέσβου, καταγράφτηκε σαν ένα από τα στυγερότερα εγκλήματα στην ιστορία του Δημοκρατικού Στρατού στο νησί. Το γεγονός αυτό αντιχεί ακόμα στα αυτιά των κατοίκων της περιοχής ως ένα απο τα πιό νοσηρά εγκλήματα του εμφυλίου. Την τελευταία μέρα του 1948, παραμονές Πρωτοχρονιάς του 1949, δεκατρείς μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού, εξουθενωμένοι από τη βασανιστική πείνα, πήγαν για τροφοδοσία σε ένα ντάμι (καλύβα) στη θέση «Μ'λέλια» (Μυλέλια - Μύλοι), στον κάμπο του Ιππειου, καλεσμένοι από την ιδιοκτήτριά του Ζουλφιέ Χανούμ ή Ελένη Ιορδάνογλου, γνωστή σε όλους σαν «Τσερκέζα». Η Τσερκέζα, που παρίστανε για καιρό το φίλο και τροφοδότη τους, τους είχε στήσει παγίδα, σε συνεννόηση με το διοικητή της χωροφυλακής Μυτιλήνης Π. Σκούρτη. Ηταν η εποχή που στο νησί οργίαζε η τρομοκρατία και το κυνηγητό σε βάρος των μαχητών του ΔΣ. Στρατός, χωροφυλακή και όλος ο κρατικός μηχανισμός του νησιού είχαν αυστηρές διαταγές να ξεμπερδεύουν γρήγορα με τον αγώνα του ΔΣ στη Λέσβο.

Περιμένοντας τους μαχητές, η Τσερκέζα είχε παγιδεύσει ολόκληρο το σπίτι με δυναμίτη. Το βράδυ της 31^ης Δεκέμβρη, οι μαχητές κατέβηκαν στον κάμπο. Σε συμφωνημένο μέρος αντάμωσαν συνδέσμους που όλη μέρα επιτηρούσαν την περιοχή. Φτάνοντας στο ντάμι, άφησαν σκοπό απ' έξω τον πιο έμπειρο σύντροφό τους, Βασίλη Καλαντζή. Λίγο πριν φύγουν, η Τσερκέζα ζήτησε να κόψουν την Πρωτοχρονιάτικη πίτα «για το καλό». Αναψε τσιγάρο και βγήκε να φέρει από το φούρνο φοινίκια για να τα πάρουν μαζί τους οι μαχητές. Εξω από το ντάμι, το τσιγάρο της Τσερκέζας έβαλε τη σπίθα στο φιτίλι. Το σπίτι τινάχτηκε στον αέρα. Τα έξι από τα δεκατρία παλικάρια έμειναν στον τόπο. Ηταν οι Βασίλης Παπαδέλλης ή Χάρος και Σταύρος Καζάκος από την Πηγή, Θανάσης Στεφάνου από την Κώμη, Βασίλης Καλαντζής, Κώστας Πηγάσης και Στρατής Τσουκαρέλλης από την Αγιάσο. Οι υπόλοιποι εφτά σύντροφοί τους (Νίκος Αρβανίτης, Κώστας Διαμαντής, Δημήτρης Δεδίτσης, Θρασύβουλος Μπούσδος, Λευτέρης Παπαθανασίου, Κυριάκος Πασχαλιάς και Γιάννης Τσουλέλλης) γλίτωσαν από το φονικό βαριά τραυματισμένοι και ξεθάφτηκαν με κόπο από τα ερείπια. Την επόμενη μέρα, 2 Γενάρη 1949 και ενώ τα άψυχα κορμιά είχαν ήδη γίνει βορά στα σκυλιά, φορτώθηκαν όλα μαζί σε έναν αραμπά και μεταφέρθηκαν πίσω από το νεκροταφείο του Ιππειου, όπου και θάφτηκαν πρόχειρα.

  

Ο Μιχάλης Λιαρούτσος για το περιστατικό

 Η Τσερκέζα ή αλλιώς Ζουλφιέ Χανούμ ή Ελένη Ιορδάνογλου ήταν Μικρασιάτισσα στην καταγωγή. Ήταν ιδιαίτερα δυναμική και πονηρή γυναίκα. Μετά την ανταλλαγή περιουσιών το 1923 απόκτησε μεγάλη περιουσία, εξαιτίας του χαρακτήρα, και των γνωριμιών που είχε. Λέγεται πως είχε δεσμό με τον Νικόλαο Πλαστήρα.
Το τσιφλίκι της Τσερκέζας ήταν πάντα γεμάτο ακόμα και όταν επί Κατοχής το νησί πεινούσε. Το καλοκαίρι του '48, μια μέρα που εκείνη έλειπε απ το τσιφλίκι της, μπήκαν στο μύλο της μια ομάδα αντάρτες, και πήραν λιγοστά πράγματα απ αυτά που βρήκαν μπροστά τους.
Μετά από μέρες έστειλε στον Κυριάκο Πασχαλιά, (Καπετάνιο) χαμπέρι, πως τον περιμένει φανερά, να πάει στο λημέρι της - όχι σαν κλέφτης.
Μετά από τρεις μήνες περίπου, και σε περίοδο μεγάλης πείνας των Ανταρτών, ο Πασχαλιάς τη θυμήθηκε.
Απ τη μια ήθελε να της δείξει πως δεν την φοβάται, παρόλη την κακιά της φήμη. Απ την άλλη έπρεπε να βρει τροφή για τα παληκάρια του. Πήρε λοιπόν έναν ακόμα μαζί του, και κατέβηκαν. Κατέβηκε κυρίως όμως, γιατί πίστευε πως η Τσερκέζα έχει γνωρίσει ξεριζωμό κυνηγητό και κατατρεγμό. Νόμιζε πως παρ ότι δεν συμφωνούσε με τις απόψεις των Ανταρτών, θα σεβόταν το ανυπόταχτο τους.
Και αυτό έδειξε. Τους γέμισε τους ντορβάδες και τους έστειλε. Τους έκλεισε ραντεβού και για την άλλη βδομάδα, την Τρίτη.

Ο Πασχαλιάς κράτησε προφυλάξεις. Την Τρίτη έστησαν καρτέρι στις εισόδους του τσιφλικιού της για ύποπτες κινήσεις. Δεν φάνηκε τίποτα περίεργο. Και την Τετάρτη ξαναφάνηκαν.
Έτσι άρχισε αυτό το νταλαβέρι με την Τσερκέζα. Επιφυλακτικό νταλαβέρι αλλά αναγκαστικό.
Πάντα κρατούσαν επιφυλάξεις. Και ξέκοβαν για αρκετά διαστήματα.
Την Πρωτοχρονιά του '49 τους είχε καλέσει να τους κάνει το τραπέζι,να γυρίσουνε το χρόνο μαζί.
Το ρίσκο της αποδοχής ήταν μεγάλο. Και υπήρχαν μεγάλες ενστάσεις. Όμως υπήρχε και η λαχτάρα των Ανταρτών να φανε σαν άνθρωποι πάνω σ ένα τραπέζι, να ζεστάνουν το κόκαλο τους και να περάσουνε δυο ώρες σαν άνθρωποι. Λαχτάρα που υπερνίκησε τις δεύτερες σκέψεις και τις ενστάσεις.
Τα υπολόγισαν όλα. Πήραν ακόμα και την παραμικρή προφύλαξη. Λογάριασαν προδοσία, κρυμμένα αποσπάσματα, δηλητηρίαση. Λογάριασαν τα πάντα εκτός από ένα.
Και πήγαν.Δεκατρείς αντάρτες. Να φάνε μια φορά μετά από τόσο καιρό, σαν άνθρωποι. Σε τραπέζι, με κάθε λογής φαί. Την άφηναν να τρώει πρώτα εκείνη και μετά έτρωγαν. Ποτό δεν ακούμπησαν.Και οι σκοποί φυλούσαν. Ούτε την άφησαν στιγμή μόνη της. Τα υπολόγιζαν όλα.
Τελευταία στιγμή πριν φύγουν βγήκε να φέρει απ το μύλο κάτι γλυκά που τους είχε να πάρουν μαζί τους,.
Με αναμμένο τσιγάρο. Για να ανάψει το φυτίλι κάτω απ την καρυδιά της αυλής της.
Kαι πυροδότησε τα πυρομαχικά που είχαν ζώσει το σπίτι της, άντρες ειδικοί της ασφάλειας,μερικές μέρες πριν.
6 Αντάρτες έμειναν στον τόπο. Έγιναν κομμάτια απ τα πυρομαχικά. Οι υπόλοιποι κίνησαν για τον Μανταμάδο, που κρύφτηκαν στην μηχανή του Κομίλη.Όλοι με προβλήματα στα μάτια.

Την επόμενη μέρα τοπική εφημερίδα του νησιού έγραφε:
"Εις άγριον μάχην κατά την διάρκειαν της 31ης λήξαντος έτους εις την αγροτικήν περιοχήν του χωριού Ίππειος .Εξ συμμορίται νεκροί,οι υπόλοιποι,τραυματίαι καταδιώκονται απηνώς.
Εγκλωβισμένοι εις αγροικίαν προέβαλαν σθεναράν αντίστασην.Ολόκληρη τη νύκτα τα πολυβόλα έβαλλον.
Ουδεμία απώλεια εκ των ημετέρων"....

Η ίδια η Τσερκέζα είχε ανέβει σε βαρέλι κάτω απ την καρυδιά και απολάμβανε το θέαμα της ανατίναξης του σπιτιού της και των ανταρτών...

Πρόσφατα η ΚΝΕ του νησιού οργάνωσε εκδήλωση στην μνήμη τους



Η προσφορά των δασκάλων στην Εθνική Αντίσταση

Λάζαρος Βαφειάδης: Δάσκαλος στην Λευκόσια της Έδεσσας. Το σχολείο του έγινε αποθήκη τροφίμων και πυρομαχικών για τον ΕΛΑΣ. Ο ίδιος πιάσθηκε βασανίσθηκε και εκτελέσθηκε απο την βουλγαρική φασιστική οργάνωση Οχράνα.



Βούλγαρης Κώστας: Δάσκαλος στον Δομοκό και συνδικαλιστής. Εξόριστος απο την δικτατορία του Μεταξά στην Ακροναυπλιά. Παραδόθηκε στους Ιταλούς. όντας φυματικός μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Πάυλου Πελά Θεσσαλονίκης. Εκτελέσθηκε γιατί δεν δέχθηκε να πάρει βουλγαρική υποικοότητα.



Ζαχαριάδης Χρήστος: Δάσκαλος της Έδεσσας. Συμμετείχε στο ΕΑΜ. Ντόπιοι προδότες τον έπιασαν και τον παρέδωσαν στους Γερμανούς. Εκείνοι τον κάψανε ζωντανό στο χωριό Αρσένι μπροστά στην γυναίκα και τα παιδιά του.



Λαζάρου Γιάννης: Δάσκαλος στο Λαδά Καλαμάτας. Στα 37 του πιάσθηκε απο τα Τάγματα Ασφαλείας και εκτελέσθηκε την πρωτομαγιά του 1944.


Κατσάλη Κωνσταντίνα: Νηπιαγωγός απο τα Γρεβενά. Πιάσθηκε και κάηκε ζωντανή με άλλες γυναίκες στο Κηπουργιό των Γρεβενών απο τους Γερμανούς τον Ιούλιο του 1944.


Σούλη Αναστασία: Δασκάλα στο χωριό Πύργοι Πτολεμαίδας. Για την δράση της στο ΕΑΜ πιάσθηκε απο τα Τάγματα Ασφαλείας και βασανίσθηκε και βιάσθηκε. Αφου την υποχρέωσαν να σκάψει μόνη της τον τάφο της, την εκτέλεσαν. (1944)

Η Παιδεία απο το 1938 ως το 1960

Η εξέλιξη του συστήματος της Παιδείας στον ελληνικό χώρο απο το 1938 ως το 1960 είναι το θέμα που θα μας απασχολήσει στο άρθρο αυτό. Η Παιδεία απο το σύστημα του Μεταξά μέχρι με την "ανανέωση" του 1960 θα μας βοηθήσει να έχουμε μια πιό ολοκληρωμένη άποψη της ιστορίας και της εξέλιξής της μέχρι σήμερα.

Τα οικονομικοπολιτικά συστήματα έχουν πάντα δικλείδες για να διασφαλίζουν την ύπαρξη και την αναπαραγωγή τους. Μιά απο τις δικλείδες αυτές , και ίσως η πιό σημαντική, είναι αυτή της Παιδείας, που στόχο έχει την καλλιέργεια των αξιών του συστήματος στα νέα μέλη της κοινωνίας. Φυσικά στην Παιδεία εκφράζεται σε κάθε εποχή και η πρωτοπορεία της κοινωνίας, η αμφισβήτηση και όλα τα στοιχεία εκείνα που είναι σύμφοιτα με την πάλη των τάξεων. Η άποψη ενός κράτους ή μιάς κοινωνίας για την Παιδεία της, δείχνει την ευαισθησία της κοινωνίας αυτής, στις ανθρώπινες αξίες και την εμπιστοσύνη της στην νέα γενιά. Για την περίπτωση της χώρας μας η Παιδεία, στην περίοδο που εξετάζουμε, επιτελούσε χρέη πολιτικής προπαγάνδας...

Η Δικτατορία του Μεταξά

Κατά την περίοδο της Δικτατορίας του Μεταξά το σύστημα της Παιδείας οργανώθηκε στα πρότυπα του χιτλερικού συστήματος. Η θέση αυτή δεν αποτελεί προιόν υπερβολής. Η μεταξική κυβέρνηση βρίσκονταν σταθερά σε επαφή με τον Άξονα και ο Κυβερνήτης δήλωνε τακτικά θαυμαστής του Αδόλφου. Το υπουργείο Παιδείας οργανώθηκε με την συμβουλή γερμανών "ειδικών" και δημιουργήθηκε η περιβόητη ΕΟΝ (Εθνική Οργάνωσις Νέων) στο πρότυπο της γερμανικής Νεολαίας Χίτλερ. Η προσχώρηση όλων των μαθητών στην ΕΟΝ κρίθηκε επιτακτική. Κάθε δάσκαλος είχε την ηθική υποχρέωση να προτρέπει τους μαθητές του να γίνουν μέλη της ΕΟΝ και να διδάσκει τις αρχές του 3ου Ελληνικού Πολιτισμού. Οι μαθητές εκτός απο την συμμετοχή τους σε γελοίες αθλοπαιδιές, οπως μάχες ντυμένοι σαν αρχαίοι Έλληνες, καλούνταν να εκαπιδευτούν και στον αντικομμουνισμό, τον φασισμό και τον χαφιεδισμό. Τα προοδευτικά αναγνώστικά του Ζαχαρία Παπαντωνίου δώσαν την θέση τους σε αισχρά βιβλία μαύρης προπαγάνδας διά χειρώς Παύλου Νιρβάνα...

Τα Ελληνόπουλα του Μεταξά στο αναγνωστικό του Νιρβάνα



 

Σελίδα του αναγνωστικού

Ακόμα και τα τετράδια των μαθητών τυπώνονταν αποκλειστικά και μόνο απο το υπουργείο Παιδείας με κυβερνητική έγκριση. Έπρεπε να πληρούν ορισμένα κυβερνητικά στάνταρς και η καλλιτεχνική του επιμέλεια να είναι ορισμένη...

Δοξασμένο τετράδιο του Μεταξα

Τετράδιο Μαθηματικών εποχής Μεταξά

Τετράδιο με το πρόσωπο του δικτάτορα

Απο όλα όσα αναφέραμε είναι προφανές τι περίμενε ο δικτάτορας Μεταξάς απο την Παιδεία. Προετοίμαζε μιά νέα γενιά ανθρώπων ολοκληρωτικά υποταγμένους στο καθεστώς που θα λειτουργούσαν υπακούοντας τυφλά τον Κυβερνήτη. Η δράση των μελανοχιτώνων της ΕΟΝ δεν περιορίσθηκε μόνο σε πορείες και χαιρετισμούς. Το καθεστώς δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει και μαθητές για τραμπουκισμούς και τρομοκρατία...

Μελανοχίτωνες καίνε φυλλάδια του ΚΚΕ

Πορεία μελανοχιτώνων στην Αθήνα



Η Κατοχή

Η περίοδος της Κατοχής στον ελληνικό χώρο ξεκινά επίσημα το 1940. Η Παιδεία είναι και αυτή ένα απο τα πολλά της θύματα. Η κυβέρνηση των γερμανικών φερέφωνων στην Αθηνά δεν προβαίνει σε καμιά απολύτως διασφάλισή της. Πέρα απο ένα αόριστο διαταγμα που αναφέρει οτι τα σχολεία θα λειτουργούν κανονικά, η κυβέρνηση Τσολάκογλου και μετέπειτα αυτή του Ράλλη αφήνει τα σχολεία να κλείσουν λόγω υποχρηματοδότησης και έλλειψης προσωπικού. Κατ΄εξαίρεση κάποια επαρχιακά σχολεία λειτουργούν σε συνθήκες στέρησης με την συλλογική βοήθεια των τοπικών κοινοτήτων. Σε πολλές περιπτώσεις τα κτίρια των σχολείων καίγονται ή επιτάσσονται απο τους Γερμανούς και οι δάσκαλοι, όσοι δεν έχουν παρει το όπλο, επιστρατεύονται σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

Εγκαταλειμένο σχολείο 1943

Δεν περνά καιρός και ο λαός καταφέυγει στις δικές του δυνάμεις για να μορφώσει τα παιδιά του. Τα μέσα είναι λίγα αλλά υπάρχει αποφασιστικότητα. Ήδη απο το 1943 το ΕΑΜ προσπαθεί να επαναλειτουργήσει τα σχολεία με ανάμικτα αποτελέσματα. Σε κάποιες περιοχές που το δυναμικό του δύναται τα σχολεία επαναλειτουργούν. Οι μαθητές σιτίζονται στο σχολείο. Το 1944 η ΠΕΕΑ, λαμβάνει ευρύτερα μέτρα για την επαναλειτουργία των σχολείων. Το ευρύτερο πρόγραμμά της περιέχεται σε ένα σχέδιο Λαικής Παιδείας που μεταξύ άλλων ορίζει τα παρακάτω:

1) Καθιέρωση της Δημοτικής Γλώσσας

2) Καθιέρωση του μονοτονικού

3) Κατάργηση της ιστορικής ορθογραφίας

4) Αποκέντρωση στην διάρθρωση: παιδικοί σταθμοί, νηπιαγωγεία, 8χρονο Δημοτικό, 4 χρονο Γυμνάσιο και τέλος Ανώτατες Σχολές

Το πρόγραμμα της ΠΕΕΑ είναι ότι προοδευτικότερο έχει προταθεί ως τότε για την Παιδεία... 

Επιπροσθέτως, η ΠΕΕΑ αποφασίζει την ίδρυση παιδαγωγικών φροντιστηρίων. Σε αυτά και για μικρό, λόγω των άμεσων αναγκών, χρονικό διάστημα θα φοιτήσουν υποψήφιοι δάσκαλοι για προσορινή στελέχωση των σχολείων. Οι υποψήφιοι πρέπει να είναι απόφοιτοι Γυμνασίου και Έλληνες πολίτες. Τα πρώτα παιδαγωγικά φροντιστήρια ανοίγουν στο Καρπενήσι και την Τύρνα Θεσσαλίας.

Δελτίο αποφάσεων της ΠΕΕΑ

  

Ο γραμματέας Παιδείας της ΠΕΕΑ, Πέτρος Κόκκαλης, αποφασίζει να εκδοθεί και νέο αναγνωστικό για τα παιδιά του Δημοτικού. Στα κεντρικά της ΠΕΕΑ καλείται η φωτισμένη δασκάλα, Ρόζα Ιμβριώτη και της ανατίθεται η εργασία. Εκείνη μέσα σε 17 ημέρες γράφει "Τα Αετόπουλα" . Ένα ακόμα αναγνωστικό συγγράφει και ο Μιχάλης Παπαμαύρου για τις τάξεις Ε' και ΣΤ΄με τίτλο "Ελεύθερη Ελλάδα". Το τελευταίο κυκλοφόρησε κύρίως στην Μακεδονία.

Τα Αετόπουλα

Το πανό της Ρόζας Ιμβιώτη που έφτιαξε η ΕΠΟΝ

Ο δάσκαλος του ΕΑΜ Νίκος Μόυτσος διδάσκει σε σχολείο του βουνού (1944)

Ο Εμφύλιος

Ο Εμφύλιος πόλεμος της Ελλάδας σηματοδοτεί την λήξη κάθε προσπάθειας του ΕΑΜ να αναδιοργανώσει το σύστημα Παιδείας. Η κυβερνήσεις που αλλάζουν κάθε δεύτερη εβδομάδα, δεν έχουν χρόνο για την Παιδεία. Αυτούς τους απασχολεί το συμφέρον των Αμερικανοβρετανών και των ντόπιων αφεντάδων τους. Η πλειονότητα των σχολείων δεν επαναλειτουργεί, άλλωστε τα πακέτα Μάρσαλ δίνονται σε ιδιώτες ή ρίχνονται μαζικά στο στρατό. Προς τα τέλη μονάχα του 1949 λειτουργούν τεχνικές σχολές για αγόρια στην Ρόδο, την Θεσσαλονίκη κ.ά.. Οι συνθήκες θυμίζουν Μεσαίωνα. Τα σχολεία όπου λειτουργούν λειτουργούν με τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό και υλικά. Πολλές φορές για μήνες οι μαθητές επιστρατεύονται απο τον Στρατό για να βοηθήσουν στην άμυνα. Χτίζουν αμπριά ή φυλάκια...

Γελοιογραφία του 1945, προσέξτε τον Ριμινίτη των Άγγλων στο πρώτο καρέ, έξω απο το σχολείο

Παιδιά σχολείου χτίζουν φυλάκιο του Στρατου



Απο το 1950 μέχρι το 1960

Η κατάσταση στην Παιδεία ξεκινά να εξομαλύνεται με την λήξη του Εμφυλίου. Σαφέστατα όμως η Παιδεία που ξεκινά να δημιουργείται έχει το πρόβλημα των δύο ταχυτήτων. Τα σχολεία στα χωριά αντιμετωπίζουν σορεία προβλημάτων και ελλείψεων σε σχέση με αυτά των πόλεων. Το θέμα φυσικά εκτός απο γεωγραφικό είναι και ταξικό. Ο περισσότερος κόσμος στερείται των χρημάτων για να σπουδάσει τα παιδιά του πέρα απο το Γυμνάσιο ή το Δημοτικό. Παράλληλα η ακαλημαική μόρφωση είναι πανάκριβη και απευθυνεται σε λίγους. Η διδακτέα ύλη, τα προγράμματα σπουδών, τα βιβλία και γενικότερα η υλικοτεχνική υποδομή είναι ξεπερασμένη και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες μιας νέας γενιάς που θέλει να δημιουργήσει. Οι φοιτητικές διαδηλώσεις είναι πολλές και δυναμικές. Ζητούν βελτίωση συνθηκών και κατάργηση διδάκτρων. Αποκορύφωμα των εκδηλώσεων η διαμαρτυρία για την προικοδότηση της πριγκήπισσας Σοφίας με έξοδα του κράτους, έναντι του 15% που χρειάζονταν η μεταρρύθμιση της Παιδείας. Συνθήματα όπως "Προίκα στην Παιδεία και όχι στην Σοφία" γέμιζαν τους δρόμους.  Εν τέλει τα χρήματα θα διατεθούν στην Σοφία ! Οι φοιτητικές κινητοποιήσεις μέχρι το 1967 θα κλιμακωθούν, θα ισχυροποιηθούν και θα οριμάσουν στα πλαίσια των γενικότερων κοινωνικοπολιτικών αγώνων της εποχής. Η Παιδεία όμως τελικά θα πεθάνει στον δρόμο και θα ταφεί ολοκληρωτικά απο την Χούντα των Συνταγματαρχών.....

Φοιτητικές κινητοποιήσεις του 1958



Προίκα στην Παιδεία και όχι στην Σοφία

Εικόνα χαρακτηριστική της υποβάθμισης της Παιδείας. Φοιτητής τιμορείται με την ταμπέλα που γράφει "Τεντυμπόης- Θρασύς" απο καθηγητή του και έναν Χωροφύλακα !!!





Σοβιετικές Αφίσες του Β΄ Παγκόσμιου

Ρώσος στρατιώτης ορκίζεται στην σημαία

Αφίσα για τα 3 χρόνια πόλεμο

Aφίσα της Τσεχοσλοβακίαςτου 1945 εορτάζει την νίκη του Κόκκινου Στρατού

Aφίσα του 1941. Η Γερμανία μόλις έχει επιτεθεί στην ΕΣΣΔ. Ο Ρώσος στρατιώτης χτυπά τον Χίτλερ που ξεπροβάλλει μέσα απο το σύμφωνο μη επίθεσης

Αφίσα του 1942 για την μάχη στην Μόσχα. Όλοι στην πρώτη γραμμή.

Η αφίσα γράφει "Το ένα καλό αξίζει ένα αντίστοιχο". Ο Γερμανός στρατάρχης ταπεινώνει τον Ρώσο χωρικό που παίρνει τα όπλα και τον σκοτώνει

Αφίσα που παραλληλίζει τον Κόκκινο στρατό με ήρωες όπως ο Τσαπαεφ και ο Σουβόροφ

Ο σκοπός μας είναι δικαιος θα κερδίσουμε

Υπερασπισθείτε την Μόσχα μας 1941 , μια απο τις πρώτες αφίσες

Πολιορκεία του Λενινγκραντ, "Υπερασπισθείτε την πόλη του Λενιν"

Αναχαιτίστε χωρις έλεος τους φασίστες σαμποτερ

1942 "Οι δυνάμεις μας είναι ατελείωτες"

Το φτυάρι είναι και αυτό φίλος του στρατιώτη

Πάντα εμπρός

Αφίσα της αεροπορίας

Αφίσα για τους Σλάβους στρατιώτες






Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΙΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚΕΣ ΑΦΙΣΕΣ

Αφίσες του 3ου Ράιχ



Η εκλογική αυτή αφίσα καλεί τον γερμανικό λαό να σπάσει τις αλυσίδες του Dawes. To Dawes Plan ήταν το
σχέδιο πληρωμήε των γερμανικών αποζημιώσεων του 1ου Παγκοσμίου Πολεμου

Αφίσα χαρακτηριστική της ναζιστικής νοοτροπίας, ο αρχάγγελος Μιχαήλ βοηθά τον Γερμανό άριο να σκοτώσει το φίδι των Εβραίων, του KPD και του SPD που επιβουλεύονται την χώρα



Αφίσα του 1923, λίγο μετά την απαγόρευση του NSPD. Το μύνημά της γράφει: Η Γερμανία Ελεύθερη



Εκλογές του 1930. Η Γερμανία σκοτώνει το φίδι των προβλημάτων της με το εβαικό κεφάλι

Η αφίσα αυτή του 1932 δείχνει πως ο Αδόφλος Χίτλερ (στον Α΄ Παγκ. Πόλεμο) κέρδισε επάξια την γερμανική του υπηκοότητα



Ο Αδόλφος απευθύνεται στους εργάτες...

ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΑΦΙΣΕΣ

Αφίσα που προτρέπει τους Δανούς να καταταγούν στα SS για να πολεμήσουν τους κομμουνιστές

Aφίσα προπαγάνδας ενάντια στον κομμουνισμο

Ο Γερμανός φαντάρος προτρέπει τον Γερμανό εργάτη να εργαστεί σκληρά για τον πόλεμο

Αφίσα που προτρέπει τους Ολλανδούς να καταταγούν στα SS ενάντια στον Μπολσεβικισμό. Ήδη απο το 1942 οι Γερμανοί δυσκολεύονταν στο ανατολικό μέτωπο

Αφίσα προτροπής των Νορβηγών να καταταγούν στα SS

Γαλλική αντικομμουνιστική αφίσα των Γερμανών. Το επιχείρημα του Κατύν χρησιμοποιούνταν απο τότε στο Τρίτο Ράιχ