Το τελευταίο γράμμα του μαχητή του ΔΣΕ Παύλου Δαμιανίδη στους γονείς του, πριν σκοτωθεί.
Δευτέρα 30 Αυγούστου 2021
Η Κούλα Ντάνου και ο Πάνος Γεωργίου μέσα απ' τις «Αναμνήσεις ενός αντάρτη»
Πριν από λίγο καιρό «έφυγε» από τη ζωή, σε ηλικία 79 ετών, ο Πάνος Γεωργίου, δημοσιογράφος της ελληνικής ομογένειας στην Αυστραλία, μετά από πολύχρονη μάχη με την ασθένεια Πάρκινσον. Ο Π. Γεωργίου ήταν γιος της Κούλας Ντάνου, μιας από τις πρώτες γυναίκες αντάρτισσες, η οποία καταγόταν από τις Θερμοπύλες Φθιώτιδας. Εδρασε στο Τάγμα Θανάτου του ΕΛΑΣ, στη 13η Μεραρχία Στερεάς Ελλάδας. Διώχθηκε μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και βγήκε στο βουνό, όπου εντάχθηκε στον ΔΣΕ, στη 2η Μεραρχία με διοικητή τον Καπετάν Διαμαντή. Πιάστηκε το 1948 και εκτελέστηκε το 1949 στην Ξηριώτισσα.
Εκτενή αναφορά στην Κούλα Ντάνου, στη δράση της ως αντάρτισσας αλλά και στο πώς απέκτησε και αποκόπηκε απ' το γιο της, που δόθηκε μόλις γεννήθηκε για υιοθεσία, κάνει ο αείμνηστος Γιώργης Μωραΐτης στο βιβλίο του «Αναμνήσεις ενός Αντάρτη»
Αντιγράφουμε: «Ωραία μορφή του αγώνα ήταν και μια κοντοχωριανή μου. Η αξέχαστη Κούλα Ντάνου με τ' όνομα (...)
Εκείνη την άνοιξη βγήκε αντάρτισσα. Η Οργάνωση και το Αρχηγείο έκριναν σωστό να τη στείλουν στο Γενικό. Εκεί προωθήθηκαν κι άλλες. Αυτή ήταν από τις πρώτες (...)
"Θα φύγω, θα πάω στο αντάρτικο, έλεγε συνέχεια. Δεν την κρατάγαμε με τίποτα", μολογάει η αδερφή της η Γιαννούλα. "Μια μέρα, έτσι απλά, είπε φεύγω! Μας φίλησε, άνοιξε την πόρτα και χάθηκε για το βουνό χωρίς να πάρει τίποτα, με τα ρούχα που φορούσε".
Αντρογυναίκα. Παλικαρού. Πρώτο μπόι (1,80). Τη φώναζαν "Ψηλή"! Στα είκοσι χρόνια της. Καβάλα στ' άλογο. Σωστή Αμαζόνα!... Υπηρέτησε μαζί με τη Θύελλα και μια - δυο ακόμα πρώτα στο Τάγμα Θανάτου του 36ου Συντάγματος και ύστερα στο Γενικό Στρατηγείο.
(...) Η Κούλα (Βασιλική Ντάνου) γεννήθηκε στη Δρακοσπηλιά. Ενα μικρό χωριό πάνω απ' τις Θερμοπύλες. Γι' αυτό λες και ήτανε "φύτρα" από δρακογενιά!... Εμενε στη Λιαπάτα (Αϊ - Χαράλαμπο), όπου ξαναπαντρεύτηκε η μάνα της. Ερχόταν και στη Βοδονίτσα, όπου είχε την αδερφή της την Γιαννούλα, παντρεμένη με τον Χρήστο Φαφούτη. Γειτονιά το σπίτι του παππού μου Τσαμαντάνη με τα Φαφουταίικα. Τη βλέπαμε προπολεμικά κι ως την Κατοχή.
Συμπαθητική κι όμορφη κοπέλα. Υστερα τη χάσαμε. Είχε αγαπήσει κάποιον στη Λιαπάτα. Αρραβωνιάστηκαν. Εμεινε έγκυος. Τον Οκτώβρη του '40 ετοίμαζαν το γάμο. Κηρύχνεται ο πόλεμος. Φεύγει για το αλβανικό μέτωπο ο γαμπρός.
Αλληλογραφούν. Του στέλνει δέματα. Τον ενθαρρύνει. Την τρώει όμως η αγωνία. Τον περιμένει με λαχτάρα να γυρίσει. Ο ερχομός του είναι το παν. Ερχεται το παιδί. Κι είναι ανύπαντρη... Με την κατάρρευση όλα γκρεμίστηκαν...
Στην αδερφή της την Γιαννούλα, που συμπάσχει, τώρα ο λόγος. Η κατάθεσή της είναι συγκλονιστική: "Μετά τον πόλεμο γύρισε. Δεν την πλησίασε καθόλου. Τι του είχανε γράψει, τι μπήκε στη μέση δεν ξέρουμε. Γέννησε η αδερφή μου. Δεν αναγνώρισε το παιδί.
Δε φανερώθηκε καθόλου. Στο Μαιευτήριο Τσαγκάρη (στη Λαμία) είπε η μητέρα μου: "Αν βρεθεί κανένας να δώσουμε το παιδί"... Ο Τσαγκάρης στις δεκαοχτώ μέρες έστειλε την Κατίνα Γεωργίου.
Παρουσιάστηκε σα χήρα, μαυροφόρα. Πήρε το παιδί. Το υιοθέτησε. Εμεινε στη Λαμία. Κάποια μέρα χάσαμε τα ίχνη της...
Για το παιδί μάθαμε όταν το ζήτησε η Στρατολογία. Μετά τη γέννα η αδερφή μου δεν είχε πού να σταθεί. Ητανε διωγμένη απ' όλους. Πήγε στ' αντάρτικο. Εμεινε στα βουνά μέχρι που διαλύθηκε τ' αντάρτικο".
(...) Ο Πάνος Γεωργίου, όπως λέγεται τώρα (ή Παναγιώτης Ντάνος, όπως τον γράφουν τα "κιτάπια" και τον έψαχνε το κράτος (!) να τον πάρει φαντάρο), έχει τη δική του δραματική ιστορία. Υστερα από άλλες περιπέτειες, βρέθηκε τελικά στην Αυστραλία. Το 1964 μαθαίνει ότι ήταν υιοθετημένος. Και το 1984 έρχεται στην Ελλάδα ως δημοσιογράφος κι αναζητεί τη μάνα του...
"Τις λεπτομέρειες τις αφηγείται και σου κόβει την ανάσα. Μέσα από την ιστορία του, που έχει συναρμολογηθεί από διάφορες μνήμες ανθρώπων που ζήσανε με την Κούλα Ντάνου, βγαίνει η εικόνα ενός ανθρώπου και μιας εποχής. Βγαίνει και κάτι άλλο. Το ήθος της άλλης πλευράς".
Η τελευταία εκτελεσμένη
Και η Γιαννούλα συνεχίζει: "Μετά κατέβηκε στην Αθήνα. Εκεί έπιασε ένα δωμάτιο και ζούσε φτωχικά. Δούλευε, πήγαινε και σε νυχτερινή σχολή. Αρχισαν οι συλλήψεις. Η τρομοκρατία. Οι διωγμοί... Βγήκε ξανά στα βουνά... Στο Μαυρολιθάρι την τραυματίσανε σε μια μάχη. Κλείστηκε σε μια σπηλιά. Εκαψε τ' αρχεία του Αρη... Ο στρατός βρήκε μόνο τη στάχτη τους... Την πιάσανε και τη φέρανε στη Λαμία... Το Δεκέμβριο του '48 πέρασε Στρατοδικείο. Καταδικάστηκε σε θάνατο. Και εκτελέστηκε στις 17 Φεβρουαρίου του '49... Η δίκη ήτανε μια παρωδία. Δεν είχαμε μάρτυρες υπεράσπισης. Οι εφημερίδες γράφανε "Κρατείται η καπετάνισσα Ντάνου"! Είχαμε μόνο τρεις μάρτυρες κατηγορίας.
"Ητανε", είπαν "πραγματική κομμουνίστρια, γι' αυτό βγήκε στο κλαρί". Ζήτησε να τη φιλήσω για τελευταία φορά. Δεν το επέτρεψε ο "Κινίνος"... Ηταν πολύ άτυχη... Γιατί μετά απ' αυτή σταμάτησαν οι εκτελέσεις".
Η Κούλα έφυγε τελευταία. Χωρίς κανένα άλλο παράπονο απ' τη ζωή. Μόνο με το μαράζι που δεν έμαθε τίποτα για το γιο της. Η απόφαση του ΟΗΕ, ύστερα από παρέμβαση της αντιπροσωπείας της ΕΣΣΔ μ' επικεφαλής τον Βισίνσκι, δεν την πρόλαβε...
Βιάστηκαν οι στρατοκράτες να τη στείλουν στ' απόσπασμα.
Προσβλημένοι κι από την άρνησή της να υπογράψει "δήλωση μετανοίας". Απορρίπτοντας "μετά βδελυγμίας" τη δελεαστική πρόταση του ίδιου του στρατηγού. Την εκδικήθηκαν μάλιστα.
Βάδισε στο θάνατο τραγουδώντας το αγαπημένο της τραγούδι (...) Αναστέναξαν κι έκλαψαν οι ακρινές γειτονιές της Λαμίας όταν ξύπνησαν και τ' άκουσαν εκείνο το θλιβερό πρωινό... Της είπαν να της δέσουνε τα μάτια. Είπε όχι! Την εκτέλεσαν μαζί με άλλους εφτά. Εξω απ' το νεκροταφείο (Ποιους; Αγνωστο. Πρέπει να βρεθούν τα ονόματά τους). Τους έχωσαν σε ομαδικό τάφο. Της Κούλας, όταν τους ξέχωσαν, βρέθηκαν μόνον οι κοτσίδες! (Είχε μακριές, όμορφες κοτσίδες)»...
Κυριακή 22 Αυγούστου 2021
Η εκτέλεση Γκλέτσωφ και άλλες καταδικαστικές αποφάσεις του στρατοδικείου του ΕΛΑΣ στη Δράμα
Με την Απελευθέρωση της Ελλάδας από την τριπλή Κατοχή, στόχος και συνάμα χρέος της ΠΕΕΑ, του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ υπήρξε η τιμωρία των δοσιλόγων και προδοτών, που συνεργάστηκαν, είτε άμεσα, είτε έμμεσα με τους κατακτητές. Σαφώς το έργο αυτό της ΠΕΕΑ δεν κατόρθώθηκε να ολοκληρωθεί, καθώς μεσολάβησαν οι συγκρούσεις του Δεκέμβρη του 1944, η Συνθήκη της Βάρκιζας και η έναρξη της Λευκής Τρομοκρατίας και του Εμφυλίου. Άλλωστε, οι πρώην δοσίλογοι της Κατοχής υπήρξαν χρήσιμο "εργαλείο" του μετακατοχικού αστικού κράτους, που τους εξόπλισε και τους έθεσε στην υπηρεσία του, ενάντια στους κομμουνιστές και αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.
Χαρακτηριστικά, μόνο 168 περιπτώσεις δοσιλόγων δικάστικαν ποτέ από τα αστικά δικαστήρια, ενώ σε ελάχιστες περιπτώσεις επιβλήθηκε η θανατική ποινή ή τα ισόβια δεσμά.
Μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση επιβολής λαϊκής δικαιοσύνης υπήρξε αυτή του δοσιλόγου Γκλέτσωφ, διοικητή των δυνάμεων βουλγαρικής κατοχής στη Μακεδονία. Ο Γκλέτσωφ υπήρξε πολιτικό και μετέπειτα στρατιωτικό στέλεχος του Βουλγαρικού Φασιστικού Κόμματος και καταγόταν απο την περιοχή της ελληνικής Μακεδονίας. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής τοποθετήθηκε ως διοικητής της βουλγαρικής ζώνης κατοχής στη Μακεδονία, με έδρα τη Δράμα, και υπήρξε ηθικός αυτουργός χιλιάδων διώξεων, βασανιστηρίων και εκτελέσεων, των Ελλήνων και ελληνο-Εβραίων της περιοχής.
Με την Απελευθέρωση της Δράμας από τον ΕΛΑΣ, ο Γκλέτσωφ και άλλοι Βούλγαροι και Έλληνες δοσίλαγοι αιχμαλωτίστηκαν από τις δυνάμεις των Μεραρχιών Μακεδονίας και οδηγήθηκαν στο στρατοδικείο του ΕΛΑΣ. Ο Γκλέτσωφ υπήρξε από τους πρώτους που το Σεπτέμβριο του 1944 καταδικάστηκε παμψηφεί σε θάνατο και εκτελέστηκε εντός του ίδιου μήνα, από τον ΕΛΑΣ, με βάση δεκάδες καταγγελίες πολιτών για εγκλήματα πολέμου. Εντύπωση προκαλεί, οτι η εκτέλεσή του έγινε δημόσια, υπό το βλέμμα εκατοντάδων πολιτών, σε κεντρικό σημείο της πόλης, και μάλιστα απαθανατίστηκε και από τον τύπο της εποχής.