Βιογραφικά Αγωνιστών

        ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΤΡΑΒΟΜΥΤΗΣ

Ο Στέλιος Στραβομύτης ήταν στέλεχος του ΕΑΜ Αμφιλοχίας και μέλος του ΚΚΕ, το μεταβαρκιζιανό κράτος τον έστειλε στο κολαστήριο της Κέρκυρας και μετέπειτα η Χούντα σε φρενοκομείο αντιφρονούντων. Εκεί βασανίσθηκε μέχρι απώλειας του λογικού του. To ψευδώνυμό του ήταν "Κόκκινος". Ήταν ένας από τους πρώτους αγωνιστές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ της Αμφιλοχίας. 

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΘΕΡΜΟΣ

Ο Γεράσιμος Θέρμος γενήθηκε στο χωριό Εγκλουβή . Εργάσθηκε ως δάσκαλος και εντάχθει στο ΚΚΕ και τον ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο Τιλίλας. Στην μάχη της Λευκάδας 15-18 Ιουνίου 1944 ήταν επικεφαλής του δεύτερου λόχου του ΕΛΑΣ. Σκοτώθηκε το 1947 στην μάχη της Πούντας και το κεφάλι του κόπηκε απο τους άνδρες του Ζέρβα και κρεμάσθηκε στο πεμπτοφάναρο της πλατείας της πόλης της Λευκάδας.  

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΙΤΣΙΝΕΛΗΣ

Ο Ιωάννης Πιτσινέλης γενήθηκε στο χωριό Σκούπα του νομού Άρτας. Κατάγονταν απο μεγάλη οικογένεια και με τον ερχομό της Κατοχης ο πατέρας του αποφάσισε να στείλει 2 απο τα παιδιά του σε κάθε μια απο τις μεγάλες αντάρτικες οργανώσεις για να κρατήσει ουδέτερη την οικογένειά του. Έτσι ο ΄Γιάννης πήγε με τον ΕΛΑΣ ένώ ο μεγάλος του αδερφός Γιώργος με τον ΕΔΕΣ. Στο τέλος του πολέμου το βουνό είχε αλλάξει τον Γιάννη πράγμα που δυσαρέστησε την οικογένειά του και τον έδιωξαν. Ο Γιάννης στάλθηκε στην Μακρόνησο εξορία απο το κράτος Παπανδρέου και μετά στην Ανάφη απο την Χούντα.

ΓΊΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΟΤΗΣ 

Κατάγονταν απο το χωριό Βασιλικά Πογωνίου. Ο Γιώργος Παπανότης κατά την διάρκεια της Κατοχής γρονθοκόπησε στην πλατεία του χωριού του μπροστά στα μάτια των συχωριανών του τον Χ. Δαψόπουλο, τοπικό συνεργάτη των Ιταλών και ανακοίνωσε τα παρακάτω "Χωριανοί απο σήμερα ο Γιώργος Παπανότης είναι στο βουνό" . Έτσι ο Γ. Παπανότης εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ και με τα χρόνια του εμφυλίου στον ΔΣΕ. Οταν ο εμφύλιος τελείωσε ο Γ. Παπανότης έφυγε στην Γερμανία και εργάσθηκε σε ορυχεία. Μετά την μεταπολίτευση επέστρεψε στην Ελλάδα όπου πέθανε έχοντας γνωρίσει παιδιά και εγγόνια. 

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΛΥΤΡΑ 

Η Παρασκευή Λύτρα κάτοικος του χωριού Σκούπα Άρτας κατά την περίοδο της Κατοχής και όντας σε νεαρή ηλικία εντάχθηκε στις γραμμές του ΕΑΜ το 1943. Ήταν απο τις πρώτες ΕΑΜίτισσες του Νομού. 

   ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Γιάννης Πετρόπουλος απο την περιοχή Τεγέας Αρκαδίας , γενηθηκε στο χωριό Στρίγγο του νομού. Διετέλεσε ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ Αρκαδιας με πλούσια και εκτενή δράση. Ως ανταμοιβή για τους προσωπικούς του αγώνες το αστικό κράτος τον καταδίκασε τρείς εις θάνατον στις 16/2/1948 απο το μόνιμο ελληνικό στρατοδικείο. Εκτελέσθηκε μερικές μέρες μετά την καταδίκη αφήνοντας πίσω του μια χήρα και τρία παιδιά.

 ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΟΔΗΜΟΣ

Κατάγονταν απο το χωριό Κλειστό της Άρτας. Ήταν πολιτικό στέλεχος του ΕΛΑΣ και μέλος του ΚΚΕ. Έπαιξε σημαίνοντα ρόλο στην συγκέντρωση βοηθητικών υπηρεσιών στην μάχη της Αμφιλοχίας. Μετά την συνθήκη της Βάρκιζας εκτελέσθηκε με συνοπτικές διαδικασίες

ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΖΕΚΟΣ

Γεννήθηκε στη Γρανιτσά Ευρυτανίας το 1905 και το 1913 εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στο Βάλτο. Υπηρέτησε σημαιοφόρος στο πολεμικό ναυτικό και αργότερα στο εμπορικό. Εκεί είχε την πρώτη επαφή με τις προοδευτικές ιδέες. Το 1941 προσχώρησε στις τάξεις του ΕΑΜ και το 1943 στον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος στην μάχη της Αμφιλοχίας (1944) όπου έδειξε απαράμιλλη γενναιότητα και αυτοθυσία καίγοντας το ίδιο του το σπίτι του που το είχαν κατλάβει οι Γερμανοί. Για αυτή του την πλούσια δράση καταδικάσθηκε απο το κακουργιοδικείο Πατρών σε θάνατο και εκτελέσθηκε στις 29-8-1949 στην Κεφαλονιά.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΚΙΑΔΑΣ

Γεννήθηκε το 1912 στον Αι- Βλάση Τριχωνίδας. Τελείωσε την σχολή ιππικού Χαλκίδας. Στο αλβανικό μέτωπο υπηρέτησε σε έφιππη ομάδα αναγνώρισης, που μπήκε πρώτη στην πόλη της Κορυτσάς. Παρασημοφορήθηκε με το αριστείο ανδρείας και προήχθη  σε ίλαρχο. Απο το 1938 ήταν μέλος του ΚΚΕ και στην Κατοχή βγήκε στο βουνό με τις πρώτες ανταρτομάδες του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο "Επαμεινώνδας". Αργότερα του ανατέθηκε η Διοίκηση του 3ου Τάγματος του 2/39 Συντάγματος που πολέμησε στην μάχη της Αμφιλοχίας όπου ο ίδιος τραυματίσθηκε βαριά. Λίγο μετά την αποφυλάκισή του το 1946 και με τον εμφύλιο να ξεκινάει ο Β. Σκιαδάς προσπαθώντας να ξαναβγεί στο βουνό απο την πόλη του Αγρινίου, σκοτώθηκε σε ενέδρα της Χωροφυλακης μαζί με τον καπετάνιο Αυγούλη. Καποιος άγνωστος αντάρτης σύντροφός του τον έθαψε στο βουνο Αιτωλικό. Στην φωτογραφία ο Β. Σκιαδάς εικονίζεται με το βέλος ανάμεσα σε συντρόφους του απο το αρχηγείο Ναυπακτίας. Βιογραφία του κυκλοφορεί απο τον αδελφό του Νίκο Σκιαδά και τον Συλλογο Αιτωλοακαρνάνων Αντιστασιακών.  

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΕΛΙΟΣ

Ο Βασίλης Τσέλιος σπούδασε γιατρός στην Αθήνα. Κατά την διάρκεια των σπουδών του ήρθε σε επαφή με τις προοδευτικές δυνάμεις της εποχής και το ΚΚΕ. Αργότερα στην περίοδο της Κατοχής εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο "Γεροδήμος". Αργότερα δέχθηκε τον βαθμό του καπετάνιου Δυτικής Στερεάς. Η δράση του στον αγώνα ήταν πολύπλευρη και βαθειά πολιτική και ταξική καθώς αποτέλεσε ένα απο τα πιο αξιόλογα στελέχη του ΕΛΑΣ.

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ 

Υπήρξε στέλεχος του ελληνικού στρατού που πολέμησε στον αλβανικό. Μετά με την περίοδο της Κατοχής και τον τίτλο του στρατηγού εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως διοικητής της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ . Ήταν το επιτελικό στέλεχος που διεύθυνε την μάχη της Αμφιλοχίας 1944

ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ο Κώστας Παπαγεωργίου ήταν ένα απο τα στελέχη εκείνα των στρατιωτικών του αλβανικού που εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ . Ως στέλεχος του ΕΛΑΣ είχε τον βαθμό του λοχαγού και βρίσκονταν αναμεσα στα επιτελικά στελέχη που συντόνισαν την μάχη της Αμφιλοχίας το 1944

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΝΑΚΟΣ

Ο Λεωνίδας Νάκος γεννήθηκε στο χωριό Σκούπα Άρτας και με τα χρόνια της Κατοχής ανέβηκε στο βουνό ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ. Κατά το τέλος του πολέμου και με την αρχή των γεγονότων του 1944 στην Αθήνα , ο Λεωνίδας φοβήθηκε για την ζωή του και οτι ίσως τον συλλάμβανανπαραδωθεί ο ίδιος στις αρχές. Για μικρό χρονικό διάστημα τον κρύψαν κάποιοι συγγενείς του μέχρι που οι χωροφύλακες τον βρήκαν και τον συνέλαβαν . Τελικά πέρασε στρατοδικείο και παρ΄όλους τους φόβους του οδηγήθηκε στην μαρτυρική Μακρόνησο και μετά στον Αι - Στράτη.

ΠΑΝΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ

Ο Γιαννούλης  αναγκάζεται από το καλοκαίρι του 1941 ακόμη να βγει στο βουνό. Ένας από τους πρώτους Λευκαδίτες αντάρτες. Στην προσπάθειά του να βγάλει μια γραφομηχανή έξω από την πόλη της Λευκάδας συγκρούεται με μια ιταλική περίπολο, που θέλησε να του κάνει έρευνα, σκοτώνοντας με το πιστόλι του έναν Ιταλό και τραυματίζοντας δεύτερο. Ο ίδιος κατώρθωσε να διαφύγει. Αυτό ήταν το πρώτο αιματηρό επεισόδιο στο νησί που αναπτέρωσε το ηθικό του λαού. Στα μέσα περίπου του ‘42 η ΕΑΜική Αντίσταση στη Λευκάδα συγκροτεί την πρώτη ένοπλη ΕΛΑΣίτικη ομάδα με καπετάνιο τον Πάνο Γιαννούλη.

Ο Πάνος Γιαννούλης πήρε μέρος σε πολλές μάχες ενάντια στους Γερμανούς και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Μεταξύ αυτών στη μεγάλη μάχη της Αμφιλοχίας -μια από τις μεγαλύτερες μάχες που έδωσε ο ΕΛΑΣ- ως διοικητής Λόχου του ΙΙΙ Τάγματος του 2/39 Συντάγματος (της VII Ταξιαρχίας), όπου είχαν καταφύγει και πολλοί άλλοι Λευκαδίτες ως αντάρτες στο μόνιμο ΕΛΑΣ. Ήταν το Τάγμα, που ενισχυμένο με ένα λόχο του I Τάγματος, διατάχθηκε τότε να ενεργήσει μέσα στην πόλη της Αμφιλοχίας και να την καταλάβει. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας και εξαιτίας της τρομοκρατίας και των διωγμών σε βάρος των αγωνιστών που συμμετείχαν στο ΕΑΜικό κίνημα ο Γιαννούλης αναγκάζεται να ξαναβγεί στην παρανομία. Συγκροτεί και πάλι μαζί με μερικούς ακόμη διωκόμενους συντρόφους του ομάδα παράνομων αγωνιστών που μεγαλώνει με τον καιρό και το 1947 είναι μια αξιόλογη μονάδα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) στη Λευκάδα. Την περίοδο 1946-1947 ιδρύεται το Αρχηγείο Ξηρομέρου-Λευκάδας του ΔΣΕ με αρχηγό τον ίδιο. Στις αρχές του 1947 το μεγαλύτερο τμήμα της ομάδας του Γιαννούλη περνά στο Ξηρόμερο, κατόπιν εντολής του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού, με σκοπό τη δημιουργία αντάρτικου κινήματος στην περιοχή. Το τμήμα Γιαννούλη ενώθηκε με μια μικρή ομάδα που βρίσκονταν εκεί. Οι αντάρτες έχουν να αντιμετωπίσουν απαρχής ισχυρές δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού ΜΑΥδες και χωροφύλακες. Κοντά στο χωριό Παλιάμπελα συγκρούονται με τις δυνάμεις αυτές, όπου συλλαμβάνεται αιχμάλωτος ο σύνδεσμος τους με το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ, ο οποίος υποκύπτοντας στα βασανιστήρια αποκαλύπτει στον εχθρό όλο το σχέδιο δράσης των ανταρτών. Οι αντάρτες υποχρεώνονται να χωριστούν σε μικρές ομάδες, από τις οποίες η μία ξαναπέρασε στη Λευκάδα, ενώ οι άλλες παρέμειναν στην Ακαρνανία. Μια από αυτές υπό τον Γιαννούλη, στην προσπάθειά της να αποφύγει ένα κυβερνητικό απόσπασμα, έφτασε στο Άκτιο (Πούντα) και πρόβαλε άμυνα μέχρι τέλους. Ο Γιαννούλης έχασε τη ζωή του στην τελική προσπάθεια να διαφύγει με καΐκι. Μαζί του ήταν τότε οι συγχωριανοί μας (Αλεξανδρίτες) Τάσος Μανωλίτσης και ο ανηψιός του Γιώργος Μανωλίτσης που αιχμαλωτίστηκαν. Ο Πάνος Γιαννούλης παραμένει μια απο τις σπουδαιότερες μορφές της λευκαδίτικης ένοπλης αντίστασης.

Ο Πανος Γιαννούλης έφιππος στο άλογό του φορώντας πολιτικά

Ο Πάνος Γιαννούλης με άνδρες του     

Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΦΟΥΡΤΟΥΝΑΣ (ΣΤΑΘΗΣ ΠΙΑΚΑΣ)

Ο λευκαδίτης καπετάνιος του ΕΛΑΣ Λευκάδας, Στάθης Πιάκας , ήταν ένας απο τους πρώτους καπεταναίους του νησιού. Έλαβε μέρος ως επιτελικό στέλεχος στην μάχη της Λευκάδας στην θέση Λαινάκι. Σκοτώθηκε σε μάχες του εμφυλίου στην Πελοπόνησο.

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΛΙΟΤΣΟΣ

Ο Παντελής Λιότσος (καπετάν Κόρακας) γεννήθηκε το 1912 στο χωριό Παλήμπεη (Δρυμός) Bόνιτσας. Τη δεκαετία του ’30 σπούδασε νομικά στην Αθήνα. Την περίοδο της εισβολής του Μουσολίνι στην Ελλάδα, πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο ως έφεδρος ανθυπολοχαγός ενάντια στους φασίστες κατακτητές. Ήταν μάλιστα ο πρώτος έλληνας έφεδρος ανθυπολοχαγός που μπήκε στο Αργυρόκαστρο.  Αξίζει να αναφέρω και  ένα περιστατικό που αποδεικνύει το αγωνιστικό του πνεύμα και τον τίμιο χαραχτήρα του. Για την προσφορά του στο ελληνοϊταλικό μέτωπο, η Φρειδερίκη και το μοναρχοφασιστικό κράτος, τον κάλεσαν να λάβει «παράσημο ανδρείας». Ο Παντελής Λιότσος το αρνήθηκε με επιστολή του στο παλάτι. Στην διάρκεια της κατοχής εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ Λευκάδας με το ψευδώνυμο  "Κόρακας". Ο ΕΛΑΣ τον έβαλε διοικητή του Συντάγματος 2/39.  Το Μάη του 44 το Γενικό Αρχηγείο του ΕΛΑΣ αποφασίζει να στείλει τον καπετάν Κόρακα και τον σύντροφό του Φουρτούνα για να απελευθερώσουν την Λευκάδα. Η αποστολή τους έρχεται εις πέρας γρήγορα και το νησί απελευθερώνεται απο τον ζυγό του φασισμού και των ντόπιων συνεργατών του. Τη συμμετοχή του στον εθνικοαπελευθερωτικό-αντιφασιστικό αγώνα του λαού μας, ο Παντελής Λιότσος, θα την πληρώσει με διώξεις από το μεταβαρκιζιανό καθεστώς και εξορίες. Αρχικά, όντας έφεδρος ανθυπολοχαγός, επιστρατεύεται, τον Σεπτέμβρη του 1947, στα Γιάννενα και από κει στο Χαϊδάρι για να μεταφερθεί στη συνέχεια στη Μακρόνησο. Αυτή θα είναι η πρώτη του, αλλά όχι η τελευταία, γνωριμία με το Νταχάου της Ελλάδας. Εκεί θα αρνηθεί θα υπογράψει δήλωση και θα βασανιστεί σκληρά. Λόγω των απάνθρωπων βασανιστηρίων θα μεταφερθεί από τη Μακρόνησο στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Τον Σεπτέμβρη του 1948 μεταφέρεται στις στρατιωτικές φυλακές της Μακρονήσου (ΣΦΑ) με την ψεύτικη κατηγορία της «ανθρωποκτονίας». Εκεί θα υποστεί νέα βασανιστήρια, ξυλοδαρμούς και μακρόχρονο εγκλεισμό στην απομόνωση. Το 1949 θα μεταφερθεί στις φυλακές της Λευκάδας όπου θα δικαστεί και θα αθωωθεί για την υποτιθέμενη ανθρωποκτονία. Ήταν τόσο ψεύτικα κατασκευασμένη η κατηγορία που ακόμα και οι συγγενείς του θύματος κατέθεσαν πως ήταν αθώος. Μετά την αθώωσή του θα μεταφερθεί εκ νέου στη Μακρόνησο, όπου θα περάσει μια νέα περίοδος απομόνωσης και βασανιστηρίων. Το 1950, θα εξοριστεί στον Αϊ-Στράτη. Μετά απο 17 χρόνια εξορίας ο Π. Λιότσος θα αφεθεί πια ελέυθερος. Καθ'όλη την διάρκεια των διογμών του ο καπετάν Κόρακας έδειξε την "πάστα" απο την οποία είναι φτιαγμένα τα γνήσια παιδιά του λαού που τα σφυρηλάτησε ο αγώνας ανάμεσα σε λόχμες και έλατα. Ο καπετάν Κόρακας δεν δηλωσέ ποτέ την αποκύρηξή του στα ιδανικά του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ και για αυτό κατέχει μια τόσο ιδιαίτερη θέση στην καρδιά του λευκαδίτικου λαού.

ΘΥΜΙΟΣ ΚΑΨΗΣ

Είναι λίγα τα πράγματα που οι λίγες αυτές γραμμές μπορούν να αποτυπώσουν για την προσωπικότητα και το ήθος του μεγάλου αγωνιστή Θύμιου Καψή (1922-1949) που έμεινε στην ιστορία γνωστός ως καπετάν "Ανάποδος". Ο Θύμιος ήταν μοναχοπαίδι των πλούσιων χωρικών της περιοχής του Δαδιού της Ρούμελης, Ταξιάρχη και Ασημως Καψή. Το ήθος αυτού του μεγάλου αγωνιστή έγινε γνωστό απο τα μικράτα του όταν στο γυμνάσιο μάζευε τους φτωχούς συμμαθητές του και του έδινε φαγητό. Αργότερα ο Θύμιος θα μετακομίσει στην Αθήνα για να σπουδάσει στην Νομική. Μέλος του ΚΚΕ απο το 1942 η φωτεινήπροσωπικότητα του Θύμιου δεν μπόρεσε να δεχτεί την διπλή φασιστική κατοχή ούτε τους ντόπιους λακέδες της και πέρασε στον ΕΛΑΣ. Εκεί αναγνωρίσθηκε γρήγορα για τις τεράστιες στρατιωτικές του ικανότητες στον τομέα της διεξαγωγής των μαχών αλλά και για τις στέρεες και οριμότατες πολιτικές του αντιλήψεις. Ήταν τότε πολύ νέος ακόμα και έδωσε πολλές σκληρές μάχες σε Ρούμελη και αργότερα στην Εύβοια.  "Μαθήτευσε" δίπλα στον θρυλικό καπετάν Διαμαντή που τον είχε σαν γιό του και τον εμπιστεύονταν απόλυτα. Το φθινόπορο του 1947 η διοίκηση του ΔΣΕ ετοίμαζε στη Ρούμελη το τμήμα του ΔΣΕ, που θα πήγαινε στην Εύβοια, με επικεφαλής τον Θύμιο Καψή. Ο Θύμιος πέρασε με ένα ανεξάρτητο λόχο στο νησί και ξεκίνησε άγριο αγώνα ένοπλο και πολιτικό ενάντια στο αστικό αγγλόφιλο κράτος και τους ντόπιους λακέδες του. Ο Ανάποδος σαν στρατιωτικός ήταν καλός, κι ας ήτανε νέος. Είχε μαθητεύσει κοντά στον Διαμαντή και είχε πάρει πολλά χαρίσματα, ανθρώπινα και στρατιωτικά. Οσες μάχες έδωσε στην Ευβοια τις είχε κερδίσει, ακόμα και με δυνάμεις αδιανόητα μεγάλες. Οπως εκείνη στη Φτερίτσα, στις 7 Γενάρη 1948: 150 έφεδροι αξιωματικοί με 28 αντάρτες ξυπόλυτους κι άοπλους τσάκισαν τον αστικό στρατό και την χωροφυλακή. Μα και σε κατοικημένο χώρο δεν είχε νικηθεί. Τελικά γράφτηκε εκεί στην ορεινή  Εύβοια, σε συνθήκες βίας, τρομοκρατίας και σφαγής, ο επίλογος της ηρωικής μορφής που αποτέλεσε ο Θύμιος Καψής. Στις 5 Νοέμβρη του 1949 στο ύψωμα Πυξαριά και ενώ ο Θύμιος Καψής αναπαύονταν με τους συντρόφους του ο αντάρτης του, Ψαθάς ,τον δολοφώνησε και έτρεξε να παραδωθεί στους χωροφύλακες. Ο Θύμιος Καψής ήταν 33ων χρονών όταν έχασε την ζωή του.

Αργότερα το σώμα του πήραν οι παρακρατικοί και το σταύρωσαν σε μια μεγάλη σκάλα στην πλατεία της Χαλκίδας έχοντας βάλει΄ένα χαρτ'η στο στήθος του που έγραφε "Ιδού το τίμημα της προδοσίας" και στο κεφάλι του ένα άλλο που έγραφε "Ο Ανάποδος εσταυρωμένος" δεξιά του κρεμάσανε το κεφάλι του Κατσανά και αριστερά του Τσάκαλου. Εκατοντάδες λαού έσπευσε να κλάψει τον καπετάν ανάποδο και όταν λέμε κλάψει το εννοούμε κυριολεκτικά. Ανδρες και γυναίκες απο όλες τις ηλικίες τον κλάψανε και του έριξαν λουλούδια μέχρι που η τοπική χωροφυλακή αποφάσισε ότι ακόμα και νεκρός ο Καψής τους ντρόπιασε και έτσι άφησαν το κορμι του επιτέλους ήσυχο στο χωμα...

Θυμιος Καψης λιγο πριν φύγει για Εύβοια

ΓΙΩΡΓΗΣ ΒΛΑΧΟΥΤΣΙΚΟΣ

Ο Γιώργης Βλαχούτσικος, γνωστός ως καπετάν Ευβοιώτης, γεννήθηκε το 1916 στη Λίμνη Ευβοίας. Από τα μαθητικά του χρόνια, οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ. Αργότερα, έγινε μέλος του ΚΚΕ. Το 1940-41 πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο. Στην Κατοχή (1940-44) πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση σαν πολιτικός καθοδηγητής, αλλά και σαν καπετάνιος του εφεδρικού ΕΛΑΣ στην Εύβοια. Το τέλος του  ήταν οικτρό, χτυπήθηκε, μετά από προδοσία,  την ώρα του ύπνου του στις 27 Σεπτέμβρη 1949, στη θέση Λούπα - Φράγανα (Καντήλι).

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΠΡΙΦΤΗΣ

Ο Γεράσιμος Πρίφτης υπήρξε στην οργανωμένη του δράση και την αντίσταση ένα απο τα πιο πολύτιμα στελέχη του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ και παρέμεινε ωε το τέλος τίμος, αγνός και γενναίος αγωνιστής. Στον ΕΛΑΣ εντάχθηκε απο το 1943 ως έφεδρος υπολοχαγός. Αργότερα έλβε τον βαθμό του υπασπιστή στην 8η Μεραρχία του ΕΛΑΣ που έδρευε στην Ρούμελη. Επίσης τέθηκε διευθυντης του κρυπτογραφικού τμήματος. Αργότερα συμμετείχε επιτελικά στην μάχη της Αμφιλοχίας (1944). Με τον εμφύλιο (1947) εστάλει στο κολαστήριο της Μακρονήσου στο τάγμα σκαπανέων όπου παρέμεινε μέχρι το 1954.

O Γεράσιμος Πρίφτης σε φωτογραφία του στην Μακρόνησο

απο τα αρχείο του ΑΣΚΙ

ΣΤΑΘΗΣ ΑΡΕΘΑΣ

Ο Στάθης Αρέθας υπήρξε στρατιωτικός διοικητής και ταγματάρχης της 7ης ταξιαρχίας της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο Ξηρόμερο και ήταν ανάμεσα στα επιτελικά στελέχη στο θέρετρο της μάχης της Αμφιλοχίας το 1944.

o Aρεθας με τους ανδρες του

ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Ο Νικόλαος Διαμάντης γεννήθηκε στο χωριό Βούστρι του Βάλτου. Οι γονείς του ήταν κτηνοτρόφοι και εκείνος κάτω απο δύσκολες συνθήκες κατάφερε να τελειώσει το Σχολαρχείο (σαν το Λύκειο). Αργότερα παντρεύτηκε την Ευσταθία Μπαφέρα απο το χωριό Λεπενού, κόρη τσιφλικά. Αργότερα και λόγω του σεισμογενούς του χωριού, μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αμφιλοχία Αιτ/νίας. Εκεί απέκτησε τα τέσσερα παιδιά του Πάνο, Νικολέτα, Αποστόλη και Γιάννη και άνοιξε παντοπωλείο. Αργότερα με την εισβολή των Ιταλών έφυγε εθελοντής για το αλβανικό μέτωπο απο όπου επέστρεψε με ένα μετάλλιο ανδραγαθημάτων και ένα μόνιμο πρόβλημα του κυκλοφορικού του που του άφησαν οι σκληρές καιρικές συνθήκες στο βουνό. Με την Κατοχή και όντας ήδη μέλος του ΚΚΕ, εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ στο Σύνταγμα 2/39 με καπετάνιο τον Πάνο Γιαννούλη με τον οποίο ανάπτυξε φιλικές σχέσεις. Οι δύο του κουνιάδοι (πρωτοξάδελφα της γυναίκας του) βγήκαν και αυτά στο βουνό με τα ψευδώνυμα καπετάν Αυγούλης και καπετάν Λεπενιώτης. Ως αντάρτης πολέμησε επικουρικά και στην μάχη της Αμφιλοχίας. Με την κύρηξη του εμφυλίου τον συνέλαβαν και τον έστειλαν στην Ικαρία όπου έμεινε στο χωριό Εύδηλος. Αργότερα αποφυλακίζεται και προσχωρεί στην ΕΔΑ. Εκείγνωρίζει τον βουλευτή Πυρομάγλου και γίνονται φίλοι. Αργότερα κατεβαίνει υποψήφιος με την ΕΔΑ ως Νομάρχης. Με την δολοφονία Λαμπράκη στέλνει γράμμα που δημοσιεύται στην Αυγή και κατονομάζει ως ηθικό αυτουργό τον στρατηγό Μήτσου με τον οποίο υπήρξαν συγγενείς και παιδικοί φίλοι. Κατά την περίοδο της Χούντας συλλαμβάνεται και οδηγείται για δεύτερη φορα στην εξορία, στο κολαστήριο της Γυάρου. Εκεί  υποφέρει βασανιστήρια και η ήδη ευαίσθητη υγε'ια του κλονίζεται σοβάρα. Η οικογένειά του κάνει έκκλιση να τον ελευθερώσουν λόγω ανεικέστου βλάβης. Την έκκλιση μεταδίδει και ο σταθμός της Μόσχας. Τελικά σε χείρηστη κατάσταση αποφυλακίζεται και πεθαίνει σε ράντζο του ερυθρού σταυρού, αφού κανένα νοσοκομείο δεν τον δέχεται λόγω φρονημάτων...

Ο Νίκος Διαμάντης (όρθιος στην μέση) , με την επιτροπή ΕΑΜ Ξηρομέρου στο χωριό Βούστρι

Ο Νίκος Διαμάντης (ξαπλωμένος) με αντάρτες συντρόφους του στο βουνό

Ο Νίκος Διαμάντης με άλλους πολιτικούς κρτούμενους στην Ικαρία

Ο Νίκος Διαμάντης (δεξιά του τσολιά) σε πορεία ειρήνης της ΕΔΑ στην Λευκάδα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΑΔΗΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ

(στην φωτογραφία πρώτος αριστερά)

Ο Θεόφιλος Κωνσταντινιάδης γεννήθηκε στο Βατούμ της Γεωργίας κατά τα γεγονότα της Μεγάλης Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Ο πατέρας του ονομάζονταν Αλέξανδρος ενώ για την μητέρα του δεν υπάρχουν στοιχεία. Ο πατέρας του, δάσκαλος τότε συλλαμβάνεται και εκτελείται απο τον Λευκό Στρατό και η μητέρα του παίρνει τα πέντε παιδιά της και προσπαθεί να ξεφύγει περνώντας στην Τουρκία. Εκεί με καραβάνι προσπαθεί να φθάσει στην Ελλάδα που ήταν η πατρίδα της. Το καραβάνι χτυπιέται απο τύφο και η οικογένεια ξεκληρίζεται. Στην Ελλάδα φθάνει μόνο ο Θεόφιλος και η αδελφή του Ευδοκία . ο Θεόφιλος μπαίνε σε ορφανοτροφείο ενώ εκίνη γίνεται υπηρέτρια εσωτερική σε σπίτια πλουσίων. Τα αδέλφια χωρίζονται για να βρεθούν αργότερα σε ηλικία 40 και 50 ετών ,ετά απο έρευνα του Ερυθρού Σταυρού. Ο Θεόφιλος γίνεται μηχανικός και το 1937 συλλαμβάνεται  απο τις Μεταξικές αρχές για κατοχή παράνομου κομμουνιστικού υλικού. Αργότερα μετά απο παρέμβαση φίλου του αφήνεται ελεύθερος. Αργότερα γίνεται μέλος του ΟΦΟΚ και πιθανότατα μέλος του ΚΚΕ. Στην κατοχή εντάσσεται στο ΕΑΜ Βύρωνα και επιστρατεύται στο εργοστάσιο της Πυρκάλ. Παράλληλα εργάζεται με την γυναίκα του Αργυρώ Κατσιγιάννη στο Νοσοκομείο του ΕΛΑΣ στην Καισαριανή. Απέκτησε 2 παιδιά και πέθανε το 1999. Παρέμενε ως το τέλος της ζωής του κομμουνιστής και συνεπείς στις ιδέες του.  

ΑΡΓΥΡΩ ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗ - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΑΔΗ

Γεννήθηκε στην Σμύρνη κατά τα γεγονότα της Μικρασιατικής καταστροφής και πέρασε με τους γονείς και τα αδέλφια της στην Ελλάδα. Πατέρας της ήταν ο Ευάγγελος Κωνσταντινιάδης υπάλληλος ταχυδρομείου και υποστηρικτής του ΚΚΕ. Αργότερα τους επιτράπηκε να μείνουν στην υπο ανέγερση τότε συνοικία του Βύρωνα. Αργότερα σπούδασε δασκάλα. Με την Κατοχή όλη της οικογένεια εντάχθηκε στο ΕΑΜ και την Αλληλεγγύη και η ίδια βοήθησε να οργανωθούν τα συσσίτια (παιδικά και ενηλίκων ) της Καισαριανής. Το 1943 κρύβει μετά απο εντολή του ΕΑΜ τον άγγλο πράκτορα της ΜΙΤ Dick Richards που προκάλεσε το σαμποτάζ στο αεροδρόμιου του Πειραιά κατά των Γερμανών. Απέκτησε 2 παιδιά με τον Θεόφιλο Κωνσταντινιάδη και εργάσθηκε στο σχολείο Βυζάντιο μαζί με τον Γρηγόρη Λαμπράκη (ήταν τότε ιατρός στις κατασκηνώσεις του Βυζαντίου).  

Η Αργυρώ Κατσιγιάννη (4η απο δεξιά) στο παιδικό συσσίτιο του ΕΑΜ στην Καισαριανη

ΔΡΟΥΚΑΛΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ (ΓΚΟΥΡΑΣ)

Γεννήθηκε στην Αμφίκλεια Λοκρίδας το 1916. Από το 1940 ήταν παρών στους αγώνες για τη λευτεριά της πατρίδας, τη δικαιοσύνη και την προκοπή του λαού. Λοχίας Πυροβολικού στον πόλεμο του '40 - '41, αντάρτης του ΕΛΑΣ - εφεδρικού και μόνιμου - από τις αρχές του 1943. Συμμετείχε στις μάχες της Αμφίκλειας, και του 51ου χιλιομέτρου, της Αράχοβας, των Θερμοπυλών, των Δερβινοχωρίων, της Αγίας Τριάδας και της Μακρακώμης. Διωκόμενος, μετά το 1944, κατέφυγε στο ένοπλο Τάγμα καταδιωκόμενων Παρνασσού του Διαμαντή το 1946 και από το 1947, μαχητής του ΔΣΕ, στο πόστο του χειριστή πυροβόλου, το 1948 ονομάστηκε Λοχαγός και το 1949 ταγματάρχης.  Πήρε μέρος σε όλες τις μεγάλες μάχες του ΔΣΕ στην περιοχή, Αγόριανης, Αράχοβας, Σουβάλας, Δελφών, Χρισού, Ιτιάς και Γραβιάς. Έπίσης, πήρε μέρος στην μεγάλη διείσδυση της Λοκρίδας και στην διείσδυση του 1948 όπου συνέλαβαν και τον αντιπρόεδρο της Βουλής Κουτσοπέταλο. Πιάστηκε στις 4 Αυγούστου 1949 και καταδικάστηκε σε θάνατο και ισόβια. Αφέθηκε ελεύθερος το 1964. Ασυμβίβαστος ο καπετάνιος, θα προσθέσει στους αγώνες του άλλα 7 χρόνια παρανομίας από τη χούντα.

                                                 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ)

Στις 21 του Ιούνη δολοφονήθηκε άτιμα, ύστερα από προδοσιά ο υποστράτηγος Γιάννης Αλεξάνδρου (Διαμαντής). Στις 21 του Ιούνη χάθηκε ένας από τους ηρωικούς αγωνιστές του λαϊκοεπαναστατικού μας κινήματος. Ένας μεγάλος πολεμιστής και πατριώτης, ένας άξιος ηγέτης και υπόδειγμα κομμουνιστή. Σήμερα κλαίει όλος ο λαός της ηρωϊκής ανταρτομάνας Ρούμελης, όλη η Ελλάδα, οι μαχητές του, οι φίλοι και συνεργάτες του. Σήμερα πενθούν τα χιλιοτραγουδισμένα βουνά , οι ρεματιές και τα δάση της Ρούμελης, από τον Ελικώνα, Παρνασσό, Γκιώνα, Οίτη, Βαρδούσια και το Βελούχι. Τα ουνά αυτά που δε σήκωναν ποδάρι κονιάρου, που ανάθρεψαν την λεβεντιά και την παλληκαριά, το Διάκο και τους άλλους, δικαιολογημένα κλαίνε το μεγάλο τους ήρωα, το Διαμαντή. Οι ψυχές όλων είναι γιομάτες σήμερα από μεγαλύτερη αποφασιστικότητα να συνεχίσουν και να τελειώσουν το έργο του.

Ο Διαμαντής χάθηκε από το προδοτικό βόλι του εχθρού. Όμως ζει. Ζει στις ψυχές του σκλάβου λαού μας, στις ψυχές όλων των αγωνιστών. Και η μεγάλη μορφή του στέκεται στην πρώτη σειρά στο πάνθεο των ηρώων του απελευθερωτικού αγώνα. Η ζωή και δράση του Διαμαντή πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης κάθε αγωνιστή, κάθε κομμουνιστή και ο καθένας να γίνει Διαμαντής γιατί έτσι «η νίκη θα είναι χίλιες φορές σίγουρη».

Ο Διαμαντής γεννήθηκε το 1914. Κατάγεται από το χωριό Κάτω Αγόριανη Παρνασσού. Προερχεται από φτωχή αγροτική οικογένεια. Ανατράφηκε με το πνεύμα των ηρωίκών παραδόσεων της Ρούμελης. Στη Ρούμελη που ανέκαθεν ήταν η μάνα των αρματολών, των ανταρτών, που πάλαιψαν και παλεύουν για τον ξεσκλαβωμό του τόπου απ’ τους καταχτητές και τους τουρκολάτρες και σήμερα αγγλοαμερικανολάτρες. Γαλουχήθηκε από τις ηρωϊκές παραδόσεις της ιδιαίτερης του πατρίδας και του ανταριασμένου Παρνασσού. Από μικρός άρχισε να μισεί την τυραννία, τους λαογδάρτες εκμεταλευτές. Έτρεφε μια απέραντη αγάπη για την φτωχολογιά. Έταξε τον εαυτό του για τον δίκηο αγώνα των εργαζομένων, για την λευτεριά της Ελλάδας. Από τα μικρά του χρόνια γίνεται μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας και μετά μέλος του ΚΚΕ. Πάλαιψε με συνέπεια κάτω από τη σημαία του Κόμματος μας, σαν άξιο παιδί του μέχρι τη στιγμή που έδωσε το πολυτιμότερο που είχε, τη ζωή του.

Ο Διαμαντής έτρεφε απεριόριστη πίστη στο Κόμμα μας. Στο πρόσωπο του ΚΚΕ έβλεπε τον καθοδηγητή του σκλάβου λαού, για καλύτερη ζωή, λευτεριά, ανεξαρτησία, για μια κοινωνία χωρίς εκμεταλευτές. Είδε ότι το ΚΚΕ είναι ο συνεχιστής των επαναστατικών παραδόσεων των αρματολών και των αγωνιστών του 1821 που πάει να ολοκληρώσει το έργο τους που δεν τελείωσαν αυτοί.

Γι’ αυτό αγάπησε το ΚΚΕ, έγινε μέλος του και μέσα στη σκληρή πάλη που έκανε το ΚΚΕ πάλαιψε σκληρά και και διαμορφώθηκε σ’ έναν από τους καλύτερους κομμουνιστές, υπόδειγμα αγωνιστή και ανώτερου ανθρώπου. Η πίστη του ήταν μεγάλη στο ΚΚΕ και τίποτα δεν στάθηκε ικανό να την λυγίσει. Υπεράσπιζε με αδιαλλαξία τη γραμμή του Κόμματος, αντιμετώπιζε αποφασιστικά τα αντικομματικά στοιχεία και κατά τη διάρκεια της πρώτης κατοχής, στην περίοδο της Βάρκιζας και στον τωρινό μας αγώνα. Πάλαιψε με τα αντικομματικά στοιχεία στην περίοδο του ΕΛΑΣ. Με αδιαλλαξία αντιμετώπισε τα δειλά στοιχεία που δεν ήθελαν να υπακούσουν στη γραμμή του κόμματος για τη συμφωνία της Βάρκιζας. Αντιμετώπισε αποφασιστικά τις δυσκολίες και την καταδίωξη των Βουρλάκηδων, έτρεχε και ενθάρρυνε όσους από το βάρος της τρομοκρατίας πήγαιναν να συμβιβαστούν. Στην αρχή του τωρινού ένοπλου αγώνα, μερικά αντικομματικά στοιχεία που κάναν ανοιχτά εχθρική δουλειά κατά του Κόμματος στηριζόμενοι σε κάποιες αδυναμίες μερικών στελεχών, τους είπε τα εξής:

« Πιστεύω στο Κόμμα, κι’ αν ακόμα το Κόμμα μου στείλει ένα πιονέρο καθοδηγητή, εγώ θα τον δεχτώ. Αν καταλάβω ότι το Κόμμα μπορεί να πέσει έξω στο πρόσωπο αυτό, θα πω την γνώμη μου, όμως εγώ τον καθοδηγητή μου θα τον δεχτώ και θα κάνω το παν να τον βοηθήσω και να τον διατηρήσω. Όποιος δουλεύει έξω από αυτές τις αρχές του Κόμματος είναι εχθρός και θα τον πολεμήσω»

Πράγματι ο Διαμαντής πάλευε για τη σωστή εφαρμογή της γραμμής του Κόμμματος, για τη διατήρηση του κύρους του Κόμματος. Μέσα στα πλαίσια του Κόμματος προσπαθούσε να διορθώσει με όμορφο τρόπο τις αδυναμίες.

Ο Διαμαντής ήταν ο άνθρωπος με τ’ άπειρα ηθικά χαρίσματα. Ήταν ψύχραιμος, αποφασιστικός και καρτερικός στις δυσκολίες. Ποιος δε θυμάται το Διαμαντή, που παρά το κυνηγητό των Βουρλάκηδων ήταν υποχρεωμένος να τρέχει από βουνό σε βουνό νηστικός! Ούτε για μια στιγμή δεν αγκομάχησε, πάντα γελαστός, ενθάρρυνε τους συντρόφους του. Με τις πρώτες ομάδες των ένοπλων καταδιωκόμενων που υπέφεραν πολύ, φορτωμένος βαρειά, ήταν πρώτος στην πορεία. Αυτός ήταν νηστικός και προσπαθούσε να φαν οι άλλοι. Στη μάχη πρώτος, συνεχώς ενθάρρυνε τους αδύνατους που άρχιζαν να υποχωρούν από το βάρος των δυσκολιών. Ποιος δε θυμάται τις δυσκολίες της εχθρικής εκστρατείας του 1947, τη μάχη του χώρου που βάστηξε 82 μέρες με πορεία τη νύχτα και τη μέρα μάχη! Τις δυσκολίες αυτές τις αντιμετώπιζαν νικηφόρα οι μαχητές του τμήματος του, γιατί εμπνέονταν από το παράδειγμα του Διοικητή τους.

Ο Διαμαντής ήταν επίμονος στην εκτέλεση της αποστολής. Όποια αποστολή έπαιρνε όλη την προσοχή του τη συγκέντρωνε στο πως θα τη φέρει με επιτυχία σε πέρας. Οι δυσκολίες που συναντούσε κατά την πορεία της εφαρμογής της αποστολής του δεν τον ζάλιζαν ούτε τον κάναν να χάσει τον προσανατολισμό της αποστολής του. Με επιδεξιότητα τις ξεπερνούσε και αποφασιστικά τραβούσε για την εκτέλεση της αποστολής του. Ήταν το παράδειγμα σ’ όλες τις εκδηλώσεις, γι’ αυτό και έιχε καταχτήσει την εμπιστοσύνη των μαχητών του, έτσι που με το πρώτο νεύμα του οι μαχητές τρέχαν να εκτελέσουν τη διαταγή του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, γι’ αυτό που αναφέρω το παρακάτω. Το γενάρη του 1948 το Αρχηγείο Ρούμελης έδωσε διαταγή στο Διαμαντή να διεισδύσει βαθειά στη Λοκρίδα, στα χωριά που δεν ξαναπατήσαμε, για στρατολογία, και αφού πραγματοποιήσει αυτό να κάνει ελιγμό προς Θήβα και Πάρνηθα. Ο ελιγμός έγινε με εξαιρετική επιτυχία. Ο εχθρός αιφνιδιάστηκε. Τότε πιάστηκε και ο βολευτής Κουτσοπέταλος και παρά τρίχα γλύτωσαν οι εγκληματίες Ρέντης και ο Γκαουλάιτερ Γκρισγουωλντ που την προηγούμενη μέρα ήταν εκεί. Μέσα στον κάμπο αφού επί 4 ημέρες έδωσε σκληρές μάχες, ύστερα αποσύρθηκε στην Αγόριανη Παρνασσού. Την ίδια μέρα που έφτανε στην Αγόριανη, το 503 τάγμα του εχθρού ανέβηκε στον Παρνασσό αφνιδίασε τους λίγους άνδρες που είχαν μείνει με τον ασύρματο, τα αρχεία κλπ. και τα πήρε. Ο Διαμαντής τόμαθε. Αμέσως κάλεσε τους κατακουρασμένους και άυπνους μαχητές του. Τους είπε αυτό μας συνέβηκε. Για μας είναι ντροπή να πάθουμε τέτοια ζημιά, πρέπει να τους τα πάρουμε. Ξέρω ότι είστε κουρασμένοι αλλά οποιος θέλει ας με ακολουθήσει. Όλο το τμήμα έτρεξε. Περικυκλώνουν το εχθρικό τάγμα και ύστερα από 20 ώρες μάχη το εξόντωσαν, σκότωσαν και το Διοικητή του τάγματος, πήραν όλα τα υλικά του εχθρικού τάγματος, και όλα τα πράγματα που είχαν πάρει του Διαμαντή.

Ο Διαμαντής ήταν σεμνός, απλός και ανιδιοτελής αγωνιστής. Η σεμνότητα του φημιζόνταν. Ποτέ δεν σκέφτηκε τίποτα για τον εαυτό του. Όταν έκανε κριτική, πρώτα τον εαυτό του έβαζε κάτω και μιλούσε για αδυναμίες του. Δεν έκανε καμιά εμφάνιση του εαυτού του. Προσπαθούσε άλλους να προωθεί και ας ήταν δικιά του δουλειά. Η σεμνότητα του ήταν τέτοια που έφτανε σε αδυναμία. Πολλοί συναγωνιστές θα θυμούνται ότι αυτός στον ΕΛΑΣ έφτιαξε τη Δεύτερη Μεραρχία, αυτός πολεμούσε και ο χαφιές Ορέστης έγινε καπετάνιος της, ενώ ο Διαμαντής ήταν ο φυσικός ηγέτης της. Ήταν τόσο απλός, που όποιος πρωτοπήγαινε στο τμήμα του, δεν μπορούσε να διακρίνει ποιος είναι διοικητής. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Την άνοιξη του 1947 δώσαμε στον Διαμαντή έναν λόχο Θεσσαλών ανταρτών. Όταν οι αντάρτες πήγαν στο τμήμα είδαν τον αρχηγό τους απλοντυμένο όπω οι μαχητές με ντουφέκι στον ώμο. Τη νύχτα ξάπλωσε σε μια άκρημε τη χλαίνη του μόνο και με φορεμένα τα ‘αρβυλα του. Οι Θεσσαλοί αντάρτες κρυφομιλούσαν μεταξύ τους και λέγαν. «Τι αρχηγός είναι αυτός, δεν μας γεμίζει το μάτι • Μωρέ μη μας παραδώσει αυτός;» Την άλλη νύχτα κάνουν ένα δύσκολο ελιγμό προς Παρνασσό. Τους πέρασε κοντά από το Δαδί. Οι καινούργιοι αντάρτες μονολογούσαν λέγοντας «μωρέ φώτα βλέπουμε , μη μας πάει για παράδοση ;» Όταν είδαν την άλλη μέρα πώς τους οδηγούσε στη μάχη και τις επιτυχίες που είχαν σε εκείνεη τη μάχη και στη συνέχεια σ’ όλες τις μάχες, τόσο τον αγάπησαν, που δεν μπορούσες να τους πάρει από το τμήμα του. Γελαστοί οι αντάρτες λέγαν ύστερα στο Διαμαντή το πάθημα τους.

Ο Διαμαντής ήταν μεγάλος πολεμιστής και από τους καλύτερους τεχνίτες στον πόλεμο. Έδωσε εκατοντάδες μάχες στον ΕΛΑΣ και στο ΔΣΕ. Έδωσε πλούσια πείρα στο ΔΣΕ από άποψη τακτικής, κυρίως στον αντάρτικο αγώνα. Θα σταθώ σε μερικές από τις μάχες που έδωσε και που μας δώσαν πλούσια πείρα.

Α) Στις αρχές Γενάρη στη Ρούμελη οι αντάρτες ήταν λίγοι. Ήταν ανάγκη να δωθεί ένα γερό χτύπημα, να ταραχτεί η αντίδραση και να δυναμώσουμε την εμπιστοσύνη του λαού στις δυνάμες του ΔΣΕ. Παίρνουν απόφαση, ύστερα από πρόταση του Διαμαντή, να χτυπηθεί ο σιδηροδρομικός της Γραβιάς και να πιαστεί η αμαξοστοιχεία που θάφτανε από την Αθήνα στις 2 το απόγευμα. Ήταν δύσκολη επιχείρηση, γιατί ο σταθμός ήταν στο κάμπο και η επιχείρηση έπρεπε να γίνει το μεσημέρι. Ο διαμαντής ενήργησε έξυπνα. Κ΄νησε από αρκετό βάθος το τμήμα χωρίς να γίνει από πουθενά αντιληπτό. Καλύπτει το τμήμα στον κάμπο όλη την μέρα. Την ώρα που έρχονταν το τραίνο έστειλε μια ομάδα σαν πολίτες, για το σταθμό με τα κρμμένα όπλα. Μόλις έφτασε το τραίνο η ομάδα που μπήκε στο σταθμό χτύπησε αιφνιδιαστικά τους σκοπούς, δημιούργησε σύγχυση και με ταχύτητα το τμήμα μέσα σε λίγα λεπτά κυριάρχησε στο σταθμό και αιχμαλώτισε την αμαξοστοιχία. Πήρε πλούσια λάφυρα και αιχμαλώτους, μίλησε στο πλήθος και με ταχύτητα σύμπτυξε κανονικά το τμήμα. Στη μάχη αυτή διακρίνουμε. Καλή μελέτη του στόχου. Ενήργησε με έξυπνο ελγμό σε αρκετό βάθος που εξασφάλισε τον αιφνιδιασμό και έφερε σύγχυση στον εχθρό με το χτύπημα από μέσα που έδωσαν οι ντυμένοι πολίτες αντάτες. Διακρίνουμε ταχύτητα στην εκτέλεση και ωραία σύμπτυξη.

Β) Άλλο καλό παράδειγμα για τον ενεδρευτικό αγώνα είναι το παρακάτω:

Την άνοιξη του 1947 ο εγκληματίας Μπούρος με ένα τάγμα μαυροσκούφηδων έφτασε στη Γραβιά και ετοιμάζονταν να κινηθεί προς την ορεινή Παρνασσίδα. Ο Διαμαντής στη θέση «Λύκου Μάτι», κοντά στη Γκιώνα, στήνει ενέδρα με 75 άνδρες στο σημείο που υποχρεωτικά θα περνούσε ο εχθρός. Οι μαυροσκούφηδες άρχισαν να κινούνται. Τους αφήνει να μπουν όλοι στο βάθος της ενέδρας και με ταχύτητα τους χτυπάει στα πλευρά και στα νώτα με αποτέλεσμα να διαλυθούν τελείως, να έχουν σοβαρές απώλειες σε νεκρούς και να πιαστούν πολλοί αιχμάλωτοι και ο Μπούρος τρέχοντας ξυπόλητος να φθάσει στη Λαμία . Οι αλήτες μαυροσκούφηδες που πιάστηκαν αιχμάλωτοι βλέποντας πώς είχε στηθεί η ενέδρα είπαν μαγκίστικα «βρε μπράβο ενέδρα!» Αυτό είχε μείνει σαν καλαμπούρι στο τμήμα του.

Γ) Με τη μάχη κατά της πόλης Αράχωβας και την κατάληψη της τον Ιούνη του 1947, δόθηκε αρκετή πείρα, γιατί ήταν η πρώτη πετυχημένη μάχη σε κατοικημένο χώρο. Ο Διαμαντής μελέτησε καλά την εχθρική διάταξη, τις αντιστάσεις και το από που θάρθει ο εχθρός για ενίσχυση της. Αφού πήρε τα ανάλογα μέτρα ενάνια στις εχθρικές ενισχύσεις ρίχνει τις κύριες δυνάμεις από μια κατεύθυνση , απασχολώντας με ελαφρές δυνάμεις τον εχθρό και ύστερα από 6ωρο σκληρό αγώνα κυριαρχεί στην πόλη. Κρατά την πόλη δύο μέρες. Πήρε λάφυρα πολλά κα επέφερε σοβαρή φθορά στον εχθρό που έρχονταν για ενίσχυση.

Δ) Ύστερα από τη μάχη του Βάλτου με ταχύτητα διεισδύει στον κυριο όγκο Γκιώνα-Βαρδούσια. Ο εχθρός κινήθηκε εναντίον του. Στρώνει καλή ενέδρα και διαλύει ολοκληρωτικά ένα εχθρκό τάγμα. Ο εχθρός κινάει 12 τάγματα εναντίον του. Αφού τα χτυπάει διαδοχικά και προτού ο εχθρός πραγματοποιήσει κλοιό στο επίκεντρο του, ελίσσεται και βγαίνει στα μετόπισθεν του εχθρού χωρίς να γίνει αντιληπτός. Τη στιγμή που ο εχθρός προχωρούσε προς τις θέσεις του Διαμαντή για να τον εγκλωβίσει, αυτός χτυπάει το Λιδωρίκι, το καταλαμβάνει και πιάνει αιχμάλωτο τον ταξίαρχο Μαρκόπουλο. Εδώ έχουμε έναν υπέροχο συνδυασμό ενεδρευτικού χτυπήματος κατά την κίνηση του εχθρού, ελιγμό πριν φθάσει ο εχθρός στο επίκεντρο του και χτύπημα κατοικημένου χώρου, που γι’ αυτόν βρίσκονταν λίγες οι εχθρικές δυνάμεις, γιατί οι υπόλοιπες είχαν αποσυρθεί για το κυνήγημα του Διαμαντή.

Ο Διαμαντής αντιμετωπίζοντας με τη Μεραρχία του νικηφόρα τρεις μήνες την εχθρική εκστρατεία έπεσε στις 21 του Ιούνη από προδοτικό βόλι. Μα και από τον τέτοιο χαμό του πρέπει να διδαχτούμε. Αυτός πολεμούσε στην πρώτη γραμμή αψηφώντας κάθε κίνδυνο. Εδώ τα στελέχη και οι μαχητές δεν τον φύλαξαν, δεν επαγρυπνούσαν και έτσι χάθηκε προδοτικά ο μεγάλος άνθρωπος Διαμαντής. Πρέπει να γίνει σ’ όλους μάθημα. Να πολεμάμε μα ταυτόχρονα να επαγρυπνούμε. Να προφυλλάσουμε τα στελέχη μας.

Ο Διαμαντής έπεσε, μα ζει στις ψυχές μας. Η ζωή και το έργο του ας γίνει παράδειγμα.

Αιώνια η μνήμη στον ήρωα του λαϊκοεπαναστατικού μας αγώνα, σύντροφο Διαμαντή.

ΓΟΥΣΙΑΣ

27/Ιούνη/1949

ΚΩΣΤΑΣ Δ. ΠΕΝΤΕΔΕΚΑΣ

Γεννήθηκε στο Δαδί το 1917. Τελίωσε το Γυμνάσιο εκεί και σπούδασε στην Γυμναστική Αναδημία Αθηνών απο την οποία αποφοίτησε το 1938. Πήρε μέρος στον πόλεμο του 1940 και στα χρόνια της Κατοχής συμμετείχε ενεργά στις τάξεις του ΕΑΜ. Απο το 1946 μέχρι το Νοέμβρη του 1949 αγωσίσθηκε στον ΔΣΕ ως πολιτικός επίτροπος της διλοχίας Γκούρα, με τον οποίο ήταν προσωπικοί φίλοι. Αργότερα το τμήμα του ονομάζεται 88η Μονάδα Χώρου. Απο τον Νοέμβρη του 1949 μέχρι το 1963 βρέθηκε σε φιλακές και εξορίες ως πολιτικός κρατούμενος. Πέρασε απο τις φυλακές Λαμίας, Μακρονήσου, Βούρλων, Κεφαλλονιάς, Θήβας, Αβέρωφ, Αμφισσας κά. Αποφυλακίζεται υπο περιοριστικών μέτρων, να μην βρεθεί στην περιφέρεια Λοκρίδας για 5 έτη. Απο την πλούσια δράση του έχει εκδώσει 6 βιβλία για τους αγώνες του λαού και της εργατικής τάξης για ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ (ΚΑΓΙΑΦΑΣ)

Αγρότης απο το Δαδί, συμμετέχει ενεργά στο αγροτικό κίνημα του Δαδιού και με την Κατοχή εμπλουτίζει με την ευρεία δράση του τις τάξεις του ΕΑΜ. Με τον εμφύλιο εντάσσεται στον ΔΣΕ στην 88η Μονάδα Χώρου. Με την σύμπτυξη στο Λιδωρίκι στις 19/4/1949 έφυγε για τον Ελικώνα με τους συντρόφους του Κοτοπούλη, Φαρκαδόνα και Βασιλιά εκεί έπεσε σε ενέδρα παρακρατικών και τραυματισμένος ξεψύχησε στα χέρια του Νίκου Κοτοπούλη.

ΝΤΙΝΟΣ ΛΥΤΡΑΣ

Απο το Σερνικάκι-Ιτιά. Ολόκληρη η οικογένειά του αφοσιώθηκε στον αντικατοχικό αγώνα ήδη απο τις πρώτες μέρες της Κατοχής. Ο ίδιος υπηρετεί τα ιδανικά του στον ΕΛΑΣ  και αργότερα και στο ΕΛΑΝ.  Ο πατέρας του, αντάρτης στον ΔΣΕ, δολοφονείται την Άνοιξη του 1948 απο το παρακράτος όντας βαριά τραυματισμένος. Ο Ντίνος είναι ήδη εθελοντής στο ΔΣΕ στα τμήματα του Διαμαντή. Η αδελφή του αντάρτισσα και αυτή του ΔΣΕ συλλαμβάνεται απο τον ΕΣ τραυματισμένη στις όχθες του Αχελώου τον Μάρτη του 1949. Ο ίδιος υπηρετεί αργότερα ως επικεφαλής του κέντρου πληροφοριών και των ελεύθερων σκοπευτών. Τραυματίζεται σε ενέδρα παρακρατικών στην περιοχή του Παρνασσού και δίνει τέλος στην ζωή του με χειροβομβίδα. 

ΚΛΕΙΩ ΑΡΤΑΒΑΝΗ   

Αντάρτισσα του ΕΛΑΣ κατά την κατοχή στην περιοχή της Λακωνίας όπου υπηρετούσε ως δασκάλα. Το 1943 εντάσσεται και στο ΚΚΕ. Μετά την βάρκιζα διώκεται και κρύβεται μόνη της στα βουνά. Αργότερα έρχεται σε επαφή με κλιμάκια του ΔΣΕ και εντάσσεται σε αυτόν. Τραυματίζεται μετά την μάχη των Λεχαινών και συλλαμβάνεται απο τα ΜΑΥ. Την βασανίζουν και την εκτελούν. Πέθανε 30 χρονών στο άνθος της νιότης της .

ΤΣΙΛΙΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ( ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ)

Γραμματέας της Κ.Ο. της Δρυμαίας Παρνασσού. Απο την Κατοχή υπηρέτησε τα ιδανικά του απο τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Το 1947 εντάσσεται στον ΔΣΕ. Αργότερα στην περιοχή του Παρνασσού συλλαμβάνεται σε ενέδρα παρακρατικών και χωροφυλάκων το 1949. Βασανίζεται άγρια και εκτελείται εν ψυχρώ στην περιοχή Αι- Γιώργη.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΨΗΣ (ΛΑΕΡΤΗΣ)

Απο την περιοχή του Παρνασσού. Μέλος του ΕΛΑΣ κατά την Κατοχή και αργότερα ανθυπολοχαγός του ΔΣΕ με μεγάλη και εκτενή δράση στρατιωτική και πολιτική. Ενώ βρίσκονταν σε αποστολή στην Λοκρίδα σκοτώνεται σε σύγκρουση του στρατού και των ΜΑΥ στις 11/7/1949

ΣΤΑΥΡΑΕΤΟΣ ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ

Ανθυπομοίραρχος της Χωροφυλακής το 1940 και μετέπειτα μέλος του ΕΑΜ στην Κατοχή. Με τα Δεκεμβριανά κρατείται στην Ελ-Τάμπα και μετά στις φυλακές Αβέρωφ. Στον Παρνασσό το 1948 υπηρετεί στο τμήμα του Διαμαντή ως πολιτοφύλακας. Δολοφονείται τον Ιούλιο του 1949 απο παρακρατικό στο ρέμα της Αγόριανης.

ΜΑΜΑΛΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ (ΓΕΡΟΔΗΜΟΣ)

Αγωνιστής της εθνικής αντίστασης απο την Αράχωβα. Μετά την Βάρκιζα αναγκάζονταν να κρύβεται καθώς οι αρχές τον έψαχναν. Προσχωρεί στον Παρνασσό με μεγάλες δυσκολίες και εντάσσεται στον ΔΣΕ στο τμήμα ένοπλων καταδιωκόμενων του Διαμαντή. το 1946. Αργότερα εντάσσεται στο τμήμα του Διαμαντή που ονομάζονταν Μονάδα Χώρου 88. Σκοτώνεται σε ενέδρα των ΜΑΥ και των Χωροφυλάκων στις 17 Ιούλη 1949 στον Παρνασσό.

ΚΑΛΑΜΠΟΚΑΣ ΘΑΝΑΣΗΣ

Απόφοιτος του Γυμνάσιου Παγκρατίου και κάτοικος Βύρωνα. Με την Κατοχη υπηρετεί ως διερμηνέας στο αεροδρόμιο Χασάνι, όπου έβαζε μέσα αντιστασιακούς και έκλεβαν όπλα. Αργότερα υπηρετεί ως διμοιρήτης στον 4ο Λόχο ΕΛΑΣ Παγκρατίου. Πολεμά στα Δεκεμβριανά στην περιοχή Αρδήττου-Σταδίου -Ιλισσού, με κορυφαία στιγμή δράσης του όταν απεγκλωβίζει 63 ΕΛΑΣιτες απο τα αγγλικά τανκ και τους οδηγεί στον Βύρωνα. Μετά την Βάρκιζα εξορίζεται στην Ικαρία. Το 1948 ανεβαίνει στον Παρνασσό και εντάσσεται στον ΔΣΕ. Σκοτωνεται στο δάσος Αργυρίων στον Παρνασσό με άλλους 8 συντρόφους του σε ενεδρα του στρατού και των παρακρατικών. Τα κεφάλια τους κρεμιόνται στην πλατεία Σπερχειάδας και αργότερα άγνωστοι τα θάβουν στην άκρη του νεκροταφείου όπου σήμερα η ΠΕΑΕΑ τους έχει στήσει μνημείο.     

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΑΛΟΚΩΣΤΑΣ

Μόνιμος αξιωματικός του ΕΛΑΣ. Μεγάλο στρατηγικό μυαλό του επιτελείου της αντιστασης. Αργότερα τοποθετείται ως καπετάνιος του 24ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στον Βάλτο και το Ξηρόμερο και στην συνέχεια καπετάνιος της VII Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ.

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΜΑΛΤΕΖΟΣ

Γνωστός και ως "Καπετάν Τζουμερκιώτης". Διετέλεσε μόνιμος αξιωματικός του ΕΛΑΣ και υπήρξε ένα απο τα ιδρυτικά στρατιωτικά στελέχη του 3/40 Συντάγματος του Βάλτου - Ξηρομέρου. Στην μάχη της Αμφιλοχίας το 1944 τοποθετείται ως διοικητής τάγματος.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΙΝΤΖΑΣ

Απο το χωριό Καλαρρύτες κοντά στο Συρράκο της οροσειράς των Τζουμέρκα. Υπηρέτησε καπετάνιος του 1ου τάγματος του 3/40 Συντάγματος του ΕΛΑΣ Βάλτου -Ξηρομέρου. Στην μάχη της Αμφιλοχίας το 1944 διακίθηκε για την δράση του και την αποφασιστικότητά του και τιμήθηκε με το αριστείο απελευθερωτικού αγώνα καθώς και με προαγωγή.

Ο ΠΑΠΑΒΑΛΗΣ

Ο Παπα-Βαλής ήταν ιερέας στην περιοχή του Αγρινίου, που θεώρησε καλό να μην εγκαταλείψει το ποίμνιό του την εποχή πυο σύσωμη η ελληνική εκκλησία φωτογραφίζονταν με του Ναζί. Ο Παπά-Βαλής έδρασε στις τάξεις του ΕΑΜ Αγρινίου, προσπαθώντας να συνεισφέρει τα μέγιστα στον αγώνα ενάντια στον κατακτητή. Πολλές φορές ο Παπά-Βαλής, επισκέπτονταν τις φυλακές με πρόσχημα την εξομολόγηση των κρατουμένων και τους έφερνε υλικά για να δραπετεύσουν ή μηνύματα απο το ΕΑΜ. Σε μια ορισμένη περίπτωση βοήθησε στην δραπέτευση ενός ηγετικού στελέχους του ΕΑΜ απο τις φυλακές Αγρινίου φέρνοντάς του ένα μικρό σιδεροπρίονο μέσα σε ένα γιαούρτι. Αργότερα όταν οι Ιταλοί διώκονταν απο τους Γερμανούς και ο ΕΛΑΣ είχε έρθει σε συνεννόηση μαζί τους για να τους φυγαδεύσει και να του δώσουν τα όπλα τους, ο Παπά- Βαλής έλυσε δραστικά το πρόβλημα τις μεταφοράς των όπλων απο την πόλη του Αγρινίου στις ανταρτομάδες του ΕΛΑΣ. Σκαρφίσθηκε να τα μεταφέρει με την κοινωτική νεκροφόρα, μέσα σε φέρετρα, μέχρι το νεκροταφείο ε΄ξω απο την πόλη. Μετά οι άνδρες του ΕΛΑΣ τα ξέθαβαν και τα μετέφεραν στο αρχηγείο. Την μία και μοναδική φορά που οι Γερμανοί έλεξαν το φέρετρο, ο Παπά- Βαλής είχε "το Θεό μαζί του" και το φέρετρο όντως είχε έναν άτυχο γέρο μέσα του... Μετά την Κατοχή την συμβολή του στον αγώνα του λαού ο Βαλής τηνπλήρωσε με το λεγόμενο "ξύρισμα". Αργότερα μπλέτηκε και στην δίκη του Θέμου Κορνάρου για το βιβλίο του "Αγύρτες και κλέφτες στην εξουσία". Σε αυτό το βιβλίο, ο Κορνάρος καταθέτει την μαρτυρία του για κάποιον αρχιεπίσκοπο, συνεργάτη των Γερμανών, που έσκαψε τον τάφο του προκάτοχού του για να του κλέψει την χρυσή του ράβδο και τα άμφια. Ο Παπά - Βαλής που τον εχθρεύονταν, ο συγκεκριμένος άνθρωπος κλήθηκε στη δίκη του Κορνάρου, με την κατηγορία οτι παρείχε στοιχεία στον συγγραφέα για την εν λόγω υπόθεση. Παρά το οτι η δίκη ήταν σκέτη παρωδία και οι μάρτυρες που ήθελαν τον αρχιεπίσκοπο να έχει πράξει τα όσα ο Κορνάρος του προέσαπτε στο βιβλίο του, εν τέλει η εκκλησία δικαιώθηκε και καταδίκασε τον μεν Κορνάρο σε 2 έτη στην φυλακή, τον δε Παπά-Βαλή σε ένα. Εν τέλει μετά την αποφυλάκισή του η εκκλησία του έδωσε μια μικρή σύνταξη και τώρα ζεί ήσυχα κάπου στο Αιγάλεω.    

KΩΣΤΑΣ ΑΥΓΟΥΛΗΣ

Γνωστός και ως καπετάν- Αυγουλής. Έδρασε απο τις τάξεις του ΕΛΑΣ στην περιοχή Αιτωλοακαρνανίας. Ήταν καπετάνιος του ΕΛΑΣ στο 2/39 Σύνταγμα και έλαβε μέρος στην μάχη της Αμφιλοχίας το 1944. Ήταν μέλος του ΚΚΕ και ξάδελφος του Νίκου Διαμάντη. Σκοτώθηκε το 1946 μαζί με τον Βασίλη Σκιαδά (Επαμεινώνδα) σε ενέδρα παρακρατικών στην περιοχή της Τριχωνίδας. Άγνωστο το που τάφηκε...

ΚΑΠΕΤΑΝ ΛΕΠΕΝΙΩΤΗΣ

Απο το χωριό Λεπενού Αιτ/νίας. Ήταν μέλος του ΚΚΕ και καπετάνιος του ΕΛΑΣ. Ξαδέλφια τόσο του Κώστα Αυγουλή όσο και του Νίκου Διαμάντη. Το όνομά του ήταν νομίζω Κώστας Αυδής. 

ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΜΒΕΤΑΣ

Στέλεχος του ΕΑΜ στην Θεσσαλία και μέλος του ΚΚΕ. Αργότερα θα τον συλλάβουν οι Γερμανοί και θα τον μεταφέρουν μετά απο πολλά βασανιστήρια στην Πελοπόννησο όπου θα εκτελεσθεί. Η μαζικότητα του θα φέρει στο πλευρό του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ χιλιάδες πατριώτες.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗΣ

Ονομάζεται Γυφτοδήμος στην πραγματικότητα. Γιός διακστή απο την Λίμνη Ευβοίας. Στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ . Αφουγκράσθηκε άριστα τον λαικό παλμό που ζητούσε την λευτεριά και την κοινωνική δικαιοσύνη. Γιατρός στο επάγγελμα και κοσμογυρισμένος στις σπουδές του. Τον Δεκέμβρη του 1942 η Κ.Ε. του ΚΚΕ τον στέλνει στην Θεσσαλία για να οργανώσει το κίνημα της περιοχής. Το αποτέλεσμα είναι απίστευτο... Χιλιάδες σκλάβοι ξυπνούν και πέρνουν τα όπλα. Ο ΕΛΑΣ Θεσσαλίας γίνεται δραστικά πιο αξιόμαχος. Διάτέλεσε αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη και στρατηγός του ΔΣΕ. Συγκρούσθηκε με το Ζαχαριάδη σε ζητήματα στρατηγικής και επιλογών. Έπεσε θύμα της προδοτικής γραμμής του 20ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ και πέθανε απο εγκεφαλικό επεισόδιο . Το ΚΚΕ τον διέγραψε και τον αποκατέστησε το 1958 . Πρόσφατα έγιναν εκδηλώσεις στην μνήμη του απο το ΚΚΕ.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΟΥΝΗΣ

Καπετάνιος του ΕΛΑΣ στο 2/39 Σύνταγμα και αργότερα μόνιμος αξιωματικός. Πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο και αργότερα εμπλούτησε με την πολύπλευρη δράση του τις γραμμές του ΕΛΑΣ. Συμμετείχε στην μάχη της Αμφιλοχίας το 1944 και μετά τον τραυματισμό του Βασίλη Σκιαδά «Επαμεινώνδα» ανέλαβε την διοίκηση της μάχης. Το ψευδώνυμό του ήταν «Τσούνης» ή «Γαιδάρας» λόγω της μεγάλης σωματικής του διάπλασης. Τιμήθηκε με ειδική μνεία για τα ανδραγαθήματά του απο Γενικό Αρχηγείο του ΕΛΑΣ. Με την αρχή του Εμφυλίου καταδικάσθηκε τρείς εις θάνατον ερήμην του και κρύφθηκε στην Πρέβεζα. Αργότερα τον συνέλεβαν και τον ακαταδίκασαν σε ισόβια κάθειρξη. Τελικά περνώντας απο σχεδόν όλες τις γνωστές φυλακές πολιτικών κρατουμένων, ο Βασίλης Τσούνης αποφυλακίζεται το 1956. Έφυγε το 2011 πλήρης ημερών και σε ηλικία 97 ετών. Έφυγε όπως έζησε: όρθιος στα πόδια του και με οξύ το μυαλό και το πνεύμα του.

ΕΤΕΟΚΛΗΣ ΔΟΥΜΟΥΛΑΚΗΣ

Γεννήθηκε το 1926 στον οικισμό Πολίχνη Μεσσηνίας . Από τους πρώτους παρτιζάνους του ΔΣΕ Πελοποννήσου . Ονομάσθηκε ανθυπολοχαγός με διάταγμα του Υπουργείου Στρατιωτικών της Δημοκρατικής Κυβερνησεως , (υπ. αρ. 29/04/1948) και προήχθη μετά την μάχη των Καλαβρύτων επ' ανδραγαθία στο βαθμό του λοχαγού Πεζικού . Το άψυχο σώμα του βρέθηκε σε μια σπηλιά κοντά στο χωριό Πήδημα Μεσσηνίας στις 12 Αυγούστου 1952 . Ο τρόπος θανάτου του δεν είναι εξακριβωμένος . Πιθανά να αυτοκτόνησε (βρέθηκε μέσα στη σπηλιά ένα γράμμα προς τον αδελφό του , που άρχιζε με την έκφραση "Όταν θα ξαναέρθουμε με λουλούδια στα ματωμένα χέρια μας" , πιθανά να δηλητηριάσθηκε από τον τροφοδότη του (Χ.Μ) σημερινό εν ζωή, κάτοικο του χωριού Πήδημα . Το γεγονός ότι οι αρχές δεν έδωσαν το πόρισμα της τοξικολογικής εξέτασης των σπλάχνων στα αδέλφια του (και ειδικά στην αδελφή του Αικατερίνη , που είχε αγωνισθεί σκληρά για να μάθει την αλήθεια) , συνηγορούν υπέρ της δεύτερης εκδοχής .

O ΚΑΠΕΤΑΝ ΠΕΡΔΙΚΑΣ

Μια θρυλική μορφή του αντιστασιακού αγώνα, του ΕΛΑΣ και του εμφυλίου πολέμου, ήταν αυτή του Μήτσου Γαννακούρα, η Πέρδικα, από το χωριό Βάγκου της Αρκαδίας. Ο Πέρδικας υπήρξε καπετάνιος του ΕΛΑΣ και έδρασε στην Πελοπόννησο, στην Αρκαδία και στο Μαίναλο, δίνοντας πολλές νικηφόρες μάχες. Υπήρξε σύνδεσμος του Γραμματέα Περιοχής Πελοποννήσου του ΕΛΑΣ Νίκου Μπελογιάννη και συνεργάσθηκε και συναναστράφηκε με κορυφαία στελέχη του του αντιστασιακού αγώνα. Στον εμφύλιο είχε μεγάλη δράση, επέδειξε ηγετικές ικανότητες και η φήμη του εξαπλώθηκε. Με την επικράτηση των κυβερνητικών, ο Πέρδικας είχε άδοξο και τραγικό τέλος. Στις 16-8-1949, έπεσε μετά από προδοσία σε ενέδρα των κυβερνητικών στο Ραπούνι του Μαινάλου, πληγώθηκε και αυτοκτόνησε. Την επόμενη το πτώμα του μεταφέρθηκε στην Τρίπολη και εκτέθηκε σε δημόσια θέα στην πλατεία του Άρεως. Για εκείνη την αποτρόπαια σκηνή, χαρακτηριστική είναι η προσωπική μαρτυρία του Σταμάτη Μακρή, εκπαιδευτικού από τη Μυγδαλια Γορτυνίας, που μικρό παιδί τότε, βρέθηκε στην πλατεία:

"Περιμέναμε το νεκρό Πέρδικα. Κόσμος πολύς είχε παραταχθεί στους δρόμους και είχε πλημμυρίσει την πλατεία του Άρεως. Τον φέρανε και τον στήσανε στην πρώτη γωνία της πλατείας (νοτιδυτική), μπροστά από τον κινηματογράφο Έσπερο, δεμένο σε μια πόρτα. Εγώ που το ήξερα γίγαντα, όταν τον είδα σκιάχτρο δεν τον γνώρισα. Θέλεις γιατί έιχε αλλάξει, θέλεις γιατί δεν ήθελα να το πιστέψω, ψιθύρισα: "Τι λέτε ρε; Δεν είναι ο Πέρδικας αυτός!..." Κάποιος από το πλήθος έσκυψε και μου είπε χαμηλόφωνα: "Μην το ξαναπεις αυτό μικρέ μου...". Σίγουρα ήθελε να με προφυλάξει....".

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΛΑΣΚΑΣ (ΠΕΛΟΠΙΔΑΣ)

Τα χαράματα της 21 Οκτώβρη του 1948, έπεφτε νεκρός σε ενέδρα χιτών και χωροφυλάκων του χωριού Δαύλεια Βοιωτίας, ο Παντελής Λάσκας, ο καπετάνιος Πελοπίδας, μία απ τις ηρωικότερες και θρυλικές μορφές των δύο ένοπλων αγώνων (ΕΛΑΣ-ΔΣΕ).

Γεννήθηκε στο Λουτράκι το 1915. Οταν ήταν 10χρονο παιδί, τα αδέλφια του Βασίλης και Πέτρος προσχώρησαν στο επαναστατικό κίνημα, όπου αναδείχτηκαν σε ηγετικές μορφές στην Αργολιδοκορινθία. Ο Βασίλης που σκοτώθηκε στα Γεράνεια την 1/5/42 σε σύγκρουση με όργανα των καταχτητών (χωροφύλακες) είχε από το 1930 μέχρι το θάνατο του έξι καταδίκες για την αγωνιστική του δράση και είχε εκτίσει 32 μήνες φυλακή και 24 εξορία. Ο Πέτρος, υποψήφιος βουλευτής του ΚΚΕ το 1932 στην Αργολιδοκορινθία, εκτελέστηκε στο Κούρνοβο στις 4/6/43 με την Ακροναυπλιώτικη φρουρά, σέρνοντας πρώτος το χορό. Μέχρι τότε είχε κι αυτός εννέα χρόνια φυλακή. Η αδελφή τους η Μαρίνα, δολοφονήθηκε με άγρια βασανιστήρια από Γερμανούς και ταγματασφαλίτες στο Λιγουριό της Αργολίδας αρχές Ιούνη του '44, ως στέλεχος του ΕΑΜ.

Η σεμνότητα και ο πραγματικός κομμουνιστικός χαρακτήρας του Παντελή Λάσκα, που δοξάστηκε σαν ΠΕΛΟΠΙΔΑΣ, δεν επέτρεψαν να δημιουργηθεί θόρυβος και φασαρία γύρω από τα όνομά του. Η κοπιώδης όμως γνωριμία με το αγωνιστικό του οδοιπορικό και η ολοκλήρωση της ιστορικής του βιογραφίας, μας κάνουν να μιλάμε πλέον για ένα ηγετικό στέλεχος πλάι στα κορυφαία στελέχη της Αντίστασης, του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Η παλικαριά και η πολεμική του τέχνη, στάθηκαν απαράμιλλες. Ελαβε μέρος σ' όλες τις μάχες στη Ρούμελη στο ξεκίνημα (Ρεκά, Γοργοπόταμο, Μικρό Χωριό, Κρίκελο, εκστρατεία Ζέρβα κλπ).

Πέρασε στην Πελοπόννησο (22-6-43) ως καπετάνιος και αρχηγός του πρώτου Στρατηγείου Πελοποννήσου. Πολιτικές σκοπιμότητες και ισορροπίες δεν του επέτρεψαν να βάλει τις βάσεις του αντάρτικου εκεί, στο ύψος της Ρούμελης. Ανακλήθηκε μετά τρεις μήνες και τοποθετήθηκε καπετάνιος του τάγματος ασφαλείας του ΓΣ του ΕΛΑΣ.

Ξαναπέρασε με τον Αρη στον Μοριά (22-4-44), όπου ως καπετάνιος των αντάρτικων δυνάμεων στη Β. Πελοπόννησο (8^η Ταξιαρχία), προσπάθησε να κερδίσει το χρόνο της απουσίας του, καθιστώντας εκεί τον ΕΛΑΣ αξιόμαχο και ικανό να κατακτήσει την Εθνική Λευτεριά και Λαϊκή Εξουσία.

Ως καπετάνιος του 6^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Αργολιδοκορινθίας, πήρε μέρος στις μάχες του Δεκέμβρη του '44 στην Αθήνα.(Μακρυγιάννη, Μεταξουργείο, Κολωνός). Βλέποντας ότι η συμφωνία της Βάρκιζας αφόπλιζε το κίνημα, συμπαρατάχτηκε με την κίνηση του Αρη Βελουχιώτη. Το τεράστιο κύρος και η ιστορία της οικογένειάς του, ο σεβασμός που του αναγνώριζαν οι πάντες, ενίσχυσαν πολιτικά και ηθικά τον Αρη, που στο πρόσωπο του Πελοπίδα γνώρισε τον πολυτιμότερο και ικανότερο σύντροφο και συνεργάτη του.

Με ιδιαίτερη λαχτάρα και χαρά βρέθηκε στην πρώτη ομάδα των ένοπλων καταδιωκόμενων της Φθιώτιδας, από τον Απρίλη του 1946. Οι μεγάλες οργανωτικές, πολιτικές και στρατιωτικές του αρετές, συντέλεσαν το τμήμα Πελοπίδα - Μπελή - Παλαιολόγου, να χαρακτηρίζεται από το ΓΕΣ, σαν το τμήμα που άλλαξε την κατάσταση στη Ρούμελη, καθιστώντας το ΔΣΕ Ρούμελης την πιο αξιόμαχη και υπολογίσιμη αντάρτικη δύναμη.

Ελαβε μέρος σε πολλές μάχες σε Ευρυτανία, Φθιώτιδα, Βοιωτία και αναδείχτηκε πάλι με το σπαθί του πολέμαρχος και του νέου αντάρτικου. Οταν σκοτώθηκε, ήταν διοικητής του 1 Τάγματος Παρνασσίδας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΡΤΖΩΚΑΣ

Γεννήθηκε στην Αμφιλοχία Αιτ/ρνανίας και σε ηλικία μόλις 14 ετών εντάχθηκε στην μάχημη ΕΠΟΝ του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Έλαβε μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ ενάντια τόσο σε Γερμανοιταλούς όσο και στους αγύρτες του ΕΔΕΣ. Εντάχθηκε και στην πρότυπη ομάδα της πολεμικής ΕΠΟΝ και έλαβε και με αυτήν μέρος σε διάφορες επιχειρήσεις. Με την ενηλικίωσή του εντάχθηκε στο ΚΚΕ και αργότερα έγινε ηγετικό στέλεχος στην ΕΔΑ.    

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΣ

Γεννήθηκε το 1924 στο Ζελίχοβο Αιτωλίας και μεγάλωσε στο Αγρίνιο όπου και τελείωσε το Γυμνάσιο. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος. Με την Κατοχή κατατάσσεται στον ΕΛΑΣ αμέσως αφού τελείωσε το Γυμνάσιο. Μετά την απελευθέρωση οδηγείται σε τόπους εξορίας στην Μακρόνησο και την Γυάρο. Με την απελευθέρωσή του απο την εξορία καταφέρνει να εισαχθεί και να τελειώσει την Πάντειο Σχολή Πολιτικών Επιστημών. Είναι ιδρυτής της Ένωσης Αιτωλοακαρνών Λογοτεχνών. Τα ποιήματά του πρωτοεκδίδονται το 1974 ενώ βιβλία του έχουν εκδοθεί και απο την Σύγχρονη Εποχή. 

ΚΟΜΙΝΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ  

Γεννήθηκε στην Λευκάδα στο χωριό Βαυκερή. Υπήρξε μέλος του ΚΚΕ απο τα πρώτα χρόνια της Κατοχής και πολέμησε στο 2/39 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Κατά το 1948 -1949 βρέθηκε φαντάρος στο κολαστήριο της Μακρονήσου. 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΟΣ

1920 -1949. Γεννήθηκε στο χωριό Ανω Καρέα του νομού Λακωνίας. Κατά τα γυμνασιακά του χρόνια οργανώθηκε στην οργάνωση της ΟΚΝΕ. Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής ήταν φοιτητής στην Ανωτάτη Εμπορική. Οργανώνεται στην ΕΠΟΝ Σπουδαστών και μάχεται τον ξένο τύρρανο. Το 1946 δολοφονείται άγρια το πατέρας του και εκείνος πιάνεται και στέλνεται στην Μακρόνησο. Ζεί απο κοντά τα γεγονότα της σφαγής της Α΄ ΕΤΟ στις 29-2 και 1-3 του 1948. Μετά κλείνεται ως το 1949 στην απομόνωση. Δολοφονείται στο "σακί με την γάτα" μετά απο πολύωρα βασανιστήρια .

ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ 

Ο ηγέτης της αγροτιάς Κώστας Γαβριηλίδης, γεννήθηκε το 1897 στο Κάτω Τσαπίκ της του νοτίου Καυκάσου. Σπούδασε και έγινε αργότερα δάσκαλος και το 1920 εγκαταστάθηκε στην περιοχή Κοκκινιά του Κιλικίς. Εκεί εκλέχθηκε πρόεδρος του χωριού. Αργότερα πρωτοστατεί στο προσφυγικό και γεωργικό ζήτημα της εποχής και φθάνει να εκλεγεί πρόεδρος του Γεωργικού Συνεταιρισμού Κιλκίς και του Συλλόγου Κοινοτήτων. Το 1923 γίνεται μέλος του ΑΚΕ (Αγροτικό Κομμα Ελλάδας) και εκλέγεται επι σειράς ετών βουλευτής. Το 1936 κερδίζει την έδρα του Κιλκίς με το συνδυασμό του Παλλαικού Μετώπου (συνδυασμός ΚΚΕ και ΑΚΕ). Το 1936 η δικτατορία του Μεταξά τον εξορίζει στην Ανάφη και αργότερα μεταφέρεται στην φυλακή της Κέρκυρας. Το 1941 συλλαμβάνεται απο τους Γερμανούς αλλά αφήνεται ελεύθερος ως άρρωστος. Την ίδια χρονιά ανεβαίνει τα βουνά και παίρνει μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Γίνεται μέλος του ΕΑΜ και εκλέγεται εθνοσύμβουλος. Αργότερα θα πάρει μέρος και στις εργασίες της ΠΕΕΑ και θα εκλεγεί γραμματέας γεωργίας. Με τον εμφύλιο εξορίζεται στην Ικαρία, την Μακρόνησο και τον Αι- Στράτη. Το 1951 εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ και εκτοπίζεται αμέσως στον Αι-Στράτη όπου πεθαίνει το 1952 λόγω του βεβαρυμένου της υγείας του.

 KΩΣΤΑΣ ΓΚΕΚΑΣ

Νοέβριος του 1944, ο Κώστας Γκέκας (αριστερα) με συναγωνιστή του στο Αγρίνιο

Γεννήθηκε στο χωριό Παλιόκαστρο του νομού Φθιώτιδας απο γονείς φτωχούς που εργάζονταν ως γεωργοί. Αν και άριστος μαθητής κατά το δημοτικό ο πατέρας του δεν μπόρεσε να τον στείλει Γυμνάσιο λόγω των οικονομικών του προβλημάτων. Πριν κλείσει καλά καλά τα 14 κατεβαίνει στην Αθήνα να δουλέψει σαν βοηθός μπακάλη. Εκεί εργάζεται μέχρι την έλευση των Γερμανοιταλών που του στερεί την δουλεία του. Επιστρέφει στο χωριό του και ύστερα εντάσσεται στον ΕΛΑΣ. Θα αγωνιστεί στο πλευρό του Άρη Βελουχιώτη και θα λάβει μέρος στην ανατίναξη του Γοργοπόταμου. Με την συνθήκη της Βάρκιζας παραδίδει το όπλο του και όπως λέει ο ίδιος τελειώνει και η προσφορά του στην Αντίσταση. 

Ιούνιος του 1944 , ο Κ. Γκέκας πρώτος απο αριστερα καθιστός, με την υποδειγματική ομάδα της ΕΠΟΝ του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ σε χωριό της Ναυπακτίας.




ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΝΤΖΑΣ

Γεννήθηκε στην Άνω Αγόριανη του Παρνασσού το 1906 και ήταν το νεότερο μέλος μιας οικογένειας με 7 παιδιά. Οι σπουδές του αν και ήταν περιορισμένες, του προσέδωσαν ενα χαρακτηριστικό λογοτεχνικό ύφος γραφής που υποστηρίζονταν απο ένα αρκετά μεγάλο συγγραφικό ταλέντο. Πρίν την Κατοχή αλλά και κατά την Εθνική Αντίσταση ανέβαζε στο χωριό του θεατρικές παραστάσεις τις οποίες σκηνοθετούσε ο ίδιος. Υπήρξε επίσης συγγραφέας του δικού του θεατρικού έργου στο οποίο έπαιξε και πρωταγωνιστικό ρόλο. Ήταν παντρεμένος με την Πανωραία Ιωάννου (Φλέγγα) και έιχε μαζί της 4 παιδιά. Στην Κατοχή εντάχθηκε και στον ΕΛΑΣ και ήταν απο τους πρώτους  αντάρτες της περιοχής Παρνασσιδας. Αργότερα, ενταχθηκε και στο ΚΚΕ. Το 1946 εξορίζεται στα Κύθηρα και στην συνέχεια συμμετέχει στις πρώτες δυνάμεις  αυτοάμυνας του Παρνασσού που μάχονται τις παρακρατικές συμμορίες και την Χωροφυλακή. Αργότερα ορίζεται υπεύθυνος του Κέντρου Πληροφοριών (Κ.Π.) της περιοχής μαζί με την γυναίκα του και τα δύο οτυ μεγάλα παιδιά, Ηλία και Κομνά. Ο Δημήτρης Καραντζάς και η γυναίκα του σκοτώνονται το 1948 τα Χριστούγεννα, στην περιοχή της Άνω Αγόριανης προσπαθώντας μέσα τα χιόνια να ξεφύγουν του Εθνικού Στρατού. Τα δύο του μεγάλα παιδιά χαθηκαν και αυτά...


ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ

Γεννήθηκε στο χωριό Κανάλια της Καρδίτσας το 1901. Το 1924 είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του στην ιατρική και υπηρέτησε ως έφεδρος ανθυπίατρος στον στρατό. Το 1927 διορίσθηκε γιατρός στο Σανατόριο Ασβεστοχωρίου όπου προσπάθησε με τα ελάχιστα υλικά μέσα που του παρέχονταν να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο. Το 1939 ανέλαβε την θέση του διευθυντή κλινικής. Στον ελληνοιταλικό πόλεμο δεν ελαβε μέρος αφού είχε αοσπασθεί στο σανατόριο. Το 1943 κατατάσσεται στον ΕΛΑΣ και αναλαμβάνει την διεύθυνση της υγειονομικής υπηρεσίας της 10ης Μεραρχίας. Τον Σεπτέμβριο του 1946 φεύγει ξανά για το βουνό και αμέσως διορίζεται διευθυντής της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Αρχιγείου Κεντρικής Μακεδονίας. Το 1947 διορίζεται διευθυντής της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ. Απο το 1949 μέχρι το 1975 εργάσθηκε ως γιατρός στην Λαική Δημοκρατία του Ουζμπεκιστάν. Επαναπατρίζεται το 1975.

                                                                ΑΡΓΥΡΗΣ ΠΑΝΑΓΟΥ

Αντάρτης του ΕΛΑΣ Παρανσσού και μέλος του ΚΚΕ απο τα πρώτα χρόνια της Κατοχής. Με τον εμφύλιο τοποθετήθηκε ως κομματικός υπεύθυνος της Άνω Αγόριανης και υπηρέτησε με τον Μήτσο Καραντζά κοντά στον Καπετάν Διαμαντή. Σκοτώθηκε τα Χριστούγεννα του 1949 μαζί με τον Καραντζά και τα κεφάλια τους εκτέθηκαν σε κάποιο χωριό..

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΣΓΑΓΙΑΣ

Γεννήθηκε στο χωριό Κουμαρίτσι Φθιώτιδας. Τελείωσε το Δημοτικό και μετά έμαθε την ΄τεχνη του σιδερά κοντά σε μάστορα. Εργάσθηκε στον σιδηρόδρομο και σε συνεργεία γεφυράδων ώς βοηθός σιδερά. Το 1943 συμμετέχει στην ΕΠΟΝ του εφεδρικού και του τακτικού ΕΛΑΣ, ενώ την ίδια χρονιά περνά και στις γραμμές του ΚΚΕ. Μετά την απελευθέρωση εργάζεται για λίγο ακόμα ως σιδεράς μέχρι που περνά στον ΔΣΕ ως σύνδεσμος στο ανασυγκροτημένο Τάγμα Καλλιδρομόυ με επικεφαλής τον Ανάποδο που αργότερα αναλαμβάνει την οργάνωση του αντάρτικου στην Ευβοια. Το 1948 δημιουργείται το Ανεξάρτητο Τάγμα Ευβοίας του ΔΣΕ στο οποίο ο Σγάγιας αναλαμβάνει και πάλι ως σύνδεσμος με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού. Το Φεβρουάριο του 1950 συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στην Θήβα και στην συνέχεια υπηρετεί εκεί και την 40μηνη θητέία του. Έφυγε απο την ζωή το 2008.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΤΣΙΤΣΙΠΗΣ ( ΛΟΚΡΟΣ)

Γεννήθηκε στο Δαδί Λοκρίδας κοντά στην Αμφίκλεια. Τελείωσε την στρατιωτική σχολή ευελπίδων τον Αύγουστο του 1940 με τιμητική μνεία. Απο εκεί είχε τον βαθμό του ανθυπολοχαγού του μηχανικού. Το 1940 πήρε μέρος στην Αλβανία και με την διάλυση του μετώπου επέστρεψε στο Δαδί. Στην Κατοχή οι Ιταλοί τον κυνήγησαν πολύ για τα φρονήματά του και έτσι αναγκάσθηκε να φύγει για την Αθήνα. Το 1943 στην Μενδενίτσα Λοκρίδας κατατάχθηκε στο Αρχηγείο του ΕΛΑΣ ως διοικητής λόχου. Αργότερα έγινε διοικητής διλοχίας και μετά τάγματος. Το τάγμα του ήταν το 2/42 Τάγμα Λοκρού όπως το φώναζαν οι ΕΛΑΣίτες. Ο Λοκρός έδωσε πολλές μάχες με τον άξονα όπως αυτή στις Θερμοπύλες, το 51ο χιλιόμετρο, την Παύλιανη, το Σκλήθρο, το Δαδί και τον Άγιο Κωνσταντίνο. Πήρε μέρος και στα Δεκεμβριανά το 1944. Μετά την Βάρκιζα βγήκε πάλι στο βουνό με τον ΔΣΕ και έδρασε στην Ρούμελη ως επιτελάρχης ταξιαρχίας. Τον Απρίλη του 1949 άρρωστος και εξαντλημένος απο τις κακουχίες πιάσθηκε αιχμάλωτος στον Βάλτο και μεταφέρθηκε στα Τρίκαλα. Δικάστηκε απο έκτακτο στρατοδικείο στις 15-4-1949 και εκτελέσθηκε την επόμενη...

Το τάγμα Λοκρού

ΣΥΛΒΙΟ ΜΑΣΚΑΡΙΝ

Ο Σύλβιο Μασκαρίν γεννημένος στην Βενετία, διετέλεσε ανθυπολοχαγός του ιταλικού στρατού το 1943 στο Αγρίνιο. Εκεί ο Μασκαρίν υπηρετούσε στην Μεραρχία "Καζάλε", σε μοίρα ιππικού υπό τον διοικητή Μάριο Μανσάνι. Το 1943 ο Σύλβιο τίθεται συνήγορος κάποιου Γρηγόρη απο το Αγρίνιο σε δίκη του για κατοχή όπλων. Χάρη στις νομικές του σπουδές και στον αντιφασίστα στρατοδίκη Μάριο Σολίνας, ο άνθρωπος αθωώνεται. Ο Σύλβιο σχετίζεται με το ΕΑΜ Αγρινίου και μιά νύχτα με οδηγό τον Γιώργο Πανάγο περνά με όλο τον οπλισμό του στις γραμμές του ΕΛΑΣ. Ο Σύλβιο μιλά 3 ξένες γλώσσες και θεωρείται πολύτιμο στέλεχος στον ΕΛΑΣ. Αργότερα θα βρεθεί στο πλευρό του Άρη και θα αποσταλλέι ως επίσημος διερμηνέας στην Συμμαρχική Στρατιωτική Αποστολή στην Μπριάντζα. Αργότερα θα επιστρέψει στην πρώτη γραμμή του αγώνα και με την γυναίκα του Όλγα και μια ομάδα της ΕΠΟΝ θα ανατινάξουν την γέφυρα του Αχελώου. Το 1944 θα λάβει μέρος και στην μάχη του Μακρυνόρους. Το 1945 επιστρέφει με την γυναίκα του στην πατρίδα του και όταν συνταξιοδοτηθεί θα έρθει μόνιμα στην Ελλάδα. Ζει στην οδό 3η Σεπτεμβρίου.

ΤΑΚΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Τάκης Κωστόπουλος γεννήθηκε το 1923 στο Σκαλοχώρι Κοζάνης. Κατά την διάρκεια της Κατοχής λαμβάνει μέρος στην Εθνική Αντίσταση και το 1942 γίνεται μέλος του ΕΑΜ, ενώ το 1943 περνάει στην ΕΠΟΝ. Τον Μάιο του 1947 περνάει για δέυτερη φορά αντάρτης στον ΔΣΕ. Εκεί παίρνει μέρος σε πολλές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και μάχες. Τον Αύγουστο του 1948 ύστερα απο απόφαση του ΔΣΕ περνά με τους συντρόφους του από τον Γράμμο στο Βίτσι όπου γνωρίζει και την μέλλουσα γυναίκα του Ευδοξία. Το 1949 επιστρέφει στον Γράμμο μαζί με τον ΔΣΕ και με την κατάρρευση του μετώπου εκεί περνά στην Αλβανία, ξεκινώντας μιά νέα ζωή στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού.

ΕΥΤΥΧΙΑ ΠΡΙΝΤΖΟΥ

Γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1915. Πατέρας της ο αρχίατρος Γιάννης Πρίντζος. Απόφοιτη της Ζωσιμαίας Σχολής των Ιωαννίνων και του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θεωρείται από τις οργανώτριες της Ζωσιμαίας Βιβλιοθήκης. Στην διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου υπηρέτησε στο πλευρό του πατέρα της ως εθελόντρια νοσοκόμα. Στην Κατοχή οργανώθηκε στο ΕΑΜ και στη συνέχεια στο ΚΚΕ. Διώχθηκε για την αντιστασιακή της δράση. Το 1948, παρά το γεγονός ότι κάποιοι θέλουν να το ξεχνούν (ειδικά το Δημοτικό Συμβούλιο των Ιωαννίνων με τις απολιτίκ, ουδέτερες τελετές που διοργανώνει κάθε χρόνο στη μνήμη των εκτελεσμένων στο Σταυράκι τον Ιούλιο του 1948), ήταν γραμματέας της ΝΕ Ιωαννίνων του ΚΚΕ και μέλος του Γραφείου Περιοχής Ηπείρου.

ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ

Ο Π. Κόκκαλης γεννήθηκε στις 18 Σεπτέμβρη του 1896 στη Λιβαδειά. Το δημοτικό και το γυμνάσιο το τέλειωσε στη γενέτειρά του και κατόπιν ήρθε στην Αθήνα, όπου φοίτησε στην Ιατρική στα 1911-1913. Τις ιατρικές του σπουδές τις συνέχισε στο Βερολίνο (1913-1914), στη Ζυρίχη (1915-1916) και στη Βιέννη (1916-1917). Το 1918-1919, εργάστηκε ως βοηθός του καθηγητή Σερβέν στη χειρουργική κλινική του Πανεπιστημίου της Βέρνης. Από εκεί πήρε το δίπλωμά του και το Γενάρη του 1919 ανακηρύχτηκε δόκτορας της Ιατρικής. Το διάστημα 1919 έως το 1928 ήταν βοηθός του καθηγητή Σάουμπερμπουχ στη χειρουργική κλινική του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Στο διάστημα αυτό άρχισε να δημοσιεύει τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών του πάνω στα ζητήματα της χειρουργικής. Οταν επέστρεψε στην Ελλάδα, το 1929, δημοσίευσε το σύγγραμμά του, τη «Χειρουργική», η οποία αποτελούσε μια σπουδαία εργασία για την εποχή της έκδοσής της.

Στην Ελλάδα αποτέλεσε έναν απ' τους κορυφαίους επιστήμονες της Ιατρικής. Το Μάη του 1929 - λίγο μετά την άφιξή του στη χώρα μας - έγινε υφηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο διάστημα 1929-1935 ήταν διευθυντής Χειρουργικού Τμήματος του Δημοτικού Νοσοκομείου «ΕΛΠΙΣ». Από το 1935 έως το 1939 εργάστηκε ως τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην έδρα της Εγχειρητικής Τοπογραφικής Ανατομικής και ως διευθυντής της ΙΙΙ Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ». Το 1939 έγινε τακτικός καθηγητής στην έδρα της Χειρουργικής και Διευθυντής της ΧΙ Πανεπιστημιακής Κλινικής στο «ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ» Νοσοκομείο. Στις θέσεις αυτές παρέμεινε έως το 1946, οπότε και απολύθηκε για πολιτικούς λόγους, όπως άλλωστε συνέβη και με πολλούς άλλους ΕΑΜίτες και προοδευτικούς πανεπιστημιακούς.

Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, πήρε μέρος από τη θέση του συμβούλου χειρούργου στο Σώμα Στρατού στην Ηπειρο. Στη συνέχεια, συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και από τον Απρίλη έως τον Οκτώβρη του 1944 διατέλεσε γραμματέας (σ.σ.: υπουργός) Υγείας και Πρόνοιας της ΠΕΕΑ, δηλαδή της Κυβέρνησης του Βουνού.

Ο Πέτρος Κόκκαλης έγινε μέλος του ΚΚΕ, το 1944. Σαν κομμουνιστής, που πάντα πάλευε για το συμφέρον του λαού από την ώρα που εντάχθηκε στις γραμμές της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, δε δίσταζε να κάνει και δημόσια την αυτοκριτική του, για το διάστημα εκείνο της ζωής του, που έμεινε μακριά από τους λαϊκούς αγώνες.

Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είχε πει στις 26 Δεκέμβρη του 1945, μιλώντας στο Πολιτικό Μνημόσυνο του Δ. Γληνού (δημοσιεύτηκαν στην ΚΟΜ.ΕΠ. τεύχος 2, Φλεβάρης 1946, σ. 72): «Οσοι κατόρθωσαν μέσα στο σάπιο αυτό κλίμα να βρουν το σωστό δρόμο, το χρωστάνε κατά ένα μεγάλο μέρος στο εθνικοαπελευθερωτικό σάλπισμα του ΕΑΜ και γι' αυτό ευγνωμονούμε τους πρωτεργάτες του και ανάμεσα σ' αυτούς πρώτο, τον πρωτοπόρο του Δημήτρη Γληνό. Οφείλουμε, όμως, να έχουμε το θάρρος να ομολογήσουμε εμείς οι άνθρωποι της σκέψης και της δουλειάς, κι ανάμεσα στους πολλούς, που μου επιτρέπεται σήμερα να μιλήσω για τον Δημήτρη Γληνό, ότι διαφορετικός ήταν ο δρόμος που ακολουθήσαμε και δεν είναι αρκετό για να καθησυχάσουμε τη συνείδησή μας ότι, τελικά, βρεθήκαμε κοντά του και κοντά στους άλλους λαϊκούς αγωνιστές.

Υπήρξε εποχή, που εμείς, από έλλειψη σωστού ιδεολογικού προσανατολισμού, για να μη δώσουμε αφορμές στη διαστρεβλωμένη εκείνη κοινωνία, σωπάσαμε, και με την παθητική μας στάση ανεχτήκαμε, όταν εξόριζαν, βασάνιζαν, θανάτωναν τους λαϊκούς αγωνιστές. Και δεν ήταν μονάχα η έλλειψη της βαθύτερης κατανόησης της μαρξιστικής κοσμοθεωρίας, που μας έκανε έρμαια συναισθηματικών ταλαντεύσεων, αλλά και η έλλειψη θάρρους. Και είναι έλλειψη θάρρους, όταν δε σηκώνει τη φωνή του ο κάθε διανοούμενος, όταν σέρνονται στις φυλακές, τυραννιούνται, εξευτελίζονται άνθρωποι, για μόνο το λόγο ότι αγωνίζονται για τα δικαιώματα του εργαζόμενου λαού. Πιστεύουμε ότι η ωμή αυτή εξομολόγηση, όχι μόνο επιβάλλεται σαν ζήτημα ηθικής τάξης για μας τους ίδιους, αλλά επιβάλλεται και σαν μήνυμα για τους άλλους, την ανήσυχη και κρίσιμη αυτή εποχή. Γιατί, άσχετα αν ήρθε η στιγμή που είδαμε το σωστό δρόμο και κάναμε ολοκληρωτικά το καθήκον μας απέναντι στο λαό και στο έθνος, εμένα τουλάχιστον με σκιάζει σ' όλη μου τη ζωή η ανάμνηση ότι υπήρξε εποχή, που ώριμος επιστήμονας σώπασα και ανέχτηκα έτσι τη διαστρέβλωση της αλήθειας και την καταπάτηση της λευτεριάς. Και αυτήν την έννοια έχει το μήνυμα που απευθύνουμε σε κάθε τίμιο διανοούμενο, που τυχόν σωπαίνει, και μάλιστα σήμερα, όταν πίσω από τα σίδερα βρίσκονται χιλιάδες λαϊκοί αγωνιστές». Μετά το Δεκέμβρη και τη Βάρκιζα, ο Πέτρος Κόκκαλης αγωνίστηκε, μαζί με άλλους επιστήμονες, για τη συνένωση των κομμουνιστών, ΕΑΜιτών, αριστερών και προοδευτικών επιστημόνων. Σε αυτή την προσπάθεια, στόχος ήταν η μελέτη των προβλημάτων που εγείρονταν στη σύγχρονη μεταπολεμική Ελλάδα και στην παραγωγή εκείνου του επιστημονικού έργου, που θα δίνει λύσεις και απαντήσεις στα πραγματικά προβλήματα και στις αληθινές ανάγκες της χώρας και του λαού της. Υπήρξε, λοιπόν, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Νεοελληνικών Προβλημάτων «Επιστήμη - Ανοικοδόμηση», της γνωστής ΕΠ - ΑΝ. Στην ιδρυτική σύσκεψη της εταιρείας, στις 3 Σεπτέμβρη 1945, ο Π. Κόκκαλης, ως πρώτος εισηγητής, μεταξύ άλλων (καταγράφηκαν στο περιοδικό «ΑΝΤΑΙΟΣ» Χρόνος Α', τεύχος 8/20-9-1945, σ. 182), είπε: «Στη σύγκρουση των προοδευτικών ανθρώπων με τις σκοτεινές δυνάμεις των καθυστερημένων, που σαν μοναδικό κίνητρο έχουν την αγωνιώδη προσπάθεια για περιφρούρηση προνομίων και ατομικών συμφερόντων, η θέση του επιστημονικού κόσμου είναι φανερή. Πάντοτε οι επιστήμονες ένιωθαν σαν κύριο προορισμό τους να δουλεύουν για να συμβάλλουν στην πρόοδο και την προκοπή του κοινωνικού συνόλου. Ωστόσο, οι οικονομικοκοινωνικές συνθήκες, αλλού πιο λίγο, αλλού πιο πολύ, όπως στον τόπο μας, ματαίωναν τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη με συγκεκριμένες πραγματοποιήσιμες μελέτες. Ενας από τους κυριότερους σκοπούς της Εταιρείας πρέπει να είναι να σπάσει την αντινομία αυτή και να συγκεντρώσει την προσπάθεια όλων των επιστημόνων στη μελέτη των ζωντανών νεοελληνικών προβλημάτων. Στο σημερινό μεταπολεμικό χάος, η ανάγκη αυτή παρουσιάζεται περισσότερο παρά ποτέ επιτακτική».

Ο Πέτρος Κόκκαλης παρέμεινε στην πρωτοπορία του αγώνα, σε όλη τη διάρκεια της μετέπειτα ζωής του. Συνέχισε το επιστημονικό του έργου, με νέες δυνάμεις, που απέρρεαν από τη βαθιά του γνώση της πραγματικότητας και του κόσμου. Μετά τον Εμφύλιο θα ακολουθήσει την τύχη των υπόλοιπων μαχητών του ΔΣΕ στην Πολιτική Προσφυγιά. Στο διάστημα 1950 - 1955, θα αναπτύξει μεγάλη δράση από τη θέση του υπευθύνου της ΕΒΟΠ (Επιτροπή Βοήθειας στο Παιδί), προσφέροντας όλες του τις δυνάμεις στην υπηρεσία των αναγκών των παιδιών των πολιτικών προσφύγων. Δίπλα του, θα έχει άξιους συνεργάτες εκπαιδευτικούς, όπως την Ελλη Αλεξίου, τον Γ. Αθανασιάδη κ.ά.
Το 1950 ήρθε μια ακόμη αναγνώριση για τον Πέτρο Κόκκαλη. Πήρε μέρος στο συνέδριο που ίδρυσε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης, του οποίου και αναδείχτηκε μέλος, δίπλα στον Πάμπλο Πικάσο, στον Λουί Αραγκόν, στον Ζολιό και την Μαρί Κιουρί, στον Τζον Μπερνάλ Ντέσμοντ, στον Ιβ Μοντάν κ.ά.

Το 1954, του έγινε πρόταση από τον υπουργό Επιστημών της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας να εργαστεί μόνιμα στο Βερολίνο. Ο Π. Κόκκαλης ενημέρωσε σχετικά την ηγεσία του ΚΚΕ, η οποία και ενέκρινε την εγκατάστασή του στη γερμανική πρωτεύουσα. Από το Μάη του 1955, εργάστηκε ως διευθυντής του Ινστιτούτου Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς και των Αγγείων στην Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου, η οποία τον εξέλεξε παμψηφεί μέλος της, το 1959. Το 1957 έγινε καθηγητής στην έδρα της Χειρουργικής του Πανεπιστημίου «Χούμπολντ». Ταυτόχρονα, από το 1957 έως το 1962, διατέλεσε πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Πολιτικών Προσφύγων Ελλάδος (ΚΕΠΠΕ).

Την 1η Δεκέμβρη του 1961, ενάμιση μήνα πριν από το θάνατό του, ο Πέτρος Κόκκαλης τιμήθηκε με το ανώτατο παράσημο «Εργασίας» από την κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, παρουσία του ηγέτη της, Β. Ούλμπριχτ. Ο αρμόδιος υπουργός, που τον προσφώνησε, είπε μεταξύ άλλων: «Σαν επιστήμων, ιατρός και αγωνιστής κατά του φασισμού, σαν διευθυντής πανεπιστημιακού ινστιτούτου Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς, ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης ενώνει όλες τις υψηλές ιδιότητες που απαιτούνται από έναν επιστήμονα, δάσκαλο και παιδαγωγό και αποτελεί πρότυπο και παράδειγμα για τους νέους επιστήμονες». Για το γεγονός της απονομής του παρασήμου, η ΚΕ του ΚΚΕ είχε απευθύνει δημόσιο χαιρετιστήριο στον Π. Κόκκαλη, όπου, μεταξύ άλλων, του έλεγε: «Η υψηλή αναγνώριση του επιστημονικού και κοινωνικού σας έργου αποτελεί πολύτιμη συμβολή στον αγώνα του λαού μας για την εθνική ανεξαρτησία και τη δημοκρατία, για τη στερέωση της ειρήνης και της φιλίας ανάμεσα στους λαούς».

ΤΑΣΟΣ ΓΕΡΜΑΝΑΚΟΣ

Γεννήθηκε στο χωριό Περιστέρι Λακωνίας το 1909, από γονείς ευκατάστατους. Η οικογένειά του έδωσε στην Εθνική Αντίσαση όλες της τις δυνάμεις, αφού η μητέρα του Βασιλική υπηρέτησε νοσοκόμα του ΕΑΜ και ο αδελφός του Νίκος στέλεχος της ΕΠΟΝ. Ο Τάσος Γερμανάκος έλαβε εθελοντικά μέρος στον ελληνοιταλικό πόλεμο όπου έλαβε μέρος και τραυματίστηκε στην μάχη του Πόγραδετς και στο Τεπελένι. Από το μέτωπο επέστρεψε με τον βαθμό του έθεδρου ανθυπολοχαγού και όντας μέλος του ΚΚΕ . Κατά την κατοχή ανεβαίνει με τους πρώτους αντάρτες του Πάρνωνα στο πλευρό του ΕΛΑΣ. Εκεί αποκτά το ψευδώνυμο "Γάιος". Με την συνθήκη της Βάρκιζας ο Γερμανάκος συλλαμβάνεται και χωρίς να του απαγγελθεί καμιά απολύτως κατηγορία κρατείται στην Σπάρτη. Το 1947 ο ΔΣΕ τον απελευθερώνει μαζί με άλλους 235 κρατούμενους. Στις τάξεις πιά του ΔΣΠ, ο Γερμανάκος θα πολεμήσει με τον βαθμό του διοικητή λοχου. Σκοτωνεται σε μάχη με την Χωροφυλακή και τον στρατό κοντά στην Σπάρτη. Το κεφάλι του θα εκτεθεί στην Σπάρτη μαζί με 11 συντρόφων του.

ΣΠΥΡΟΣ ΑΓΑΛΟΣ

Από τα πρώτα στελέχη της ΕΠΟΝ στην Αμαλιάδα. Πιάσθηκε μετά την Βάρκιζα και βασανίστηκε φρικτά από δεξιούς παρακρατικούς. Μετά το 1946 εντάσσεται στον ΔΣΕ. Τον Ιανουάριο του 1949 συλλαμβάνεται κοντά στην Αμαλιάδα μαζί με τους συντρόφους του Κούλη Παπακούνα και Αριστοτέλη Μίγκο και εκτελείται.

ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΑΓΑΛΟΣ

Κατάγονταν από την Αμαλιάδα και υπήρξε συμμαθητής με τον Νίκο Μπελογιάννη στο Γυμνάσιο Αμαλιάδας. Στα 19 στελεχώθηκε στο ΚΚΕ και με την δικτατορία του Μεταξά υφίσταται διώξεις. Με την κατοχή αναλαμβάνει καθοδηγητής της ΕΠΟΝ Αμαλιάδας. Στον εμφύλιο ορίζεται πολιτικός καθοδηγητής κλιμακίου του ΔΣΕ. Αγνοείται μετά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της 9ης Μεραρχίας ΕΣ. 

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΓΑΛΟΣ

Μετανάστης στην Αμερική και στέλεχος του ΚΚΕ. Το 1934 απελαύνεται από τις ΗΠΑ λόγω της συνδικαλιστικής του δράσης και επιστρέφει στην Ελλάδα. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση στο πλευρό του ΕΛΑΣ και αργότερα διώκεται από το παρακράτος της Βάρκιζας. Το 1946 εντάσσεται στον ΔΣΕ και το 1949 με την κατάρρευση του μετώπου συλλαμβανεται και εκτελειται στην Δαμίζα Πηνείας του νομού Ηλείας.

ΝΙΚΟΣ ΓΚΟΤΣΗΣ

Δικηγόρος από την Ζαχάρω. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση ως υπέυθυνος του δικαστικού του 9ου Συντάγματος Μεσσηνίας. Μετά την Βάρκιζα ξεκινά ο διωγμός του και κρύβεται στα βουνά με άλλους συντρόφους του. Το 1946 εντάσσεται στον ΔΣΠ και λαμβάνει μέρος σε πολλές μάχες. Προάγεται στον βαθμό του Συνταγματάρχη και συμμετέχει στην Δικαστική Επιτροπή ΔΣΠ. Στις 18/05/1949 συλλαμβάνεται και καταδικάζεται 72 φορές σε θάνατο. Οδηγήθηκε μαζί με τον Λεωνίδα Κωνστανταράκο στο απόσπασμα όπου εκτελείται με ανοιχτά τα μάτια, την γροθιά σηκωμένη και φωνάζοντας "Ζήτω το ΚΚΕ. Ζήτω η Ελλάδα" 

ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΑΚΡΗΣ

Κατάγονταν από το Σχίνι Ολυμπίας. Υπήρξε στέλεχος του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ. Συμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και στον ΔΣΕ. Φυλακίστηκε και βασανιστηκε πολλές φορές και τελικά εκτελέστηκε το 1949. 

 

ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΑΤΑΡΑΓΚΑΣ

Γεννήθηκε στην Καλλιθέα Αττικής και κατά την διάρκεια της κατοχής εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ. Στις 3 Μαίου του 1944 κρεμάστηκε από τους Γερμανούς μαζί με 9 ακόμα ΕΠΟΝίτες στις φυλακές Χατζικώστα. Διετέλεσε διευθυντής του ΙΚΑ Ομονοίας και γραμματέας της Πανυπαλληλικής Ένωησς της Αθήνας.

ΟΥΡΑΝΙΑ ΜΑΤΕΡΗ 

Γεννήθηκε στην Στροφύλα, χωριό του Πύργου Ηλείας. Υπήρξε μέλος του ΚΚΕ και στέλεχος της ΕΠΟΝ. Πιάστηκε από τους ταγματασφαλίτες Κοκκώνη και Κουρκουλάκο και εκτελέστηκε μετά από φρικτά βασανιστήρια στις 10/05/1944.

ΒΛΑΣΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Γεννήθηκε στην Ανδρίτσαινα από πολύ εύπορη οικογένεια. Τελείωσε  το Γυμνάσιο και φοίτησε στην Νομική Σχολή Αθηνών όπου και εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ. Μετά την Βάρκιζα κυνηγήθηκε και πέρασε στον ΔΣΠ όπου υπήρξε πολιτικός επίτροπος της περιοχής Αλαγονίας της Λακωνίας. Μετά την διάλυση του ΔΣΠ, περικυκλώνεται μετά από προδοσία από χωροφύλακες και άνδρες του παρακρατικού Ζάρα. Εκεί τραυματίζεται με τον Νίκο Καράμπελα (μαχητή του ΔΣΠ) και αποκεφαλίζεται ζωντανός. Τα κεφάλια τους εκτίθενται στην Ανδρίτσαινα. 

NIKOΣ ΚΟΡΔΑΣ

Γεννήθηκε στην Κρέσταινα Ηλείας και υπήρξε μέλος του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και αργότερα και του ΕΛΑΣ. Το 1943 πιάστηκε και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΑΣ 

Αδελφός του Νίκου από την Κρέσταινα Ηλείας. Υπήρξε και αυτός μέλος του ΚΚΕ και αντάρτης του ΕΛΑΣ. Μετά την Βάρκιζα εντάχθηκε και στα ένοπλα σώματα του ΔΣΠ. Σκοτώθηκε έξω από το χωριό Μάτσι Ολυμπίας στις 15/03/1949.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

Μαχητής του ΕΛΑΣ και αργότερα του ΔΣΠ. Έπεσε σε ενέδρα του στρατού στις 10/10/1948 στα Καλύβια Ηλείας.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΤΑΒΟΣ

Γεννήθηκε το 1913 στην Ροβιάτα Ηλείας. Τελείωσε με άριστα την Νομική Σχολή Αθηνών και υπήρξε από τα φοιτητικά του χρόνια μέλος της ΟΚΝΕ. Εκτελέστηκε στο Χαιδάρι στις 08/04/1944 στο Χαιδάρι μαζί με άλλους 50 αγωνιστές.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Υπήρξε δάσκαλος και μέλος του ΕΑΜ Πελοποννήσου. Ήταν πατέρας 4ων παιδιών. Εκτελέστηκε στις Κολλινές από παρακρατικούς στις 11 Φλεβάρη του 1947. Ήταν τότε 42 ετών.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΑΓΑΛΟΣ

ΕΠΟΝίτης της Αμαλιάδας και φλογερός αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Βασανίστηκε φρικτά από το δεξιό παρακράτος της λευκής τρομοκρατίας και το 1947 έγινε μέλος και το ΔΣΠ. Αγνοείται από το 1949 μετά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της 9ης Μεραρχίας του ΕΣ.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Γεννήθηκε στην Ροβιάτα Αμαλιάδας. Υπήρξε αγωνιστής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην περιοχή και αμέσως μετά εντάχθηκε στον ΔΣΕ γινόμενος παράλληλα και μέλος του ΚΚΕ. Στις 14/12/1948 συνελήφθη στην Πάτρα, δικάστηκε και εκτελέστηκε στην Κόρινθο το 1949. 

ΣΤΑΘΗΣ ΟΡΦΑΝΙΔΗΣ

Ήρθε το 1920 με τους γονείς του από τον Πόντο και εγκαταστάθηκε στο χωριό Παγοχώρι του Κιλκίς. Πήρε μέρος στο Αλβανικό μέτωπο το 1940 με τον βαθμό του δεκανέα και επιστρέφοντας καταπιάστηκε με την απόκρυψη των όπλων του αλβανικού. Με την κατοχη βγήκε αντάρτης στην περιοχή Κρουσίων και αναδείχτηκε καπετάνιος συγκροτήματος και αργότερα λοχαγός του 13ου Συντάγματος. Πολέμησε τους Βούλγαρους και τους Γερμανούς κατακτητές και έγινε αγαπητός στον λαό του Κιλκίς. Ο λαός του χάρισε και το δικό του τραγούδι στην μητρική τυο γλώσσα, τα ποντιακά. Με την Βάρκιζα επικυρήχθηκε και βγήκε για μιά ακόμα φορά ατνάρτης με τον ΔΣΕ. Έζησε πολλά χρόνια πολιτικός πρόσφυγας και μετέ την μεταπολίτευση επέστρεψε και πεθανε στην ιδιαίτερή του πατρίδα.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΖΑΒΕΛΛΑΣ

Γεννήθηκε στο χωριό Δραγώγι Ολυμπίας από την ιστορική οικογένεια των Τζαβελλαίων. Διετέλεσε πρόεδρος της κοινώτητας για 25 συναπτά έτη. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση στις τάξεις του ΕΑΜ και το 1942 πιάστηκε από τους Ιταλούς φασίστες και κλείστηκε στην ασφάλεια Πύργου. Εκεί υπέστη φρικατά βασανιστήρια χωρίς όμως να πει ούτε ένα όνομα. Στην συνέχεια μεταφέρθηκε στην Γκεστάπο Καλαμάτας και από εκεί στα γραφεία της Χ όπου στις 29/08/1945 οι Χίτες μετά από πολύωρα βασανιστήρια των πέταξαν από το παράθυρο και τον σκότωσαν.

ΛΑΖΑΡΟΣ ΑΜΑΝΑΤΙΔΗΣ

Γεννήθηκε το 1921 στον Πόντο. Σε ηλικία ενός έτους ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στο χωριό Παρόχθεα του Κιλκίς. Το 1937 έχοντας τελειώσει το Γυμνάσιο κατατάσσεται στην πολεμική αεροπορία και λαμβάνει μέρος και στον αλβανικό πόλεμο του 1940. Με την επιστροφή του στο χωριό επιδώθηκε στην συλλογή εγκαταλλειμένων όπλων του ελληνικού στρατού και το 1943 γίνεται μέλος της ΕΠΟΝ. Αργοτερα θα καταταγεί και στον ΕΛΑΣ και θα αγωνιστεί σκληρά ενάντια στους Γερμανόυς και τις δυνάμεις της ΠΑΟ. Το μεταβαρκιζιανό κράτος τον συλλαμβάνει για 6 μήνες. Μετά την αποφυλάκισή του εντάσσεται στον ΔΣΕ και επικυρήσσεται για 100.000δρχ. Στις 4 Νοέμβρη του 1946 θα βρεί τον θάνατο απο τον βασιλικό στρατό στο χωριο Άγιος Αντώνιος του Κιλκις.

ΓΙΑΓΚΟΣ ΚΑΡΑΜΙΧΑΣ

Γεννήθηκε το 1908 στο Φιλίσι Λακωνίας. Το όνομα του πατέρα του ήταν Τζανέτος και της μητέρας του Βασιλική. Αδελφός του Γιάγκου ήταν ο Δημοσθένης Καραμίχας, που το 1941 συνελήφθη από τους Ιταλούς με την κατηγορία της οπλοκατοχής. Ο Δημοσθένης (αν και δεν είχε κανένα όπλο στην κατοχή του) φυλακίστηκε για πολλούς μήνες μέχρι το 1942 που εξαγόρασε το υπόλοιπο της ποινής του. Ο Γιάγκος τελείωσε το δημοτικό σχολείο Τατσίου Λακωνίας, το Γυμνάσιο Μολάων και αργότερα την Νομική Σχολή Αθηνών. Αργότερα θα ασκήσει με αρκετή επιτυχία το επάγγελμα του δικηγόρου στην Σκάλα, τους Μολάους και την Σπάρτη. Στο αλβανικό μέτωπο πολέμησε με τον βαθμό του έφεδρου ανθυπολοχαγού. Με την τριπλή κατοχή ο Γιάγκος κλήθηκε αμέσως να παρουσιαστεί στις ιταλικές αρχές, όμως εκείνος πέρασε στην παρανομία και εντάχθηκε ήδη από το 1942 στο ΕΑΜ. Στους κύκλους του ΕΑΜ αναδείχθηκε σε γραμματέας της τομεακής οργάνωσης του Πάρνωνα - Επιδαύρου. Το 1943 συμμετείχε στο συνέδριο των Λακώνων δικηγόρων στην Μαγούλα. Εκεί εντάχθηκε αμέσως στον Οργανισμό Λαικής Δικαιοσύνης του ΕΑΜ , που δημιούργησε τα πρώτα λαικά δικαστήρια. Για την πατριωτική του δράση οι Γερμανοί του έκαψαν το σπίτι με την βοήθεια χιτών της περιοχής. Μετά την συνθήκη της Βάρκιζας ανεβαίνει αντάρτης στον Πάρνωνα για να γλιτώσει τις διώξεις και τα κυνήγια κεφαλών της δεξιάς και του παρακράτους. Το 1946 ο Γιάγκος Καραμίχας με απόφαση της δημόσιας ασφάλειας επικηρύσσεται ως ληστής για το ποσό των 5000000δρχ. !!! Στις 18 Σεπτέμβρη του 1946 συλλαμβάνεται κρυβόμενος στην θέση Αποστολέικα μαζί με τον πιστό του φίλο Παναγιώτη Λαμπράκο. Την σύλληψη πραγματοποιεί ομάδα χωροφυλάκων μαζί με την ομάδα τραμπούκων του Τάσου Πουλικάκου. Ο Καραμίχας οδηγείται στην Σκάλα Λακωνι΄ς όπου υφίσταται φρικτά βασανιστήρια για να ομολογήσει τα ονόματα και τις θέσεις των συντρόφων του. Ο ίδιος ανθίσταται ηρωικά τους φρικτούς πόνους. Οι δήμιοί του τον βα΄σανισαν στο υπόγειο του σπιτιού του Κώστα Ρουμάνου, παλιό κρατητήριο των ταγματασφαλιτών. Μερικές μέρες μετά ο στρατιωτικός διοικητής της Σπάρτης θα ξεκινήσει για να τον παραλάβει από την Σκάλα. Οι παρακρατικοί στο άκουσμα αυτής της πληροφορίας τον απαγάγουν και τον μεταφέρουν στο χωριό Λειμώνα σε σπίτι γνωστού χίτη για να τον υποβάλουν σε νέα βασανιστήρια. Η οικοδέσποινα του σπιτιού στο άκουσμα των γοερών κραυγών του υφίσταται νευρικό κλονισμό και μόνο τότε τα μαρτύρια σταματούν.  Αργότερα οι χίτες τον μεταφέρουν στην πλατεία του χωριού και τον δένουν σε ένα τραπέζι στην πλατεία. Εκείνος ζητάει νερό και οι δήμιοί του του φέρνουν ένα καρπούζι που όντας δεμένος δεν μπορούσε να φάει. Αφού χάνει τις αισθήσεις του τον μεταφέρουν σε μιά κοίτη του Ευρώτα δεμένο πίσω απο ένα τζιπ και αφού του ρίχνουν την χαριστική βολή τον θάβουν κοντά στο χωριό Σειντάλι. Αυτός ήταν ο ηρωικός Γιάγκος Καραμίχας.

MAΡΙΑ ΜΠΕΙΚΟΥ

Παραθέτουμε το αυτοβιογραφικό σημείωμα της μεγάλης λαικής αγωνίστριας της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ:

Γεννήθηκα στην Ιστιαία της Εύβοιας. Στον πόλεμο βρίσκομαι στην Αθήνα, φοιτήτρια της Ιατρικής. Οργανώνομαι και δουλεύω παράνομα με τον Λεωνίδα Κύρκο στο πανεπιστήμιο. Συλλαμβάνεται ο αδερφός μου. Οδηγείται στις φυλακές. Παρά την αντίθεση των γονιών μου, κατατάσσομαι στον ΕΛΑΣ. Λαχταρώ να πολεμήσω με το όπλο στο χέρι. Η πρώτη μου μάχη είναι στο Καρπενήσι. Ξέρω ότι αμύνομαι, δεν θέλω να κάνω κακό σε κανέναν, απέναντί μου όμως είναι ο εχθρός. Σημαδεύω και πυροβολώ. Φοβάμαι. Καταλαβαίνω στο πρόσωπο του διπλανού μου τι σημαίνει σύντροφος. Κόβω την κοτσίδα μου για να παρελάσω στην απελευθέρωση. Παραδίδω το όπλο μου στη Βάρκιζα. Παντρεύομαι τον Γεωργούλα Μπέικο. Ξαναπιάνω το ντουφέκι για να αμυνθώ, δεύτερη φορά, με τον Δημοκρατικό Στρατό. Το αφήνω, ηττημένη πια, στα αλβανικά σύνορα και φεύγω περνώντας στο άγνωστο. Τρομάζω. Ζω είκοσι επτά χρόνια στη Σοβιετική Ένωση. Φοιτήτρια στο Ινστιτούτο Κινηματογραφίας της Μόσχας, στην τάξη του Μιχαήλ Ρομ, με το συμφοιτητή και πολύ καλό φίλο μου Αντρέι Ταρκόφσκι. Σκηνοθετούμε από κοινού τους "Φονιάδες" του Χέμινγουεϊ. Δουλεύω ως εκφωνήτρια στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Μόσχας. Είκοσι επτά χρόνια χωρίς ιθαγένεια. Ψάχνω κάποιον ν' ακούσει την ιστορία μου. Τη λέω παντού. Η επιστροφή. Επιστρέφω στην Ελλάδα με την τέφρα του Γεωργούλα, σαν την Ηλέκτρα. Η Ελλάδα. Στα όνειρά μου βλέπω ακόμα ότι τρέχω στα βουνά. Πατρίδα μου είναι όλα αυτά.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΜΠΙΡΑΣ

O Θανάσης Τσαμπίρας γεννήθηκε το 1933 στην Καλλιθέα Φαρσάλων και μένει στον Αλμυρό Μαγνησίας. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίστασης, ομαδάρχης στα Αετόπουλα του χωριού του. Μαχητής στο ΔΣΕ σε ηλικία 15 χρόνων. Με την ήττα του ΔΣΕ, το 1949, από τον Αλμυρό στάλθηκε στο Αναμορφωτήριο Λέρου. Μετά την αποφυλάκισή του για την επιβίωσή του εργάστηκε στον Αλμυρό και στον Πειραιά, ως μικροπωλητής, ηλεκτρολόγος (στα 1978/79 διατέλεσε πρόεδρος του σωματείου) και στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, το 1981 μετανάστευσε στη Σ. Αραβία. Με την επιστροφή του, το 1998, αναλαβαίνει γραμματέας της ΠΕΑΕΑ Αλμυρού και πρόεδρος του Συλλόγου Απογόνων και Φίλων της ΕΑ και του ΔΣΕ. Μέλος του ΚΚΕ. Εγραψε δύο βιβλία: α) «Ενα ανταρτόπουλο εξιστορεί. Σελίδες από το ΔΣΕ» και β) «Ο Αλμυρός στις φλόγες 1941 -1949».

ΟΡΕΣΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ

Ο ηρωικός Ορέστης Μακρής γεννήθηκε το 1919 στον Βύρωνα Αττικής. Υπήρξε παιδί εργατικής οικογένειας που αγαπούσε τα γράμματα και ήδη από τα πρώτα χρόνια της Κατοχής εντάχθηκε στις μαχόμενες ομάδες του ΕΛΑΣ Αθήνας. Στα φοιτητικά του χρόνια το ΕΜΠ οργανώνεται στην ΟΚΝΕ και συλλαμβάνεται από την μεταξική δικτατορία. Εντασόμενος στον ΕΛΑΣ Ιλισίων, διαλέγει το ψευδώνυμο "Γιάννης" και με αυτό μάχεται τον κατακτητή. Τα Δεκεμβριανά τον βρίσκουν καπετάνιο του 1ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ Αθήνας. Θα πολεμήσει σθεναρά τον ξενόφερτο εχθρό και τους ντόπιους χαφιέδες του και μετά την Βάρκιζα θα πάρει το όπλο με τον ΔΣΕ. Με το τέλος του εμφυλίου θα σταλεί για 10 χρόνια στην Μακρόνησο. Ο καπετάν Γιάννης έφυγε από την ζωή το 1997.

ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΣΠΑΡΑΤΟΣ

Γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά από γονείς φτωχούς. Ο πατέρας του ήταν χτίστης και μαζί με τον Κώστα είχε να θρέψει και ακόμα τρία στόματα των αδελφών του Κώστα, Ελένης, Μαρίας και Βασιλικής. Με την εισβολή των Ιταλών ο Κώστας, που ως τότε εργάζεται μαζί με τον πατέρα του, φεύγει εθελοντής για το αλβανικό μέτωπο. Στις μάχες με τους Ιταλούς θα τραυματιστεί στο πόδι και λόγω αυτού η Κατοχή θα τον βρεί στο στρατιωτικό νοσοκομείο Αθηνών. Με την έλευση των Γερμανών ο Κώστας Γασπαράτος οργανώνεται στο ΕΑΜ Περιστερίου και από εκεί στον ΕΛΑΣ. Με τα Δεκεμβριανά θα αναγκαστεί να πάρει ξανά το τουφέκι και να πολεμήσει στην μάχη της Αθήνας. Το 1946 θα βγεί ξανά στο βουνό με τον ΔΣΕ. Εκεί στις μάχες του Γράμμου θα λάβει βραβείο ανδρείας και τον τίτλο του λοχία. Σκοτώνεται σε επιδρομή αεροπλάνων με βόμβες ναπάλμ σε ύψωμα του Γράμμου 

ΜΠΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Γεννήθηκε το 1916 στο χωριό Ασπρόγεια του νομού Φλώρινας. Πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο. Τον Αύγουστο του 1946 εντάχθηκε στα τμήματα του ΔΣΕ στο Βίτσι. Με διάταγμα της ΠΔΚ στις 7 Ιούνη του 1948 ονομάστηκε λοχαγός του ΔΣΕ. Αργότερα διατέλεσε και ταγματάρχης. Στις αρχές του Ιούλη του 1949 τέθηκε επιτελάρχης της 108 Ταξιαρχίας με διοικητή τον Παναγιώτη Ζάρα. Στις 24 Ιούλη το τμήμα αυτό επιχέιρησε να διασπάσει το φράγμα του ΕΣ στον Γράμμο και να ελιχθεί προς την Θεσσαλία. Την επόμενη, στις πρώτες γραμμές σκοτώνονταν και ο Μπαρκόπουλος μαζί με τον Ζάρα. Βρέθηκαν γαζωμένοι στο ύψωμα Κούτσουρο.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΙΡΟΣ 

Γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1914 και από το 1936 κατοικούσε στην Θεσσαλονίκη. Ήταν τεχνήτης κοσμημάτων και ρολογιών. Υπήρξε επί κατοχής μέλος του ΕΑΜ. Πιάστηκε και εκτελέστηκε στα σφαγεία Θεσσαλονίκης τον Ιούλιο του 1943 από χωροφύλακες αφού κρατήθηκε και βασανίστηκε στην ασφάλεια της οδού Τσιμισκή.

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΣΙΡΟΣ

Γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1912 και ήταν αδελφός του Γιάννη Τσίρου. Το 1932 ζούσε και αυτός στην Θεσσαλονίκη. Εργάζονταν σε εταιρεία καπνού. Με την υποχώρηση τους το 1944, οι Γερμανοί συνέλαβαν πολλούς πατριώτες και τους χρησιμοποίησαν σαν ανθρώπινη ασπίδα. Τον Χριστόφορο πιθανολογείται ότι τον σκότωσαν κάπου κοντά στην Θεσσαλονίκη.

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΙΡΟΣ

Γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1916 και ήταν αδελφός του Χριστόφορου και του Γιάννη. Υπήρξε πωλητής κοσμημάτων και πρωτοπόρο στέλεχος του ΕΑΜ. Οι Γερμανοί τον συνέλαβαν σε πορεία του 1943 κατά της πολιτικής επιστράτευσης. Τον μετέφεραν στο Γεντί Κουλέ. Τα ίχνη του σταματούν εκεί, εικάζεται ότι εκτελέστηκε κάπου κοντά στις φυλακές.

ΚΟΥΛΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΟΥ

Μέλος του ΕΑΜ Αθηνών και ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ. Η Κούλα Ελευθεριάδου πιάστηκε από την ειδική ασφάλεια Αθήνας τον Μάη του 1947 και δικάστηκε τρεις ημέρες μετά την σύλληψή της αφού πρώτα την βασάνισαν άγρια. Η δίκη ξεκινά στην Αθήνα με δρακόντεια μέτρα ασφαλείας. Η Κούλα θα δικαστεί μαζί με 9 ακόμα συντρόφους της. Η προσωπικότητα και το μεγαλείο της υπέροχης Κούλας φαίνονται από την πρώτη στιγμή. Περίφανη αλλά και στοργική προς τους συντρόφους της που δοκιμάζονται κοντά της, τους μοιράζει καραμέλες στο διάλειμμα της δίκης. Τις κατηγορίες τις ακούει στοικά και ανταπαντά με πύρηνα λόγια που τους μαστιγώνουν. Τους μιλάει για τους χαφιέδες, για το παρακράτος και την Ιντέλιτζενς Σέρβις, υπερασπίζεται το κόμμα της με χαμόγελο. Η απόφαση είναι καταδικαστική: Τρεις εις θάνατον. Στις 6 Μαίου του 1947, η Κούλα Ελευθεριάδου θα βαδίσει από τις φυλακές Επταπύργιου για το απόσπασμα μαζί με τους 9 σιδεροδέσμιους συντρόφους της. Η Κούλα με τον Γρηγόρη, τον σύντροφό της θα ατενίσουν για λίγο τον Θερμαικό. Τους πανε στο πευκόδασος του Αγίου Πάυλου εκεί η Κούλα θα δώσει το ρολόι της στον φρουρό και του πει να το πάει στην αδελφή της. Στην εκτέλεση παρίσταται και ο βασιλικός επίτροπος Τάμβακας. Ο Τάμβακας τους διαβάζει την καταδικαστική απόφαση. Η Κούλα στα τελευταία της λόγια θα χτυπήσει στο πρόσωπο με ένα φλογερό κατηγορώ τους προτέτοιους της κατάντιας του ελληνικού λαού και στον Τάμβακα θα πει: "Τάμβακα θα πληρώσεις για τα εγκλήματά σου! Ζήτω το ΚΚΕ!" Αμέσως ο Τάμβακας θα προστάξει το πυρ. Η Κούλα δεν πέθανε αμέσως γιατί μερικοί στρατιώτες δεν της έριξαν, την χαριστική βολή της την έδωσε ο Τάμβακας.

ΦΥΤΣΙΛΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Υπήρξε μέλος του ΚΚΕ ήδη από το 1936 και με την Κατοχή εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού. Το 1946 εντάσσεται στον ΔΣΕ της περιοχής του Γράμμου όπου διαπρέπει σε πολλές ηρωικές μάχες και το 1949 παίρνει τον βαθμό του ταγματάρχη. Με την κατάρρευση του μετώπου του Γράμμου το 1949. Ο Φυτσιλής συγκροτεί μια μικρή ομάδα αξιωματικών και οπλιτών του ΔΣΕ και προσπαθεί να περάσει τα σύνορα για τις σοσιαλιστικές χώρες. Δυστυχώς ο Φυτσιλής βρίσκεται πολύ μακριά από τα σύνορα στην περιοχή της Ρούμελης. Το 1950 θα συλληφθεί μετά από προδοσία σε γιάφκα του ΔΣΕ και θα οδηγηθεί στις φυλακες Καρδίτσας. Το 1950 βέβαια οι εκτελέσεις έχουν επίσημα σταματήσει μετά από εκκλήσεις της ΕΣΣΔ τον ΟΗΕ, έτσι οι δήμιοί του αποφασίζουν να μην τον περάσουν από δίκη και τον εκτελούν κρυφά καζί με τον αδελφό του Ναπολέον και τον λοχαγό Γιώργο Γουρνάμπαση. Η εκτέλεση έλαβε χώρα μετά την μεταγωγή τους στην Λαμιά, πιθανότατα στον λόφο του Μεζούρλου.  

ΛΑΤΣΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ (ΡΕΤΣΟΣ)

Ο Στέλιος Λάτσης γεννήθηκε στο Αστέρι Λακωνίας το 1914, από γονείς πολύ φτωχούς. Σε ηλικιά ενός έτους χάνει τον πατέρα του, πράγμα που ρίχνει την οικογένειά του στα όρια της εξαθλίωσης. Παρόλα αυτά η μητέρα του καταφέρνε να τον στείλει Δημοτικό και Γυμνάσιο και το 1925 εισάγεται στην Ανώτατη Εμπορική Σχολή Αθηνών. Από εκεί θα αποφοιτήσει το 1930 και θα κληθεί να υπηρετήσει στον στρατό. Με την εισβολή των Ιταλών θα πάρει μέρος με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού στον αλβανικό. Με την κατάρρευση του μετώπου θα επιστρέψει στο χωριό του και θα εργαστεί ως αρχιλογιστής στην επιχείρηση ΟΕ Κουρή. Με την ίδρυση του ΕΑΜ θα ενταχθεί από τους πρώτους της περιοχής του στις γραμμές του και θα αναδειχθεί υπεύθυνος της Λαικής Πολιτοφυλακής. Με την έναρξη του Εμφυλίου ο Λάτσης θα ενταχθεί από τους πρώτους στην ανταρτομάδα του καπετάνιου Μακρηγιάννη και θα λάβει και μέρος στην μάχη των Νιάτων, μάχη που κύρηξε την έναρξη του εμφυλίου στον Μοριά. Αργότερα σε ενέδρα του ΔΣΠ ενάντια σε κλιμάκιο του ΕΣ, ο Λάτσης θα αιχμαλωτιστεί και θα εκτελεστεί στις φυλακές Σπάρτης. 

ΚΟΥΙΠΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ

Η Ολυμπία Κουίπου γεννήθηκε το 1930 στο χωριό Κέδρο Καρδίτσας. Το 1946 εντάσσεται μαζί με τις πρώτες αντάρτησσες στο τάγμα Βραχωρίτη της 144ης Ταξιαρχίας του ΔΣΕ. Στις 10 Μαίου του 1949, το τάγμα βρίσκεται στην Οίτη. Η Ολυμπία μαγειρεύει λίγο κουρκούτι για να φάει για βραδυνό. Τα τρόφημα έχουν από καιρό σωθεί όμως εκείνη προσφέρει στους συντρόφους της από λίγο. Αργότερα μια ομάδα βαριά οπλισμένων στρατιωτών του ΕΣ θα τους επιτεθεί με μυδράλια και αυτόματα. Ο ΔΣΕ ξεκινά την υποχώρηση. Μέσα στον γενικό χαμό κάποιος αντάρτης κρατάει άμυνα για να τρέξουν οι συναγωνιστές του. Ένα τουφέκι ρίχνει στους επιτιθέμενους και τους κρατά πίσω. Είναι η Ολυμπία. Το μυδράλιο στρέφεται πάνω της και την θερίζει. Οι αντάρτες σκυλιασμένοι αντεπιτίθενται, οι φαντάροι του ΕΣ υποχωρούν. Την Ολυμπία την έθαψαν με δάκρυα στα μάτια λίγο παραπέρα ανάμεσα σε δύο έλατα.

ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ ΒΑΣΟΣ

Ο Βάσος Τσεκούρας γεννήθηκε το 1914 στο χωριό Τζίβα Τεγέας. Προέρχονταν από αγροτική και προοδευτική οικογένεια που τον βοήθησε να τελειώσει το Δημοτικό και το Γυμνάσιο. Το 1934 θα εισαχθεί στην σχολή Ευελπίδων. Εκεί θα μάθει την αγγλική και την γαλλική γλώσσα και το 1940 θα παντρευτεί την Μαρία Νικολαίδη. Το 1940 θα βρεθεί με τον βαθμό του λοχαγού στο αλβανικό μέτωπο. Με την ίδρυση του ΕΑΜ θα εμπλουτίσει με την δράση του τις γραμμές του. Το 1943 εντάσσεται στον ΕΛΑΣ Αρκαδίας και τον Ιούλιο του 1943 γίνεται ταγματάρχης και λαμβάνει μέρος σε πολλές επιχειρήσεις. Την εμφυλιάκή περίοδο θα την περάσει στην φυλακή και θα χαθεί πλήρης ημερών το 1996.

ΠΑΠΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Γεννήθηκε στο χωριό Ριζάριο Τρικάλων. Υπήρξε από τους πρώτους ΕΠΟΝίτες του χωριού αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Με την συνθηκολόγηση των Ιταλών πήρε μέρος στην απόκρυψη πολεμικού υλικού των Ιταλών και την προώθησή τους στις οργανώσεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ το 1944, όταν η Γκεστάπο και οι προδωτικές οργανώσεις ΕΕΕ και ΕΣΔΕ του Βαθύ εξαπέλυσαν άγριο ανθρωποκυνηγητό στα Τρίκαλα με αποτέλεσμα να εκτελεστούν και να κυνηγηθούν πολλοί πατριώτες. Ο Παπαποστόλου όπως και πολλά στελέχη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ εγκατέλειψε τις πόλεις και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ. Μετά την Βάρκιζα και λόγω του ανηλεούς κυνηγητού του, ο Παπαποστόλου εντάσσεται στον ΔΣΕ και παίρνει μέρος σε πολλές μάχες μέχρι το 1949 στον Γράμμο και το Βίτσι. Μετά τον εμφύλιο κατέφυγε στην Τασκένδη.

ΕΥΘΥΜΙΑ ΝΤΙΝΤΗ

Η Ευθυμία Ντιντή γεννήθηκε στο Μ Κεφαλόβρυσο Τρικάλων από πολυμελή και αγροτική οικογένεια. Ήταν η δεύτερη από τα 6 παιδιά της οικογένειάς της και από μικρή μεγάλωσε με πολλές στερήσεις. Την περίοδο της κατοχής εντάχθηκε στις γραμμές του ΕΑΜ παρά τα πολλά προβλήματα της μέριμνας των μικρών της αδερφών (ήταν πιά ορφανή). Μετά την ίδρυση της ΕΠΟΝ γίνεται μέλος της και βοηθά στην εθνική αλληλεγγύη και την αντάρτικη επιμελητεία. Μετά την Βάρκιζα διώκεται από το σκυλολόι των Τσαντούλα, Σύρμα, Μπιζή και Λαδιά που ως τότε κρύβονταν της λαικής οργής. Η Ευθυμία προτείνει στον αρραβωνιαστικό της να ανέβουν και πάλι αντάρτες όμως εκείνος αρνείται. Εν τέλει θα ενταχθεί μόνη της με μερικούς ακόμα συχωριανούς της στον ΔΣΕ. Εκεί θα λάβει μέρος σε πολλές μάχες του Κόζιακα. Σε ενέδρα του περιβόητου διοικητή Μπάκουλη η Ευθυμία θα τραυματιστεί βαριά και θα οδηγηθεί μετά από σύλληψη στο στρατοδικείο. Θα καταδικαστεί δις εις θάνατον και θα εκτελεστεί το 1947 στα Μαντέμια Τρικάλων.

ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Γεννήθηκε το 1915 στο χωριό Πλατανάκι του Πάρνωνα από γονείς κτηματίες. Οι αντικειμενικές οικονομικές δυσκολίες της οικογένειάς του του επέτρεψαν να τελειώσει μόνο το Δημοτικό και μετά αναγκάστηκε να εργαστεί ως αγρότης. Το 1939 παντρεύεται την κόρη του Λεωνίδα Χελιώτη Διαμάντω με την οποία αποκτά δύο παιδιά. Το 1940 παίρνει μέρος στον αλβανικό. Με την κατοχή εντάσσεται από τους πρώτους στο ΕΑΜ. Με την συνθήκη της Βάρκιζας αναγκάζεται να βγεί αντάρτης με τον ΔΣΕ στην Πελοπόννησο. Το καλοκαίρι του 1948 ο πατέρας του μαθαίνει τον θάνατο του Παναγιώτη. Πηγαίνει στο Μοναστήρι Μαλεβής και φέρνει το άψυχο σώμα του γιού του με το γαιδουράκι τους. Ο αδελφός του είχε ήδη δολοφονηθεί από χίτες το 47...

ΠΟΛΙΤΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ (ΔΡΑΚΟΣ)

Γεννήθηκε το 1924 στο χωριό Πλατανάκι του Πάρνωνα από γονείς κτηματίες. Ήταν ο μικρός αδελφός του Παναγιώτη με εξίσου σημαντική δράση. Κατάφερε και αυτός να τελειώσει μονάχα το Δημοτικό και μετά αναγκάστηκε να εργαστεί και αυτός κοντά στους γονείς του. Η κατοχή τον βρίσκει αρχικά στέλεχος της ΕΠΟΝ. Με τον σχηματισμό ενόπλων τμημάτων του ΕΛΑΣ στο Μάλεβο κατατάσσεται από τους πρώτους στο συγκρότημα του Πρεκεζέ και του Λεβεντάκη. Το ψευδώνυμο Δράκος το πήρε από  τους γονείς του γιατί λόγω παιδικής νόσου άργησε να βαπτιστεί. Δίνει πολλές μάχες με τον ΕΛΑΣ με μεγαλύτερη εκείνη στον Κοσμά Κυνουρίας στις 27/07/1943. Με τα Δεκεμβριανά πήρε μέρος στην αιματηρή μάχη της Αθήνας και μετά την Βάρκιζα διώχτηκε και κρύβονταν για καιρό στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Για καιρό κρύβεται στην θέση Γούβες και δρα ως μέλος του Κ.Π. του ΔΣΕ. Στις 10/03/1947 ξεκινά για το ανταρτοχώρι Πλατανάκι Μάλεβου με σκοπό να ενταχθεί στις δυνάμεις του ΔΣΕ. Στον δρόμο συλλαμβάνεται από την ομάδα του χίτη Μήτσου Μπρατίστα που τον οδηγεί στο Γεράκι. Εκεί τον βασανίζουν για ημέρες χωρίς να του αποσπάσουν λέξη και μετά τον εκτελούν επί τόπου.

ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Γεννήθηκε στο χωριό Πλατανάκι του Πάρνωνα το 1916. Στην κατοχή υπήρξε στέλεχος της επιμελητείας του αντάρτη ενώ είχε λάβει μέρος και στον ελληνοιταλικό. Ο εμφύλιος τον βρίσκει να κρύβεται στην περιοχή Ποταμιές. Αργότερα δρά και στα Κ.Π. του ΔΣΕ στην περιοχή. Στις 17/04/1948 πιάνεται από παρακρατική ομάδα στην θέση Γούβα. Της ομάδας ηγείται ο νονός του. Ο Παναγιώτης άοπλος τον ρωτάει " Νονέ και μένα θα με σκοτώσετε?" Εκείνος χωρίς καν να του απαντήσει τραβάει το πιστόλι και του ρίχνει δύο σφαίρες στο κεφάλι. Το σώμα του το πετάνε σε κάποια βάτα πιό πέρα και τρεις ημέρες μετά το βρίσκει μια συγγενής του και το παραδίδει στους δικούς του. 

ΓΡΟΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Γεννήθηκε το 1916 στα Ασπρόγεια Φλώρινας. Ορφάνεψε από μικρή ηλικία και αναγκάστηκε να εργαστεί σαν οικοδόμος και σαν αγρότης. Τον Αύγουστο του 1940 ντύθηκε το χακί και έφυγε εθελοντής με την 9η Μεραρχία στο αλβανικό μέτωπο. Στο Τεπελένι θα δεχτεί τον δεύτερο σοβαρό αυτή την φορά τραυματισμό του. Με την κατοχή εντάσσεται στο ΕΑΜ και μετά την Βάρκιζα καταδιώκεται ανηλεώς. Το 1974 εξαναγκάζεται να φύγει στον Καναδά όπόυ βρίσκονταν τα τρία του παιδιά. Εκεί πέθανε ξαφνικά το 1983.

ΜΠΑΧΤΣΕΒΑΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ

Η Αποστολιά γεννήθηκε το 1931 στο χωριό Παλιούρι Εβρου, από αγροτική οικογένεια που ήταν δοσμένη όλη στο κίνημα. Στην κατοχή, ο πατέρας της με το ψευδώνυμο Λωτ ήταν ινστρούκτορας στην περιοχή Διδυμότειχου οργανώνοντας το λαό κατά των Γερμανών κατακτητών. Τα δυο της αδέλφια ήταν ΕΠΟΝίτες και η ίδια αετόπουλο. Μετά τη Βάρκιζα κυνηγημένοι από το μεταπελευθερωτικό μοναρχοφασιστικό κράτος, ο πατέρας της φεύγει στο Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας και μετά κατατάσσεται στο ΔΣΕ όπου κατατάχτηκαν και τα δυο της αδέλφια, το 1946. Ο ένας σκοτώθηκε στο Ιλιμπουντούτς Σερρών και ο άλλος έμεινε ανάπηρος. Η Αποστολιά, 17 χρονών, αφήνει τη μάνα της και τη γιαγιά της, και κατατάσσεται στο ΔΣΕ, το 1948 μαζί με άλλες κοπέλες του χωριού της. Παίρνει μέρος ως μαχήτρια - στάλθηκε και στη σχολή νοσοκόμων και φροντίζει τους συμμαχητές και συμμαχήτριές της τραυματίες - σε όλες τις μάχες της 132 Ταξιαρχίας του ΔΣΕ. Το 1949, που οι Αμερικάνοι δοκίμαζαν τις βόμβες ναπάλμ, γίνεται μέλος του ηρωικού ΚΚΕ. Ενώ με τη λήξη του Εμφυλίου βρίσκεται πολιτικός πρόσφυγας στη ΛΔ Βουλγαρίας. Το 1950 παντρεύεται τον Απόστολο Μπαχτσεβάνη. Τελικά, το 1952, εγκαθίστανται στη Βουδαπέστη όπου γεννιούνται τα τρία παιδιά τους. Επαναπατρίζεται το 1989. Έφυγε από την ζωή το 2009.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΟΓΚΑΚΟΣ

Ο Βαγγέλης Ρογκάκος γεννήθηκε το 1917 στα Κόκκινα Λουριά Λακωνίας. Εφηβος οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ και αναδείχτηκε σε στέλεχός της. Το 1938 πιάστηκε στην Αθήνα, ως μέλος της ΝΕ της ΟΚΝΕ. Βασανίστηκε για να προδώσει τους συνεργάτες του, χωρίς αποτέλεσμα. Στάλθηκε στις φυλακές της Αίγινας. Επειτα από δύο χρόνια, μεταφέρθηκε στην Ακροναυπλία. Το 1943 δραπέτευσε από τη "Σωτηρία", μαζί με άλλους 55 συντρόφους του φυματικούς. Πήγε στη Λακωνία, όπου αναδείχτηκε σε γραμματέα Αχτίδας. Αργότερα ήταν β γραμματέας της Περ. Επιτροπής και σε συνέχεια α της Περ. Επιτροπής. Στα χρόνια της πρωτοφανούς τρομοκρατίας στο Μοριά, ο Βαγγέλης Ρογκάκος πιάστηκε στη Σπάρτη. Κατά τη μεταφορά του προς το Αστυνομικό Τμήμα, δραπετεύει, αλλά πιάνεται και πάλι με διαμπερές τραύμα στο χέρι και πολλά μικρά τραύματα στα πόδια. Από τα βασανιστήρια, αρρώστησε και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, από όπου και πάλι δραπετεύει. Κατέφυγε στον Πάρνωνα. Εκεί συνέβαλε αποφασιστικά στη συγκρότηση τμημάτων του ΔΣΕ. Από τα τέλη του 1946, που έφυγε ο Νίκος Μπελογιάννης από το Μοριά, ο Ρογκάκος αναδείχνεται σε γραμματέα του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου και στη συνέχεια σε πολιτικό επίτροπο της 3ης Μεραρχίας του ΔΣΕ. Εδωσε όλες του τις δυνάμεις, ακόμη και τη ζωή του, στον αγώνα για τη λευτεριά της πατρίδας, την ειρήνη, το σοσιαλισμό. Σκοτώθηκε στον Πάρνωνα το 1949.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΛΑΓΑΡΗΣ

Ο Γ. Μαλαγάρης γεννήθηκε το 1908 στους Άνω Αρβανίτες Σάμου. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και αμπελουργός. Μετά το Δημοτικό, στο χωριό του, ο Γιάννης έβγαλε το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο Σάμου, και έπειτα τη Σχολή Ευελπίδων, με άριστα. Το 1927 γίνεται ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού. Αργότερα εντάσσεται με το κίνημα ενάντια στη δικτατορία Πάγκαλου και στο αντιβασιλικό κίνημα (με τους Σαράφη, Τσιγάντε, κ.ά.). Για τη δράση του αυτή αποτάσσεται, δικάζεται και φυλακίζεται στην Αίγινα. Μετά πολλών βασάνων επιστρέφει στις Ενοπλες Δυνάμεις και πολεμά στη Μ. Ανατολή τους ναζί. Κι εκεί όμως πιστός στις ιδέες του, θα έρθει σε επαφή  με το αντιφασιστικό κίνημα στο στρατό, δικάζεται από έκτακτο στρατοδικείο και κλείνεται από τους Αγγλους «συμμάχους» στη φυλακή Γκεμπέιτ. Αποφυλακίζεται το 1946, επιστρέφει στο χωριό του και αγωνίζεται με το ΚΚΕ. Οπως πανελλαδικά, έτσι και στη Σάμο διώκονται, βασανίζονται, δολοφονούνται οι αγωνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Την ΠΕ του ΚΚΕ Σάμου, αναλαμβάνει ο Γιάννης Σαλάς, ο οποίος ανακοινώνει στον Μαλαγάρη ότι του ανατέθηκε η αρχηγεία του Δημοκρατικού Στρατού στη Σάμο. Ιούλη του 1947 μαζεύτηκαν 60 αντάρτες. Αργότερα ήταν πολλαπλάσιοι. Παρά το κυνηγητό, ο ΔΣΕ Σάμου  ανδραγαθεί, ακόμα και μορφωτικά - πολιτιστικά. Για να ηττηθεί χρειάστηκαν 7.000 στρατιωτών, ΜΑΥδων και άλλων ρουφιάνων του παρακράτους. Στην μάχη στην Κέρκη ο Γιάννης Μαλαγάρης αποφασισμένος να μην πιαστεί ζωντανός γίνεται ένας άλλος Άρης Βελουχιώτης αυτοκτονώντας με το περίστροφό του.

ΜΠΕΘΑΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

Γεννήθηκε στο Κριεκούκι Θηβών το 1923. Υπήρξε κομματικός υπεύθυνος της ΕΠΟΝ στο Κριεκούκι. Το 1948 συνελήφθη και μετά από χαλκευμένη κατηγορία και απόφαση του έκτακτου στρατοδικείου, εκτελέστηκε στην Θήβα τον Απρίλη του 1948.

ΕΛΕΝΗ ΓΚΑΜΑΛΕΤΣΟΥ-ΜΟΥΣΤΑΚΑ

Γεννήθηκε στις 18/3/1927 στο χωριό Σούρπη Μαγνησίας. Το 1947 κατατάχθηκε στον ΔΣΕ και συγκεκριμένα στην 159 Επίλεκτη Ταξιαρχία με διοικητή τον συνταγματάρχη Πολυχρόνη Βάη (Αχιλλέας Πετρίτης) και επίτροπο τον αντισυνταγματάρχη Κώστα Κυργιάννη (Λακαρέα). Τραυματίζεται βαριά στην ηρωική μάχη στο Φλάμπουρο. Μεταφέρεται στα μετόπισθεν αλλά με την ανάρρωσή της επιστρέφει με νέες δυνάμεις στον αγώνα. Ως αντάρτισσα γίνεται και μέλος του ΚΚΕ. Δίνει πολλές μάχες μέχρι την υποχώρηση στην Αλβανία. Με την λήξη του εμφυλίου περνά στην Τασκένδη. Σήμερα διαμένει στον Βόλο.

ΚΑΤΣΟΓΙΑΝΝΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ

Γεννήθηκε στο Κλειστό Ευρυτανίας το 1907 και τελείωσε παρά τα πολλά οικονομικά προβλήματα της οικογένειάς του, το Γυμνάσιο της Καρδίτσας με άριστα. Το 1925 μπαίνει στην σχολή ευελπίδων και αποφοιτά αριστούχος. Στον πόλεμο του 1940 λαμβάνει μέρος ως λοχαγός πυροβολικού και τιμάται με τον Σταυρό Γ τάξεως. Τον Σεπτέμβρη συλλαμβάνεται από τις ιταλικές αρχές και κλείνεται στις φυλακές Αβέρωφ. Η κατηγορία αφορά εχθρικές ενέργειες ενάντια στους Ιταλογερμανούς (υπήρξε όντως σύνδεσμος του ΕΛΑΣ), όμως δνε προκύπτουν στοιχέια και έτσι αφήνεται ελεύθερος. Γυρίζει στο χωριό του και μπαίνει στον ΕΛΑΣ. Τον Σεπτέμβρη του 1943 στην μάχη στο Μουργκάνι ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τους Γερμανούς, διοικεί ιταλικό πυροβολικό της μεραρχίας Πινερόλο και καταφέρνει να αποκρούσει τους Γερμανούς που προσπαθούσαν να ανέβουν στην Πίνδο. Με την λήξη του πολέμου βρίσκεται εκτοπισμένος μαζί με τον Στέφανο Σαράφη και άλλα στελέχη του ΕΛΑΣ στον Αη-Στράτη. Το 1985 αφού ανακαλούνται τα βασιλικά διατάγματα 14/1/1958 τιμάται με τον βαθμό του ταξίαρχου ΕΑ. Φεύγει απο την ζωή του 1997.

ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Γεννήθηκε στο χωριό Κυνηγός Πύλου το 1917. Ο πατέρας του Νίκος υπήρξε φτωχός αγρότης και φίλος τηα αριστεράς. Τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού και το γυμνάσιο Πύλου όμως δεν κατάφερε να συνεχίσει τις σπουδές του για οικονομικούς λόγους. Στην διάκρεια της καοτχής έγινε μέλος της ΟΚΝΕ και γραμματέας της ΠΕ Αχαίας του ΚΚΕ. Μετά την Βάρκιζα ανέβηκε στην Αθήνα για να γλιτώσει τις σφαγές όμως αναγκάστηκε να επιστρέψει το 1946 στην πατρίδα του λόγω της αποκάλυψης της ταυτότητάς του. Το 1946 ενώνεται με τις δυνάμεις του Πέρδικα και του ΔΣΠ και λαμβάνει το ψευδώνυμο Γιώργος Κάπας. Θα πάρει μέρος στις μάχες της Δάφνης, της Ράχης Γορτυνίας, του Κούβελα Τριφυλλίας και των Καλαβρύτων. Το 1948 θα ονομαστεί ταγματάρχης του ΔΣΠ. Σε σύσκεψη στις 25/11/1948 θα τοποθετηθεί πολιτικός επίτροπος της 22ης Ταξιαρχίας υπό τον καπετάν Σαρρηγιάννη. Από αυτό το πόστο θα πάρει μέρος σε πολλές ακόμα μάχες μέχρι  την σύλληψή του το 1949 στην Αρπακωτή Μαινάλου. Στις 6/3/1949 τον μεταφέρουν με τον Κώστα Κουτσικέλα στις φυλακές Τρίπολης, όμως στον δρόμο, το αποσπασμα της Χωροφυλακής που τον μεταφέρει σταματά στο Μαίναλο της Μαντινείας και αφού τους περιλούζουν με βενζίνη τους καίνε ζωντανούς.

ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ ΙΣΑΑΚ

Γεννήθηκε στον Πόντο το 1903. Εγκαταστάθηκε στην Οινόη Κοζάνης. Υπήρξε πρωτοπόρος αγωνιστής και υπεύθυνος του ΕΑΜ Οινόης. Για την εθνικοαπελευθερωτική του δράση συλλαμβάνεται από απόσπασμα Γερμανών και ΠΑΟτζήδων που έκαναν μπλόκο στην Οινόη. Διαφεύγει της σύλληψής του λίγο αργότερα με αριστοτεχνικό τρόπο. Καταδιωκόμενος συνεχίζει να αγωνίζεται ως καθοδηγητής του ΕΑΜ Τσαρτσαμπά Κοζάνης με το ψευδώνυμο Αγγελάκης. Μετά την Βάρκιζα διώκεται και συλλαμβάνεται από παλιούς ΠΑΟτζήδες και χωροφύλακες μαζί με 17 ακόμα συχωριανούς του. Τον Αύγουστο του 1948 περνά στρατοδικείο και καταδικάζεται με 8 ακόμα συντρόφους του σε θάνατο. Εκτελούνται ομαδικά στις 3 Οκτωβρίου του 1948.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ

Γεννήθηκε στο Μαυρέλι Τρικάλων από φτωχή οικογένεια αγροτών στα 1927. Το 1946 αφού ξυλοκοπήθηκε άγρια από συμμορία ΜΑΥδων κατατάχθηκε στον ΔΣΕ. Έδωσε μάχες στο Γράμμο και το Βίτσι και τιμήθηκε με το μετάλλιο ανδρείας του ΔΣΕ. Ήταν απόφοιτος της σχολής αξιωματικών του αρχηγείου νοτίου Ελλάδας. Με την λήξη του πολέμου βρέθηκε στην Τασκένδη όπου παντρεύτηκε την μαχήτρια του ΔΣΕ Κατερίνα Ζυγογιάννη. Εργάστηκε υποδειγματικά στα οικοδομικά έργα της ΕΣΣΔ και με την επιστροφή του το 1976 εργάστηκε στις κατασκευές του δήμου Φαλήρου. Υπηρξε ενεργό μέλος της ΠΕΕΠΠ και αγωνιστής μέχρι τα γεράματά του. Πέθανε πλήρης ημερών το 2010.

ΑΥΓΗΤΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

Γεννήθηκε στην Ακριτα του Κιλκίς το 1926. Στην Κατοχή έλαβεν μέρος σε στην αντίσταση από την ΕΠΟΝ και το 1944 εντάχθηκε και στον ΕΛΑΣ και έγινε μέλος του ΚΚΕ. Το 1947 εντάσσεται τελικά και στον ΔΣΕ με τον οποίο δίνει μεγάλες μάχες στον Γράμμο και το Βίτσι. Με την υποχώρηση του ΔΣΕ περνά στην Τασκένδη όπου σπουδάζει ιστορία στο πανεπιστήμιο της πόλης. Εκδίδει πολλά βιβλία ιστορικές έρευνες και πραγματειες. Με τον επαναπατρισμό του έγινε μέλος του κέντρου ιστορικών ερευνών της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ. Έφυγε από την ζωή στις 3/2/2011.

ΤΣΑΝΑΞΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

Γεννήθηκε στα Λιβερά Κοζάνης και υπήρξε από τους πρώτους αντάρτες του ΕΛΑΣ της περιοχής. Πολέμησε ηρωικά μέχρι το 1943 όπου και έχασε την ζωή του πολεμόντας ηρωικά.

ΤΡΙΨΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Υπήρξε μαχητής του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ από την Δωρίδα και παντρεύτηκε στην Τασκένδη την μαχήτρια του ΔΣΕ Τρίψα Σοφία. Έφυγε το 2009.

ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Γεννήθηκε στα Βάτικα της Μικράς Ασίας και στα χρόνια της Κατοχής πήρε ενεργό μέρος στην εθνική αντίσταση ως υγειονομικός στην οργάνωση των Σερβιών Κοζάνης. Μετά την Βάρκιζα εξορίζεται στην Μακρόνησο αφήνοντας πίσω του 6 ανήλικα παιδιά. Ως το τέλος της ζωής του υπήρξε αγωνιστής της προόδου της ειρήνης και του σοσιαλισμού. Η κόρη του Αθανασία υπήρξε μαχήτρια του ΔΣΕ.

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ (ΖΕΦΥΡΟΣ)

Υπήρξε αδερφός του Νίκου και έλαβε και εκείνος ενεργό μέρος στην εθνική αντίσταση. Μόλις έγινε 18 εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ (1943) με το ψευδώνυμο Ζέφυρος και υπηρέτησε στην διοίκηση της 10ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Μετά την Βάρκιζα συλλαμβάνεται και κλείνεται στις φυλακές Θεσσαλονίκης και αργότερα στέλνεται και στην κόλαση της Μακρονήσου. Έφυγε απο την ζωή το 2004.

ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ

Γεννήθηκε το 1930 και ήταν κόρη του Νίκου Χατζόγλου. Με την φυλάκιση του πατέρα της στην Μακρόνησο γίνεται αντάρτισσα του ΔΣΕ και πολεμά στον Γράμμο. Χάνει την ζωή της από βόμβες ναπάλμ. Ήταν μόλις 18 ετών.

 ΚΡΥΣΤΑΛΛΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

Γεννήθηκε στο χωριό Άνυδρο στα Γιανιτσά το 1930. Γιός κομμουνιστή γνώρισε ανήλικος ακόμα την βία και την τρομοκρατία. Τον χτυπούσαν και τον βασάνιζαν στα γραφεία της χωροφυλακής για να πει που είναι ο πατέρας του. Στα 17 του χρόνια κατατάσσεται στον ΔΣΕ στο Πάικο. Δίνει μάχες και αγώνες κάθε είδους. Είναι ο τελευταίος αντάρτης με τον οποίο πέρασε ο Φωστηρόπουλος στην ΛΔ Βουλγαρίας. Εκεί εργάζεται στα ανθρακορυχεία του Βάουμπζιχ και επαναπατρίζεται το 1983. Έφυγε από την ζωή το 2010.

ΜΑΝΙΤΑΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Ηρωας φαντάρος του Αλβανικού μετώπου, πήρε μέρος στην εθνική αντίσταση με τον ΕΛΑΣ και στο δεύτερο αντάρτικο με τον ΔΣΕ. Τον συνέλαβαν το καλοκαίρι του 1949 και τον φυλάκισαν και τον εξόρισαν για πολλά χρόνια. Έμεινε πιστός στα ιδανικά του. Έφυγε το 2007.

ΜΑΝΙΤΑΡΑ ΣΟΦΙΑ

Γυναίκα του Παναγιώτη και της μαχήτριας του ΔΣΕ Κατίνας. Κατάφερε με τα παιδιά της να διαφύγει για την Ελεύθερη Ελλάδα και το 1947 εντάχθηκε στον ΔΣΕ. Εκεί εργάστηκε στην επιμελητεία του αντάρτη. Για τα ιδανικά της εξορίστηκε στο Τρίκερι, την Χίο και την Μακρόνησο.

ΠΑΝΑΓΟΥ ΘΕΑΝΩ

Γεννήθηκε στην Νέα Αγχίαλοτου Βόλου το 1926. Στην κατοχή οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και το 1944 στον εφεδρικό ΕΛΑΣ. Μετά τα Δεκεμβριανά την κυνηγά η συμμορία του Σούρλα και εκείνη βρίσκει καταφύγιο στον ΔΣΕ. Αρχικά δραστηριοποιείται στον Οθρυ στο τάγμα του Γιάννη Μπάρδα και μετά στα Άγραφα. Υπήρξε βοηθός πολιτικού επιτρόπου και αντιπρόσωπος στην Πανελληνια Διάσκεψη Γυναικών τον Φλεβάρη του 1949. Με τις μάχες του 1949 έχασε την ζωή της. Μας είναι άγνωστο το που και το πως...

ΠΡΑΠΑΣ ΘΩΜΑΣ

Γεννήθηκε στον Καλαμά Καρδίτσας το 1915, έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση με τον ΕΛΑΣ ενώ ήδη από το 1935 υπήρξε μέλος του ΚΚΕ. Φυλακίζεται και εξορίζεται για 20 χρόνια.

ΠΡΑΠΑ ΧΡΥΣΑΝΘΗ

Γεννήθηκε στην Καίτσα Δομοκού το 1931 και υπήρξε σύξυγος του Πράπα Θωμά. Αγωνίστηκε στον ΔΣΕ από το 1946 έως και το 1949 οπότε και συνελήφθη. Πέρασε απο στρατοδικείο και φυλακίστηκε μέχρι το 1951. Παρέμεινε πιστή στα ιδανικά του σοσιαλισμού.

ΣΤΟΛΑΚΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ

Γεννήθηκε στο χωριό Λια της Θεσπρωτίας από φτωχή αγροτική οικογένεια. Υπήρξε μέλος του ΚΚΕ από το 1948 και πιστή στις αρχές της έως το τέλος της ζωής της. Ήταν μαχήτρια του ΔΣΕ. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες με προεξάρχουσα αυτή του Πύργου Στρατσάνης που κράτησε 15 ημέρες. Στην μάχη του Πύργου υπήρξε τελευταία από αυτούς που υποχώρησαν. Η διοίκηση του ΔΣΕ της απένειμε το μετάλλιο ανδρείας. Με την υποχώρηση του ΔΣΕ έζησε ως πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη. Παντρεύτηκε τον Σταύρο Στολάκη και απέκτησαν μαζί τρια παιδιά. Έφυγε πλήρης ημερών το 2010.

ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 

Γεννήθηκε στο χωριό Μεξιάτες Φθιώτιδας το 1922. Συνελήφθηκε από τις γερμανικές αρχές κατοχής για συνεργασία με τους αντάρτες και βασανίστηκε φρικτά. Με την απόλυσή του από την φυλακή πέρασε στον ΕΛΑΣ και πολέμησε ως πολυβολητής στο Τάγμα Θανάτου  και την προσωπική φρουρά του Άρη Βελουχιώτη. Μετά την Βάρκιζα βασανίζεται και εξορίζεται στην Ικαρία. Στον εμφύλιο έχασε και τα δυο του αδέρφια από τον φασισμό και τα στρατοδικεία. Έφυγε το 2011. 

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΟΛΥΚΡΑΤΗΣ

Ο Νικόλαος Πολυκράτης (1916-1949) ή , όπως ήταν γνωστός, Καπετάν Νικήτας, ήταν μαχητής του EΛΑΣ και του ΔΣΕ.

Γεννήθηκε στην Μικρά Ασία και ήταν γιος του Αριστείδη και της Μαρίας. Το1922 και με την μικρασιατική καταστροφή και των ξεριζωμό των Ελλήνων εγκαταστάθηκε με την οικογένεια του στην Πάτρα και στην συνοικία των Προσφυγικών, το επάγγελμά του ήταν τυπογράφος και γρήγορα έγινε μέλος του ΚΚΕ. Υπηρέτησε στον Ελληνικό στρατό το 1937με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού στο 12ο σύνταγμα πεζικού.

Με την Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα εντάχτηκε στον Ε.Λ.Α.Σ. με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού και συμμετείχε σε πολλές επιχειρήσεις του. Με την λήξη του πολέμου αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να καταφύγει στην Γιουκοσλαβία, με εντολή του κομουνιστικού κόμματος, αφού τον αναζητούσε η ασφάλεια Πατρών να τον συλλάβει λόγω του ότι ήταν κομουνιστής και πρώην αξιωματικός του Ε.Λ.Α.Σ. και το 1944 με την διμοιρία του είχε επιτεθεί μέσα στην Πάτρα σε στρατώνα τάγματος ασφαλείας Ελλήνων και Γερμανών . Επέστρεψε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1948 και εντάχτηκε στις δυνάμεις του δημοκρατικού στρατού στην Πελοπόννησο παίρνοντας και ηγετική θέση και τον βαθμό του Λοχαγού. Η ομάδα του Νικήτα είχε εγκατασταθεί στο όρος Παναχαϊκό και δρούσε κυρίως στην περιοχή της Πάτρας. Πήρε μέρος στην μάχη της Χαλανδρίτσας όταν με την διμοιρία του επιτέθηκε στο Σούλι κάνοντας αντιπερισπασμό και απασχολώντας πολλές δυνάμεις της χωροφυλακής και των κυβερνητικών δυνάμεων. Τον Μάιο του 1948 επιτέθηκε μαζί με τον Καπετάν Ζαχαριά στο Διακοφτό το οποίο και κατέλαβαν χωρίς μάχη αφού οι δυνάμεις της χωροφυλακής το εγκατέλειψαν. Ο Πολυκράτης είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη αφού δεν δίσταζε να μπαίνει μέσα στην Πάτρα και να επιτίθεται σε ομάδες Χιτών και  παραστρατιωτικών.

Στις12 Μαρτίου του 1949 ο Νικήτας μετά από προδοσία έπεσε μαχόμενος στην Ρουπακιά της Τριταίας. Ήταν τόσο μεγάλο το μίσος των χωροφυλάκων και παραστρατιωτικών για τον Νικήτα αφού του έκοψαν το κεφάλι και το φωτογράφησαν το περιέφεραν χλευάζοντάς το στα χωριά της περιοχής.

Την Κυριακή25 Σεπτεμβρίου 2005 έγιναν τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του στην πλατεία Ελευθερίας στα Προσφυγικά της Πάτρας. Ο ανδριάντας κατασκευάστηκε από τον γλύπτη Στάθη Λεοντή με πρωτοβουλία του Παμμικρασιατικού συλλόγου Πάτρας του παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ στην Πάτρα και του συλλόγου φίλων απογόνων της εθνικής αντίστασης.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΚΑΡΑΒΕΛΟΥ

Η Αγγελική Γκαραβέλου γεννήθηκε στην Κατούνα Ξηρομέρου. Κόρη φτωχών αγροτών έδωσε από μικρή με την οικογένειά της την μάχη του ψωμιού. Το 1936 οργανώνεται στην ΟΚΝΕ όταν ο αδελφός της Θωμάς βρίσκεται σε φυλακές του Μεταξά για την συμμετοχή του στην κομμουνιστική νεολαία. Με τον θάνατο του αδελφού της από τους αντάρτες του Ζέρβα βγαίνει στο κλαρί και εντάσσεται στον ΕΛΑΣ του 2/39 Συντάγματος. Εκεί τοποθετέιται στον Ουλαμό γυναικών του συντάγματος υπεύθυνη του επισιτισμού. Μετά την Βάρκιζα δέχεται επίθεση από δεξιούς μοναρχοφασίστες στο σπίτι της στην Αμφιλοχία. Οι φασίστες την μαχαιρώνουν στα πλευρά αλλά καταφέρνει να τους ξεφύγει και να επιβιώσει. Ζει έως και σήμερα με τον άνδρα της πιστή στα ιδανικά της στην Αμφιλοχία Αιτωλοακαρνανίας.











ΚΩΣΤΑΣ ΓΚΡΙΤΖΩΝΑΣ

Γεννήθηκε στην Λάρισα το 1917, έγινε μέλος της ΟΚΝΕ το 1934 και διώχτηκε από την Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης για την δράση του στο πλευρό του ΚΚΕ, κατά την διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας. Την περίοδο αυτή καταδικάζεται με το ιδιώνυμο σε πέντε έτη φυλάκιση και σε δύο εκτόπιση. Απελευθερώνεται το 1943 μαζί με ακόμα 55 Ακροναυπλιώτες κρατούμενους στην φυλακή-σανατόριο Σωτηρία, από τον ΕΛΑΣ Αθήνας. Δούλεψε ως καθοδηγητικό στέλεχος σε περιφερειακές οργανώσεις του ΚΚΕ στην Θεσσαλία, διώκεται ξανά μετά την Βάρκιζα και εντάσσεται στον ΔΣΕ ως πολιτικός καθοδηγητής. Με το τέλος του εμφυλίου πολέμου το 1949, βρίσκεται μαζί με χιλιάδες άλλους μαχητές του ΔΣΕ στην Τασκένδη, όπου έζησε σαν πολιτικός πρόσφυγας μέχρι τον επαναπατρισμό του το 1976. 

ΦΩΤΗΣ ΜΑΣΤΡΟΚΩΣΤΑΣ (ΘΑΝΟΣ)

Γεννηθηκε το 1914 στη Σπερχειαδα Φθιωτιδος .Νεος ,τραχυς ,πολεμησε στο Αλβανικο μετωπο και πηρε μεταλλειο ανδρειας. Δεν τον κραταγε το σπιτι του και το περισσοτερο καιρο γυρναγε τα βουνα της Ρουμελης κυνηγώντας. Ηταν ο ενας απο τους 4 που συναντηθηκαν στις 22 Μαιου στη Καλυβα του Στεφανη (οι αλλοι ηταν οι Νικος Λεβας-Βαγγελης Λεβας (αδελφος του πρωτου) και ο Βασιλης Ξυνοτρουλιας απο τη περιοχη του Δομοκου) με τον Αρη Βελουχιωτη δημιουργοντας τη πρωτη ομαδα ανταρτων που θα καταληξεί σε αυτο που αργοτερα λεγοταν ΕΛΑΣ. Αναδειχθηκε σε καπετανιο του Αρχηγειου Φθιωτιδος και κατοπιν σε καπετανιο του 2/32 Συνταγματος Δυτικης Στερεας Ελλαδος. Ηταν ενας απο τους 3 πιο εμπιστους του Αρη ( οι αλλοι 2 ηταν ο Κωστουλας που ηταν ο επικεφαλης των Μαυροσκουφηδων ,και ο Λεων που ηταν ο Ιπποκομος) και παντα αναλαμβανε τις πιο δυσκολες αποστολες. Μετα τη Βαρκιζα αρνηθηκε να παραδωσει τα οπλα και ακολουθησε τον Αρη στη περιπλανηση του μεχρι το τελος στη Μεσουντα.

Μετα την αυτοκτονια του Αρη καταφερε να φτασει στη γενεθλια πολη (...ηξερε και το τελευταιο μονοπατι σε ολη τη περιοχη χωρις να πεσει στα χερια των διωκτων του). Αφου ξεκουραστηκε μερικες μερες ,ξυρισε την πλουσια γενειαδα, εκοψε τα μαλλια του, φορεσε κουστουμι ,και ξεκινησε με το τραινο απ το Λιανοκλαδι για την Αθηνα με σκοπο να "χαθει"μεσα στη ανωνυμια της μεγαλουπολης.

Στα μεσα της διαδρομης ομως τον αναγνωρισε ενας Σπερχειαδιτης (ειχε και ενα χαρακτηριστικο ο Μαστροκωστας,του ελλειπε ο ενας δεικτης απο το ενα χερι) με αποτελεσμα να τον συλλαβουν οι χωροφυλακες . Στις δικες που ακολουθησαν καταδικαστηκε σε θανατο , γλιτωσε μεν την εκτελεση αλλα εμεινε πολλα χρονια στη φυλακη οπου και αρρωστησε βαρια απο φυματιωση. Αποφυλακιστηκε το 1961, γυρισε στη Σπερχειαδα οπου μετα απο μια βδομαδα πεθανε. Ο ταφος του βρισκεται στο νεκροταφειο της Σπερχειαδας σαφως σε εγκαταλειψη εδω και πολλα χρονια.

ΝΙΚΟΣ ΚΟΜΠΛΙΤΣΗΣ

Ανθυπολοχαγός του στρατού και μαχητής του αλβανικού μετώπου. Με την κατοχή περνά στον ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο Χελμός και το 1943 ορίζεται διοικητής του Υπαρχηγείου Ξηρομέρου του ΕΛΑΣ. Με τα όργια του μοναρχοφασισμού το 44-46, βγαίνει ξανά στα βουνά, οργανώνοντας μια από τις πρώτες ΟΕΚΑ (Ομάδα Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών) της Στερεάς. Μετά την Βάρκιζα αιχμαλωτίζεται άρρωστος και τραυματισμένος και περνά στρατοδικείο. Καταδικάζεται σε θάνατο και εκτελείται το 1946.

ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΣΚΟΥΡΤΑΣ

Έφεδρος ανθυπολοχαγός του στρατού και ήρωας του αλβανικού έπους. Ο Ευγένιος γιός φτωχών γεωργών από την Κωνωπίνα βγαίνει αντάρτης του ΕΛΑΣ με τον αδερφό του Τάκη. Στον ΕΛΑΣ διατηρέι τον βαθμό του και εντάσσεται στο αρχηγείο Ξηρομέρου. Με την έναρξη της λευκής τρομοκρατίας, ο Σκούρτας βγάινει ξανά στα βουνά με μκρή ομάδα καταδιωκόμενων αγωνιστών. Κρύβονται στην περιοχή Δαφνιά Αιτ/νανίας σε σπηλιά.  Οι δεξιοί κτηνάνθρωποι της Κωνωπίνας και της Κατούνας τους συλλαμβάνουν και τους οδηγούν στο χωριό Φυτείες. Στον δρομο τα δύο αδέρφια καταφέρνουν να λυθούν και τρέχουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Ο παρακρατικός Μήτσος Σκούρτας (συνωνυμία) πυροβολεί τον Ευγένιο στον αστράγαλο και εκείνος πέφτει. Επι τόπου οι παρακρατικοί πέφτουν πάνω του και τον κατακρευργούν με μαχαίρια. Έτσι έφυγε ο λεβέντης Ευγένιος. Ο αδερφός του Τάκης συνελήφθηκε και βασανίστηκε άγρια. Έμεινε ανάπηρος στο δεξί του ποδι για μια ζώη.

ΓΑΤΣΟΣ ΚΩΣΤΑΣ

Ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ από το χωριό Καστανερή Γουμενίτσας του Κιλκίς. Με την ένταξή του στον ΔΣΕ αναδέιχθηκε σε ταγματάρχη του τάγματος νεολαίας της 144ης Ταξιαρχίας και μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Αργότερα διετέλεσε πρόεδρος της ένωσης πολιτικών προσφύγων στο εξωτερικό. Επαναπατρίσθηκε μεταπολιτευτικά και εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη.

ΚΩΣΤΑΣ ΠΡΙΚΟΣ

Λοχαγός του κυβερνητικού στρατού και αργότερα ταγματάρχης του ΔΣΕ από το χωριό Πρόμαχοι Αριδαίας. Υπήρξε σημαντικό στρατηγικό μυαλό του ΔΣΕ και έπαιξε σημαντικό ρολο στην μάχη και την κατάληψη του Καρπενησίου. Πέθανε πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν.  

ΚΑΛΑΙΤΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Λοχαγός του ΔΣΕ και μέλος του επιτελείου σλαβοφώνων του ΔΣΕ. Κατάγονταν από το χωριό Κάτω Ροδονία Αριδαίας. Βρέθηκε κοντά στον Διαμαντή την στιγμή του θανάτου του στα Μάρμαρα. Ο ίδιος πιάστηκε μαζί με την σωρό του Διαμαντή τραυματισμένος και αφού έγινε καλά εκτελέστηκε από τον στρατό στην Λαμία

ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ

Ανθυπολοχαγός της σχολής του Μπούλκες από την περιοχή της Νάουσσας. Διετέλεσε πολιτικός επίτροπος λόχου στο Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς του ΔΣΕ. Έπεσε σε ενέδρα στην Αγία Τριάδα Ευρυτανίας το 1948.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΥΜΤΖΙΔΗΣ 

Επαγγελματίας ζαχαροπλάστης οργανωμένος κατά την κατοχή στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ. Κατάγονταν από την Αριδαία. Μετά την Βάρκιζα ανεβαίνει πάλι στο βουνό και τοποθετέιται στην θέση του πολιτικού επιτρόπου διμοιρίας στα τμήματα του ΔΣΕ Δυτικής Στερεάς. Υπήρξε μαχητής πρώτης γραμμής και τραυματίσθηκε δυο φορές σε επιχειρήσεις. Επέζησε του εμφυλίου και πέρασε ως πολιτικός πρόσφυγας στην Πολωνία. Επέστρεψε το 1975 και πέθανε στην Θεσσαλονίκη.

Ο ΤΑΣΟΣ

Ο Τάσος του οποίο το επίθετο δεν μας είναι γνωστό, αλλά γνωρίζουμε για αυτόν από τις μαρτυρίες του Αριστέιδη Θεοχάρη, υπήρξε ανθυπολοχαγός της σχολής του Μπούλκες που τοποθετήθηκε στο Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς το 1947. Ανέλαβε διοικητής του λόχου μηχανημάτων στο 1ο Τάγμα Παπούα της 144ης Ταξιαρχίας ΔΣΕ. Κατάγονταν από την Έδεσσα. Η τύχη του μας είναι άγνωστη.

NIKOΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Ο Νίκος Τριανταφύλλου γεννήθηκε στο Ευπάλιο Δωρίδας από οικογένεια φτωχών αγροτών. Η κατοχή τον βρίσκει δάσκαλο στο επάγγελμα και έτοιμο να δράσει στο πλευρο του ελληνικού για την απελευθέρωση της πατρίδας. Κατατάσσεται στον ΕΛΑΣ και παοστρατεύεται από αυτόν με τον βαθμό του έφεδρο ανθυπολοχαγού. Ήδη από το 1942 έχει ενταχθεί και στο ΚΚΕ. Με το ξέσπασμα των οργίων της λευκής τρομοκρατιας, ο  Τριανταφύλλου παίρνει τον δρομο του βουνού και συνδημιουργεί το Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς. Αργότερα ψηφίζεται και επικεφαλής του. Το 1947 με την ατυχή τοποθέτηση του Γούσια ως επικεφαλή των αντάρτικων τμημάτων Ρούμελης, ο Τριανταφύλλου αναλαμβάνει υπαρχηγός. Αργότερα το 1947 θα τοποθετηθεί διοικητής του Αρχηγείου Κεντρικής Μακεδονίας-Θράκης και θα χαθεί πολεμώντας πάντα στην πρώτη γραμμή στην επιχέιρηση βομβαρδισμού της Θεσσαλονίκης.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΑΚΟΣ

Μέλος του ΚΚΕ και πρόεδρος του σωματείου σερβιτόρων του Αγρινίου από όπου και κατάγονταν. Διατέλεσε επίσης και μέλος της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Αγρινίου και μέλος της Ακτιδικής Επιτροπής του ΚΚΕ στο Αγρίνιο. Είναι γνωστός για την πλατειά και πολύπλευρη δράση του στους κόλπους του ΕΑΜ κατά την κατοχή. Με την έναρξη του εμφυλίου αναδεικνύεται σε υπολοχαγό της Λαικής Πολιτοφυλακής Τριχωνίδας. Χάνει την ζωή του στην περιοχή Αραποκέφαλα Τριχωνίας σε μάχη με στρατίωτες του ΕΣ. Το κεφάλι του περιφέρεται στην Αβόρανη Αγρινίου.

ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ-ΚΟΜΜΑΤΑ ΔΕΣΠΩ

Αγωνίστρια του ΔΣΕ από την Κόνισκα. Υπήρξε μια από τις πρώτες αντάρτισσες της Αιτωλοακαρνανίας. Το 1948 βρίσκεται κοντά στο Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς και το 1949 περνά 77η Μονάδα Χώρου του Γιώργου Κουτρούκη. Την συνέλαβαν τραυματισμένη το 1949 και την δίκασαν στις 12-08-1949 για "ενεδρευτική επίθεση σε μονάδα των ΜΑΥ έξω από το Αγρίνιο". Την εκτέλεσαν στις 13-08-1949.

ΒΑΙΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Καθηγητής μαθηματικών στο Κολέγιο Ψυχικού Αθηνών και μέλος του ΕΑΜ. Με τον εμφύλιο περνά στις τάξεις του ΔΣΕ και σκοτώνεται το 1949 στην ορεινή Ρούμελη. Υπήρξε αντάρτης της 77ης Μονάδας Χώρου του ΔΣΕ.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Κατάγονταν από το χωριό Κρίκελο Αίτωλοακαρνανίας. Υπήρξε μαχητής ήδη από το 1946 στον ΔΣΕ και αργότερα στην 77η Μονάδα Χώρου. Γνώστης της περιοχής με χαρακτηρίστικό του την τεράστια ψυχραιμία, βοήθησε όσο λίγοι στους στραηγικούς ελιγμούς της μονάδας. Πιάνεται τον Αύγουστο του 1949 και φυλακίζεται. Πεθαίνει το 1950 φυματικός στην φυλακή.

ΜΙΜΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ

Απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών από την Νάυπακτο. Πιάστηκε από τους Ναζί και στάλθηκε στο Νταχάου μαζί με τον Νίκο Ζαχαριάδη. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1945 και βγήκε στο βουνό με τον ΔΣΕ το 1947 στην περιοχή της Ρούμελης. Εντάχθηκε στην 77η Μονάδα Χώρου του ΔΣΕ όπου για μικρό διάστημα διετέλεσε επίτροπος τάγματος. Πιάστηκε το καλοκαίρι του 1949, δικάστηκε στο στρατοδικείο Λάρισας και εκτελέστηκε.

ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΤΣΙΑΚΟΣ

Αδελφός του Γεώργιου Τσιάκου, μέλος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Κατά την διάρκεια του εμφυλίου εντάσσεται στην Λαική Πολιτοφυλακη Τριχωνίδας. Το 1949 θα συλληφθεί και θα πεθάνει μαρτυρικά στις φυλακές Αγρινίου όπου οι χωροφυλακες του απέκοψαν τα γεννητικά όργανα και τον άφησαν να πεθάνει σε φρικτούς πόνους.

AXΙΛΛΕΑΣ ΠΡΟΥΣΑΛΗΣ

Γεννήθηκε το 1923 στον Πεντάλοφο Κοζάνης.

Ηταν από τους πρώτους αντάρτες στην περιοχή του Βοΐου. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες καπετάνιος ομάδας διμοιρίας του 7ου Λόχου με τον βαθμό Ανθυπολογαχού πεζικού του ΕΛΑΣ. Μετά τη Βάρκιζα καταδιωκόμενος εντάχθηκε στο ΔΣΕ. Πέρασε απ' όλα τα κλιμάκια της ιεραρχίας και τελευταία διοικητής της Σχολής Αξιωματικών του ΔΣΕ. Τραυματίστηκε δυο φορές. Τιμήθηκε με το μετάλλιο Ανδρείας. Μετά την ήττα του ΔΣΕ βρέθηκε πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη. Επαναπατρίστηκε το 1991 και συνδέθηκε αμέσως με την ΚΟ Τρικάλων του ΚΚΕ. Ηταν γραμματέας του Συλλόγου Επαναπατρισθέντων Πολιτικών Προσφύγων. Μέχρι το τέλος της ζωής του αγωνιζόταν στην πρώτη γραμμή. Έφυγε το 2008.