Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2019

Και η φύση υποκλίνεται: Ο παγωμένος αντάρτης της Νιάλας!


Εκεί ψηλά στη Νιάλα των Ευρυτανικών Αγράφων ακριβώς επάνω από το πετρόχτιστο μνημείο της μαχόμενης Ρωμιοσύνης ορθώνεται λογχίζοντας τους λεύτερους αιθέρες η επιβλητική πέτρινη μορφή του “ΠΑΓΩΜΕΝΟΥ ΑΝΤΑΡΤΗ”!
“Τσεκούρας” λεγόταν παλιά τούτη η κορφή. Από τη στιγμή, όμως, που ο τελευταίος επιζών αντάρτης του ΔΣΕ Βασίλης Φυτσιλής τής έδωσε το νέο της προσωνύμιο (“παγωμένος αντάρτης”), έμεινε έτσι και σε όλους εμάς που επισκεπτόμαστε ανά διαστήματα αυτό τον ιστορικό τόπο για να αποδώσουμε φόρο τιμής στους αθάνατους αγωνιστές που θυσιάστηκαν τον Απρίλη του 1947, εδώ στις παγωμένες ράχες της Νιάλας.  
Αν μπορέσεις να δεις, όχι απλά και μόνο με τα μάτια του ταξιδιώτη, αλλά κυρίως με το βλέμμα της ψυχής, θα αντικρίσεις παρατηρώντας προσεκτικά το προφίλ του βουνού, μια ανθρώπινη μορφή με τέτοια λεπτομέρεια που σε αφήνει κυριολεκτικά άναυδο!
Ας αφήσουμε όμως τον ίδιο τον Βασίλη Φυτσιλή να μας περιγράψει μέσα από το βιβλίο του “Πληγές του εμφυλίου” (εκδ. Σύγχρονη Εποχή) αυτό το φυσικό θαύμα-σύμβολο:  

Πήρα να κοιτάζω ξανά, σ’ εκείνη τη φωτογραφία, την κακοτράχαλη κορφή, τον Τσεκούρα. Τα βράχια ψηλά. Τις κρεμαστές χαλικαριές. Και ξαφνικά, μαρμάρωσα!… Έμεινα ακίνητος σαν άγαλμα, με τη φωτογραφία να σιγοτρέμει στα χέρια μου. “Ένα κεφάλι ανθρώπινο!… Ο παγωμένος αντάρτης…” μουρμούρισα ασυναίσθητα.
Κοίταξε κι εσύ, διαβάτη, που θα τύχει να περάσεις απ΄τη Νιάλα. Στάσου εδώ στο κοτρονάκι, την ώρα του μεσημεριού και πρόσεξε καλύτερα αυτή την κορφή. Δε μοιάζει τούτος ο βράχος σαν κεφάλι ανθρώπινο;… Το κεφάλι του αντάρτη, που πάγωσε εκείνη τη νύχτα, τη φαρμακερή κι έμεινε για πάντα μνήμη και ιστορία πέτρινη, εδώ στη ράχη της Νιάλας…
Τα μάτια του… Μισόκλειστα, προσπαθούν να προφυλαχτούν απ’ τη μανία της χιονοθύελλας. Τα φρύδια του κρουσταλλιασμένα, σκεπασμένα απ΄τον πάγο. Το γένι του, κοκαλωμένο, γυάλινο. Τα μαλλιά του τραβηγμένα πίσω, γλειμμένα απ’ την ορμή της χιονοθύελλας, όλο χαρακιές και ραβδώσεις. Στα χείλια του πετρωμένο το παράπονο… Το στόμα του μαι σκοτεινή τρύπα. Μια πληγή βαθιά, εκεί, ανάμεσα στα γένια του, που στάζει πίκρα και απορία. “Γιατί…”. Τι φταίξαμε εμείς, για να τιμωρηθούμε έτσι σκληρά…. Τι κακό κάναμε, για να πληρώσουμε τόσο ακριβά. Εμείς, τους Αμερικανούς, φασίστες πολεμήσαμε. Να λευτερώσουμε την πατρίδα μας, που τη σκλαβώσανε δεύτερη φορά…”
Με πνίγει ένας κόμπος στο λαιμό. Σφίγγω διπλωμένο στη χούφτα μου το χειρόγραφο και συνεχίζω έτσι αυθόρμητα να ψιθυρίζω, λόγια που δε φτάνουν στο μικρόφωνο της κάμερας: “Φταίξατε εσείς… Σταυραετοί και Διγενήδες του αγώνα μας… Τι έφταιξες εσύ, παγωμένε αντάρτη της Νιάλας… κι εσύ, σταυρωμένε καπετάν Ανάποδε της Εύβοιας κι εσείς λιοντάρια της Γκιώνας και του Ταϋγετου και του Ψηλορείτη… Διαμαντή και Πέρδικα και Ποδιά, και πρωτοκαπετάνιε αθάνατε, που το κεφάλι σου το κρέμασαν, οι Αγαρηνοί, στο φανοστάτη, στην πλατεία των Τρικάλων… Φταίξατε εσείς, Ακρίτες και φρουροί ακοίμητοι στα φυλάκια του κόσμου, που παλέψατε στα μαρμαρένια αλώνια με το Χάροντα και τον νικήσατε;…”

Πηγή: Κατιούσα



Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2019

H περίπτωση της πειρατείας των ΜΑΥ της Σάμου


Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον έγγραφο εντοπίστηκε πρόσφατα από τους συντάκτες του παρακάτω άρθρου, στο εξίσου σημαντικό βιβλίο της Σύγχρονης Εποχής, Ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού στη Σάμο. Πρόκειται για μια προκήρυξη του ΔΣΕ Σάμου, σχετικά με περιστατικά πειρατείας, ανδρών των μονάδων ΜΑΥ-ΜΑΔ της Σάμου ενάντια στον τουρκικό πληθυσμό των παρακείμενων ακτών. 

Το έγγραφο παρουσιάζει ένα σχεδόν μυθιστορηματικό περιστατικό, που αποδεικνύει τόσο το ποιόν των εξοπλισμένων από το αστικό κράτος της εποχής ΜΑΥ και ΜΑΔ, όσο και την έκταση των ληστρικών τους επιδρομών, που όπως φαίνεται δεν ταλάνισαν μόνο τον ελληνικό πληθυσμό.

Οπλισμένοι με τα όπλα που τους έδωσε ο νομάρχης της Σάμου Κούσουλας, ευνοούμενοι της στρατιωτικής διοίκησης της Σάμου και του Άγγλου προξένου στο νησί, άνδρες των ΜΑΥ-ΜΑΔ επιδίδονταν σε μια σύγχρονης μορφής πειρατείας, περνώντας στις γειτονικές τουρκικές ακτές και αρπάζοντας άλογα, που περνώντας τα με τα σκάφη τους στη Σάμο, νομιμοποιούνταν και πωλούνταν.

Καθώς τα περιστατικά των αρπαγών πλήθαιναν, οι τουρκικές αρχές κινητοποιήθηκαν και ξεκίνησαν το κυνήγι των επιδρομέων. Διαπιστώνοντας ότι πρόκειται για Σαμιώτες, προχώρησαν σε έντονα διαβήματα στην ελληνική κυβέρνηση. Από την άλλη πλευρά, οι κυβερνητικές αρχές της Σάμου, που πιέστηκαν να σταματήσουν το όργιο και να αιτιολογήσουν την κατάσταση, δεν δίστασαν να επιρρίψουν στους αντάρτες του ΔΣΕ την ευθύνη. Η είδηση, με την επίσημη θέση των κυβερνητικών αρχών του νησιού έφθασε μάλιστα και στον λονδρέζικο Τύπο της εποχής, ο οποίος κάνει λόγο για "αντάρτικες επιδρομές στην Τουρκία". Από αυτό το δημοσίευμα, ο αθηναϊκός Τύπος ανέλαβε τα ινία της προπαγάνδας και το περιστατικό έλαβε δημοσιότητα και στην Ελλάδα.

Η διοίκηση όμως της Σάμου λογάριαζε δίχως τις τουρκικές αρχές, που είχαν διεξάγει τη δική τους έρευνα και είχαν πιστοποιήσει ότι οι επιδρομείς, προέρχονταν όχι από τους αντάρτες, αλλά από τη Στρατιωτική Διοίκηση Σάμου. Το Δεκέμβριο του 1948, μια επιτροπή Τούρκων αξιωματούχων επισκέφθηκε το νησί και απαίτησε να επιστραφούν τα κλεμμένα ζώα άμεσα. Θέλοντας και μη, η Στρατιωτική Διοίκηση Σάμου παρέδωσε στην τουρκική αντιπροσωπεία μερικές δεκάδες άλογα για να ικανοποιήσει το αίτημά τους.

Από τη δική του πλευρά, ο ΔΣΕ Σάμου, ενήμερος για την κατάσταση και τις συκοφαντίες των τοπικών αρχών, εξέδωσε στις 29/11/1948 την παρακάτω προκήρυξη:


ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΣΑΜΟΥ

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ

Σαμιακέ Λαέ!

Στον Αθηναϊκό τύπο αναγράφηκε η πληροφορία ότι ομάδα "συμμοριτών" πέρασε από τη Σάμο στην Τουρκία, με σκοπό να λεηλατήσει τον τουρκικό πληθυσμό και ότι χτυπήθηκε από τον ίδιο τον πληθυσμό και διαπεραιώθηκε ξανά στη Σάμο. Η πληροφορία προέρχεται από το Λονδίνο, για να 'ναι ως φαίνεται πιο επίσημη η πηγή της. Η πληροφορία αυτή θέλει να συγκαλύψει πράξεις ληστοπειρατείας που διενεργούνται σε διεθνή κλίμακα, από τους ληστοπειρατές και δολοφόνους ΜΑΥδες του Παλαιοκάστρου.

Αρχηγός των ληστοπειρατών αυτών είναι ο Δημ. Γιουρέλης, μπράβος του Άγγλου πρόξενου στο Βαθύ, Λουί Μαρκ, και πράκτορας της Ιντέλιτζενς Σέρβις. Μέλη της σπείρας αυτής είναι οι: Γυφτογιάννης (πρόεδρος της κοινότητας Παλαιοκάστρου), ο αδελφός του Μανώλης, Στέφανος Γιουρέλης, Γιάννης Σοφούλης, Γιάννης Ατζμόγλου, Γιάννης Χατζημιχάλης, Δήμος Πετραλίφης και ο γιος του Αλέξανδρος, Παναγιώτης Δελημιχάλης, Παναγιώτης Χατζημιχάλης και Μανώλης Αφιανός.

Οι παραπάνω είναι όλοι ένοπλοι μπράβοι στην υπηρεσία της στρατιωτικής διοίκησης Σάμου και όταν αυτή δεν διεξάγει επιχειρήσεις εναντίον μας, οι παληκαράδες του Παλαιοκάστρου επιδίδονται σε δικές τους εξωελληνικές ληστοπειρατικές επιχειρήσεις στα απέναντι παράλια της Τουρκίας. Εκεί σκοτώνουν τους Τούρκους και κλέβουν τ' άλογά τους, τα οποία περνάνε στη Σάμο και τα πουλάνε. Υπολογίζουμε πως μέχρι σήμερα έχουν κλέψει πάνω από 800 άλογα. Στις επιχειρήσεις αυτές συμμετέχει καθοδηγητικά ο Σταθμός Χωροφυλακής Παλαιοκάστρου, και ο Άγγλος πρόξενος Λουί Μαρκ και παίρνουν το μερτικό τους από το προϊόν της πειρατείας. Ένας χωροφύλακας που ονομάζεται Κώστας, του Σταθμού Χωροφυλακής Παλαιοκάστρου, από την Κρήτη, πήρε για μερτικό του από μια τέτοια ληστοπειρατική επιχείρηση, ένα άλογο, που το μετέφερε στην Κρήτη, στην οικογένειά του. 

Ακόμα, κατά ταχυδακτυλουργικό τρόπο καταφέρνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες της Σάμου και εφοδιάζουνε με κανονικά χαρτιά, πιστοποιητικά κτλ., όλα τα κλεμμένα άλογα, για να διευκολύνουν έτσι τους πειρατές στην πώληση της λείας τους.

Καταγγέλλουμε στο Σαμιακό Λαό τους ληστοπειρατές, τους καθοδηγητές και τους συνεργάτες τους!

ΔΗΛΩΝΟΥΜΕ επίσημα και ανοιχτά ότι ουδέποτε ο ΔΣΕ Σάμου έκαμε απόβαση στην Τουρκία. Εμείς παλεύουμε στο εσωτερικό της πατρίδας μας ενάντια στους προδότες Έλληνες και τους αμερικανοάγγλους καταχτητές. Με το να φορ΄τωνουν τέτοιες ρπάξεις οι ληστοπειρατές και το Λονδίνο σε εμάς, πάνε να συγκαλύψουν τα πράγματα και να δημιουργήσουν ζητήματα με την Τουρκία σε βάρος του Ελληνικού Δημοκρατικού Λαού, προσπαθώντας να παρασύρουν την Τουρκία σε επέβαση και στην τυχοδιωκτική πολιτική των Ελλήνων φασιστών.


29.11.48                                                                                                          Για το Αρχηγείο
                                                                                                                              ΔΗΜΟΣ




Τρίτη 10 Δεκεμβρίου 2019

Ιντερντόμ - Η προσφορά της ΕΣΣΔ στα παιδιά των συντρόφων


Η διεθνιστική προσφορά της ΕΣΣΔ και των λοιπόν σοσιαλιστικών χωρών στα κομμουνιστικά κόμματα παγκοσμίως, τις χώρες της Αφρικής και το διεθνές εργατικό και λαϊκό κίνημα αποτελεί γεγονός που κανείς ως σήμερα δεν κατόρθωσε να αμφισβητήσει με επιτυχία και μια μεγάλη παρακαταθήκη για τη δράση και την πρακτική του σύγχρονου κομμουνιστικού κινήματος και τα κομμουνιστικά κόμματα παγκοσμίως. Χιλιάδες "κόκκινα Σάββατα" και εκατομμύρια εργατοώρες, προϊόντα και υπηρεσίες παρέχονταν δωρεάν σαν προσφορά του σοσιαλιστικού κόσμου. Στο παρακάτω άρθρο θα επισκεφθούμε μια μικρή πτυχή αυτού του τεράστιου θέματος, εξετάζοντας την περίπτωση του Ιντερντόμ και της αρωγής στα παιδιά των συντρόφων...

Η πόλη Ιβάνοβο βρίσκεται περίπου 300 χιλιόμετρα βορειανατολικά της Μόσχας και φημιζόταν για την υφαντουργία της. Στην άκρη της πόλης, στην περιοχή Πούστος-Μπορ ιδρύθηκε το Μάιο του 1933, το Ιντερντόμ (Διεθνές Σπίτι του Παιδιού), σε μια τοποθεσία μοναδικού φυσικού κάλλους, με πυκνή βλάστηση, δίπλα σε ένα αρχαίο δάσος πεύκων. Μερικά χιλιόμετρα μέσα στο δάσος υπάρχει η λίμνη Τάλκα, ή "Κόκκινη Τάλκα, όπως την ονόμαζαν, καθώς στις αρχές του 20ου αιώνα, στις ακτές της, οι συνδικαλιστές υφαντουργοί της πόλης, οργάνωναν τις επαναστατικές εξεγέρσεις που αργότερα ακολούθησαν.

Στόχος του Ιντερντόμ υπήρξε η φιλοξενία των παιδιών των καταδιωκόμενων αγωνιστών και κομμουνιστών όλου του κόσμου, σε ένα περιβάλλον ηρεμίας, ομορφιάς και αλληλεγγύης.






Η εκπαιδευτική διαδικασία


Στο Ιντερντόμ, φιλοξενήθηκαν περίπου 4.500 παιδιά από όλον τον κόσμο, εκ των οποίων περίπου 300 Ελληνόπουλα. Αργότερα, στο Ιντερντόμ φιλοξενήθηκαν και παιδιά της πόλης Πριπιάτ, δηλαδή παιδιά που γνώρισαν τον πυρηνικό όλεθρο του Τσέρνομπιλ. 

Το Ιντερντόμ διέθετε σχολικές τάξεις όλων των βαθμίδων του σοβιετικού εκπαιδευτικού συστήματος και προετοίμαζε τους μαθητές του για τις εξετάσεις που θα έδιναν για να εισαχθούν στις ανώτατες σχολές της ΕΣΣΔ. Διέθετε επίσης πλούσια και μεγάλη βιβλιοθήκη, με αναγνωστήριο, στο οποίο οι μαθητές μπορούσαν ελεύθερα να διαβάζουν και να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους. Τα περισσότερα από τα παιδιά που έφθαναν στο Ιντερντόμ είχαν γνωρίσει τον υποσιτισμό και την ασθένεια, ένεκα των συνθηκών στις οποίες μεγάλωσαν και διέφυγαν από τις καπιταλιστικές χώρες. Πρώτη μέριμνα του Ιντερντόμ ήταν η σωστή τους διατροφή και η φροντίδα για την αποκατάσταση της υγείας τους.

Προς τον παραπάνω σκοπό, το Ιντερντόμ διέθετε ιατρεία με πλειάδα ειδικοτήτων. Διέθετε επίσης δικές του χοιροτροφικές και πτηνοτροφικές μονάδες, θερμοκήπια με λαχανικά και φρούτα και κονικλοτροφία, όλα υπό την ευθύνη των μαθητών του και όλα κάτω από την ιδιοκτησία των μαθητών του, οι οποίοι οργανωμένοι σε ομάδες, μεριμνούσαν με τον τρόπο αυτό, για τη δική τους διατροφή σε μια ιδιότυπη μορφή κολεκτίβας.

Στο Ιντερντόμ λειτουργούσαν παράλληλα δεκάδες καλλιτεχνικά τμήματα και σχολές. Το κάθε παιδί μπορούσε μόνο του να διαλέξει με ποια ή ποιες από αυτές επιθυμούσε να ασχοληθεί και να ενταχθεί σε ένα από τα διαβαθμισμένα τμήματά τους. Υπήρχε λαϊκή ορχήστρα με παραδοσιακά ρωσικά μουσικά όργανα, θεατρικά εργαστήρια και ατελιέ ζωγραφικής. Διδασκόταν επίσης κλασική μουσική και κλασικό μπαλέτο.

Στο Ιντερντόμ λειτουργούσαν επίσης πολλά εργαστήρια χειροτεχνών, όπως εργαστήρια ραπτικής και υφαντουργίας, ξυλουργικής και γλυπτικής.

Μια ακόμα πτυχή της εκπαιδευτικής διαδικασίας που αναπτυσσόταν στο Ιντερντόμ υπήρξε ο αθλητισμός. Εκτός από τις καθημερινές γυμναστικές ασκήσεις που περιλαμβάνονταν στο σχολικό πρόγραμμά του, το Ιντερντόμ διέθετε δικό του προσωπικό αθλητών και γυμναστών, που οργάνωναν τμήματα μπάσκετ, βόλεϊ, ποδοσφαίρου και άλλων περισσότερο "κλασικών" αθλημάτων, όπως ο στίβος. Σιγά σιγά, το Ιντερντόμ απέκτησε τις δικές του ομάδες που συναγωνίζονταν άλλες τοπικές ομάδες μαθητών και σχολείων της πόλης, σε ξεχωριστά τοπικά πρωταθλήματα.

Στο γλωσσικό ζήτημα, η διεύθυνση του Ιντερντόμ μερημνούσε για τη διδασκαλία των μητρικών γλωσσών, όλων των μαθητών. Τα παιδιά διάσκονταν επίσης ρώσικα, καθώς αυτή ήταν και η βασική γλώσσα τόσο της ΕΣΣΔ, όσο και του Ιντερντόμ. Δάσκαλος της ελληνικής, στο Ιντερντόμ υπήρξε ο Ηλίας Ξηροτύρης. Μέλος του ΚΚΕ, αξιωματικός του ΕΛΑΣ και απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας της ΕΣΣΔ. Ο γιος του, Βαγγέλης Ξηροτύρης υπήρξε και αυτός μαθητής του Ιντερντόμ.

Πυρήνας της οργάνωσης της ζωής των παιδιών του Ιντερντόμ, αλλά και της ίδιας της εκπαιδευτικής διαδικασίας ήταν η ομάδα των μαθητών. Ανά τάξη ή ανά εργαστήριο/αθλητική ομάδα/κτλ, οι μαθητές ψήφιζαν τους δικούς τους εκπροσώπους, έθεταν το δικό τους καθημερινό πρόγραμμα και αποφάσιζαν για τις δικές τους ανάγκες, συμμετέχοντας παράλληλα, στο μικρό "σοβιέτ" του Ιντερντόμ, μαζί με τη διεύθυνση και το εκπαιδευτικό προσωπικό. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνονταν και ενθαρρύνονταν η συμμετοχή του ατόμου στην ομαδική ζωή, η ανάληψη ευθυνών, η ανάπτυξη της κριτικής και αυτοκριτικής ικανότητας και η πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού.

Η εκπαιδευτική διαδικασία του Ιντερντόμ αποτυπώθηκε με τα ομορφότερα "χρώματα" στις αναμνήσεις πολλών παιδιών που φιλοξενήθηκαν σε αυτό. Για παράδειγμα, η Ηλέκτρα Καραγκίτσου, κόρη του Παντελή- Σίμου Καραγκίτσου, περιγράφει τη ζωή της στο Ιντερντόμ με τα παρακάτω λόγια:

"Στο Ιβάνοβο πέρασα τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου. Έφτασα εκεί το χειμώνα, σε ένα παραμυθένιο χιονισμένο τοπίο και όταν ήρθε η άνοιξη και λιώσανε τα χιόνια, άνθησαν οι μηλιές και οι πασχαλιές. Μαγικές εικόνες. Ζούσαμε ευτυχισμένα χρόνια περιτριγυρισμένοι με τις μυρωδιές της πασχαλιάς. Αυτή η μυρωδιά με συνοδεύει και σήμερα, θυμίζοντάς μου τα μαθητικά μου χρόνια. 

Εκεί μάθαμε να σκεφτόμαστε ομαδικά. Ξέραμε να μοιράζουμε το ψωμί στα τρία, να στηρίζουμε ο ένας τον άλλο, μοιραζόμασταν τα δέματα που έστελναν οι γονείς των παιδιών από την Τασκένδη, το Μπακού και άλλα μέρη της Σοβιετικής Ένωσης. Τα καλοκαίρια, τα περισσότερα παιδιά επέστρεφαν στον τόπο τους για διακοπές, εκεί που τους περίμεναν οι γονείς και οι συγγενείς τους. Τα υπόλοιπα παιδιά, και ήμασταν μετρημένα στα δάχτυλα, δεν φεύγαμε από το ίδρυμα γιατί εμάς δεν μας περίμενε κανείς. Αλλά αυτό δεν με ένοιαζε καθόλου. Αξέχαστα καλοκαίρια, γεμάτα εκδρομές, τραγούδια, περιπάτους στο δάσος όπου μαζεύαμε μανιτάρια και μπάνια στην "Κόκκινη Τάλκα".


Η Αγνή Σιδερίδου, κόρη της Ηλέκτρας Αποστόλου μιλά για το Ιντερντόμ (απόσπασμα συνέντευξης)


"Το Ιντερντόμ, συντομογραφία της ρωσικής ονομασίας του «Σχολείου-οικοτροφείου Ε.Δ. Στάσοβα» είναι ένα από τα παλαιότερα και μοναδικό στο είδος του παιδαγωγικό ίδρυμα στη Ρωσία και τον κόσμο. Έμεινα ως την άνοιξη του 1956, οπότε αποφοίτησα από το Λύκειο. Τέλη Οκτωβρίου του 1950 έφτασα στη Σοβιετική Ένωση, στην πόλη Ιβάνοβο, 300 χλμ. ανατολικά της Μόσχας. Με παρέλαβαν στον σιδηροδρομικό σταθμό τρεις νέοι, οικότροφοι. Φορτώθηκαν την βαλίτσα μου, ξεκινήσαμε. Μισή ώρα ποδαρόδρομο πάνω στο πολύ πρώιμο εκείνη τη χρονιά χιόνι, εγώ με καλτσάκια ως το γόνατο, ώσπου να φτάσουμε στο Ιντερντόμ. Ιδρύθηκε το 1933 με πρωτοβουλία της Ελένας Στάσοβα, επαναστάτριας της παλιάς λενινιστικής φρουράς, προέδρου τότε της ΜΟΠΡ — διεθνούς οργάνωσης βοήθειας στους αγωνιστές επαναστάτες, για παιδιά αγωνιστών κατά του φασισμού και της αποικιοκρατίας με δωρεές από ΕΣΣΔ και Ευρώπη. Στον έρανο της ΜΟΠΡ η πόλη Ιβάνοβο συγκέντρωσε το μεγαλύτερο ποσό. 

Κατέκτησε έτσι το δικαίωμα να φιλοξενήσει το ίδρυμα που κατασκευάστηκε στο πρωτοποριακό τότε στυλ του κονστρουκτιβισμού. Στο πλάνο θυμίζει σφυροδρέπανο! Στη συνείδηση όλων είναι συνυφασμένο με τις έννοιες αντιφασισμός και διεθνισμός. Στους πολεμικούς χάρτες του 3ου Ράϊχ το ίδρυμα ήταν ένας από τους στόχους βομβαρδισμού στο Ιβάνοβο. Πρώτοι οικότροφοι ήταν παιδιά από την Γερμανία, Κίνα και Βουλγαρία. Το Ιντερντόμ από όπου πέρασαν περισότερα από 4,5 χιλιάδες αγόρια και κορίτσια 100 εθνοτήτων προερχόμενα από περίπου 86 χώρες έγινε για όλους τους ενοίκους του σχολείο ζωής, σπίτι και δεύτερη Πατρίδα. Ανάμεσα στους απόφοιτους διάσημοι επιστήμονες, άνθρωποι της τέχνης, παιδαγωγοί, κρατικοί λειτουργοί. Πρώτη μου Πρωτοχρονιά στο Ιντερντόμ το 1951, θυμάμαι τις χειμερινές διακοπές επειδή δύο φοιτητές της Ανωτάτης Σχολής Κινηματογραφίας της Μόσχας ήρθαν να γυρίσουν για την διπλωματική τους ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στο Ιντερντόμ. 

Θυμάμαι τον εαυτό μου ντυμένη τσιγγάνα δίπλα στο στολισμένο έλατο, μαζί με μία άλλη μαθήτρια. Εκείνη τη χρονιά δεν πήγαινα σχολείο (τότε ακόμη παρακολουθούσαμε μαθήματα σε σχολείο της πόλης, αργότερα, το 1961, το Ιντερντόμ απόκτησε δικό του) και έκανα ιδιαίτερα μαθήματα ρωσικών. Ήμουν συνέχεια στο Ιντερντόμ, βολική για τα γυρίσματα.

(...)


Τα βασικά στοιχεία της «γιορτής της Πρωτοχρονιάς» ήταν οι προετοιμασίες και το στήσιμο του έλατου, η τελετή το βράδυ της παραμονής και το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, οι διακοπές και οι παραδοσιακές παιδικές γιορτές γύρω από το έλατο στο Ιντερντόμ και στο Ιβάνοβο γενικά. Τα χρόνια του Πολέμου έστηναν το έλατο στην θεατρική αίθουσα. Στην τελετή ο διευθυντής μοίραζε στο προσωπικό βραβεία σε «είδος» -πολύ σημαντικό εκείνα τα χρόνια-, γράμματα στα παιδιά από τους συγγενείς και φίλους τους (τα χρόνια 1950 η τελετή έγινε πολύ πιο σύντομη). Ακολουθούσε καλλιτεχνικό πρόγραμμα. 

Στη συνέχεια, χορός στο γυμναστήριο για τους μεγαλύτερους ως τις δύο τα ξημερώματα… βαλς, βαλς μπόστον, πόλκα, κρακόβιακ, ταγκό, φοξ τροτ – τότε ήταν το πιο τολμηρό. Στο σχολείο πάντα λειτουργούσε χορευτικός όμιλος με πλούσιο πρόγραμμα από χορούς διαφόρων λαών, χορωδία, ορχήστρα, θέατρο, πιάνο, λαϊκά όργανα. Κάποια παιδιά ήταν πραγματικά ταλαντούχα. Τις επόμενες ημέρες οργανώνονταν γιορτές με τον απαραίτητο Αϊ Βασίλη, που στη Ρωσία ονομάζουν Ντέντ Μορόζ (Γέρο – Χειμώνα). Καμιά φορά μιλούσε με γυναικεία φωνή – τι να γίνει… πόλεμος. Σ’ αυτές τις γιορτές πάντα μοίραζαν στα παιδιά πακετάκια με δώρα – μανταρίνι, μήλο, σοκολάτα. Το συσσίτιο εκείνες τις μέρες ήταν καλύτερο. Και στα πιο δύσκολα χρόνια το προσωπικό προσπαθούσε να κάνει για τις γιορτές κάτι ιδιαίτερο. 

Προπολεμικά και ως το 1952 το Ιντερντόμ αλλά και πολλά από τα παιδιά είχαν κηδεμόνες. Προέρχονταν συνήθως από επιχειρήσεις ή ακτιβιστές της ΜΟΠΡ και αργότερα του Ερυθρού Σταυρού. Μία φορά αντιπροσωπεία από κάποιο μεγάλο υφαντουργικό εργοστάσιο πρόσφερε ένα τεράστιο τόπι ύφασμα, από το οποίο την Πρωτομαγιά έραψαν φορέματα για τα κορίτσια. Οι κηδεμόνες τις γιορτές και Κυριακές καλούσαν τα παιδιά σπίτια τους, προσφέροντάς τους την οικογενειακή ζεστασιά που τόσο τους έλειπε. Το 1950 απέκτησα και εγώ κηδεμόνα. Την θυμάμαι επειδή μου χάρισε την φωτογραφία της. Την έλεγαν Ζώγια. Είχα πάει κάποιες φορές και στο σπίτι της. Από την δεκαετία του ’50 η ζωή στη Σοβιετική Ένωση συνεπώς και στο Ιντερντόμ έγινε πιο άνετη. Ο τότε διευθυντής έδινε μεγάλη σημασία στην ενεργό συμμετοχή των παιδιών στην καθημερινή ζωή, στη δουλειά τους στο νοικοκυριό – λαχανόκηπο, θερμοκήπιο, χοιροτροφείο, κουζίνα. 

Οι προετοιμασίες για την Πρωτοχρονιά άρχιζαν από τα μέσα του Νοέμβρη με τη συγκρότηση μικτής επιτροπής από παιδαγωγούς και μαθητές, με επικεφαλής τον διευθυντή, που θα επεξεργαζόταν το πρόγραμμα. Να γυαλιστεί το παρκέτο, να στολιστούν οι αίθουσες, να βγει η εφημερίδα τοίχου, να ετοιμαστεί το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, να οριστούν οι υπεύθυνοι για κάθε τάξη, να καταρτιστεί ξεχωριστό πρόγραμμα εκδηλώσεων για τα παιδιά του δημοτικού, να γίνει επιλογή των καλύτερων μαθητών που θα πάνε στην γιορτή στην Μόσχα, στο Κρεμλίνο ή στο Μέγαρο των Συνδικάτων. Όλοι οι μαθητές των μεγάλων τάξεων αναλάμβαναν συγκεκριμένες αρμοδιότητες. Έστηναν τρία έλατα: δύο των 2,5 μέτρων – ένα στη σάλα του δημοτικού και το άλλο στο γήπεδο του πατινάζ και ένα πιο μεγάλο, 3,5 μ. στο γυμναστήριο για τους μεγαλύτερους μαθητές. Τα έλατα τα έφερναν με το φορτηγό του σχολείου και οι μαθητές τα έστηναν και μετά τα στόλιζαν. Πολύ υπεύθυνη δουλειά ήταν η προετοιμασία του γηπέδου του πατινάζ – την αναλάμβαναν οι μεγαλύτεροι μαθητές μαζί με τον γυμναστή. Ο πάγος έπρεπε να είναι έτοιμος ως τις 30 Δεκεμβρίου, ομοιόμορφος, χωρίς κενά, επειδή αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά ξεκινούσαν τα ματς χόκεϊ ανάμεσα στις ομάδες των διαφόρων τάξεων. 

Τα βράδια στο γήπεδο έπαιζε μουσική από τα μεγάφωνα και τότε μπορούσε να πάει για πατινάζ ο καθένας. Το Ιντερντόμ βρίσκεται δίπλα σε πευκόδασος, πολλοί έκαναν σκι άσχετα αν στις χώρες τους δεν είχαν δει ποτέ τους χιόνι. Πραγματικά,όταν θυμάμαι εκείνα τα χρόνια έχω έντονο το αίσθημα ότι το χιόνι ήταν περισσότερο, πιο άσπρο και πιο αφράτο. Μεγάλη μας διασκέδαση ήταν απλώς να πέφτουμε και να κυλιόμαστε στο χιόνι. Στις διακοπές πάντα πηγαίναμε στο τσίρκο. Πριν την παράσταση γινόταν η παραδοσιακή γιορτή γύρω από το έλατο, με συμμετοχή του Γέρο-Χειμώνα και της εγγονής του, της Σνεγκούροτσκα (Χιονούλας). Όλοι χορεύουν και τραγουδούν γύρω από το έλατο, τα παιδιά απαγγέλουν ποιήματα και στο τέλος ο καθένας παίρνει ένα δώρο-κέρασμα μία πλάκα σοκολάτας, μανταρίνι, καραμέλες, μπισκότα. 

Ίδια γιορτή γινόταν και στο θέατρο πριν την παράσταση (με παιδικό ή κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο). Για τα παιδιά του Δημοτικού γινόταν ξεχωριστή γιορτή. Γέρο – Χειμώνας ντυνόταν συνήθως ο πρόεδρος του Μαθητικού Συμβουλίου που επέλεγε κάποια από τις κοπέλες για τον ρόλο της Σνεγκούροτσκα. Το φαγητό τις μέρες των γιορτών ήταν πιο φροντισμένο, πιο πλούσιο. Συνήθως εκείνες τις μέρες έρχονταν και απόφοιτοι του Ιντερντόμ, φοιτητές μεσαίων επαγγελματικών σχολών στο Ιβάνοβο ή του ΑΕΙ και η δουλειά του μαγειρείου αυξανόταν. Όλοι θυμόμαστε το παραδοσιακό γερμανικό κέϊκ, σκεπασμένο με τρίμμα από αλεύρι, ζάχαρη και βούτυρο, που έφτιαχνε ακόμα και στα πολύ δύσκολα χρόνια του Πολέμου, η αγαπημένη μας αρχιμαγείρισσα θεία Λίζα, Ελιζαβέτα Αντρέγιεβνα Κουζμιτσόβα. 

Το Ιντερντόμ το 1943 πέρασε στην δικαιοδοσία του Ερυθρού Σταυρού της ΕΣΣΔ. Πάντα μας έστελνε για τις γιορτές δώρα: γλυκά, φρούτα. Από το 1953, που στο οικοτροφείο ήρθε ένα μεγάλο γκρουπ παιδιών, Ιρανών από την Αζερία, έστελνε δώρα και η ιρανική διασπορά της Αζερίας: φρούτα, ξηρούς καρπούς, ανατολίτικα γλυκά. Μοιράζονταν σε όλα τα παιδιά, αδερφικά. Αυτή η λέξη αποδίδει με τη μεγαλύτερη ακρίβεια το πνεύμα του Ιντερντόμ."




Οι μαθητές του Ιντερντόμ και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος



Ορισμένοι από τους πιο γνωστούς μαθητές του Ιντερντόμ (λόγω της ιδιώτητας των γονέων τους) υπήρξαν οι εξής:

- Ηλέκτρα Καραγκίτσου, κόρη του Παντελή Σίμου Καραγκίτσου, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ.
- Αγνή Σιδερίδου, κόρη της Ηλέκτρας Αποστόλου.
- Ρουμπέν Ιμπαρούρι, γιος της Ντολόρες Ιμπαρούρι (Πασιονάρια).
- Αμάγια Ιμπαρούρι, κόρη της Ντολόρες Ιμπαρούρι (Πασιονάρια).
- Μάο Ανίν, γιος του Μάο Τσε Τουνγκ.
- Μάο Αντσίν, γιος του Μάο Τσε Τουνγκ.
- Λη Μιν, κόρη του Μάο Τσε Τουνγκ.
- Ζάρκο Μπροζ, γιος του Γιοσίπ Μπροζ Τίτο.
- Άλντο Τολιάτι, γιος του Παλμίρο Τολιάτι.
- Άλντο Βίβο Εσκότο, γιος του Χόρχε Βίβο Εσκότο, ηγέτη του ΚΚ Κούβας.
- Χόρχε Βίβο Εσκότο, γιος του Χόρχε Βίβο Εσκότο, ηγέτη του ΚΚ Κούβας.

Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της ναζιστικής εισβολής στην ΕΣΣΔ, τα παιδιά του Ιντερντόμ, που είχαν αποφοιτήσει εντάχθηκαν σε μάχιμα στρατιωτικά σώματα του Κόκκινου Στρατού και πολέμησαν για την παγκόσμια σοσιαλιστική τους πατρίδα, την ΕΣΣΔ, που τους είχε περιθάλψει και προσφέρει, ότι καλύτερο ο σοβιετικός λαός διέθετε. 

Συνολικά, 16 απόφοιτοι του Ιντερντόμ από διάφορες χώρες έπεσαν πολεμώντας με τον Κόκκινο Στρατό. Ανάμεσα τους, ο Έλληνας απόφοιτος του Ιντερντόμ, Γιώργος Νικολαΐδης, γιος του Γιάννη Φλαράκου (ψευδώνυμο Καουτσής). Άλλος απόφοιτος του Ιντερντόμ που σκοτώθηκε κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε ο Ρουμπέν Ιμπαρούρι, γιος της Ντολόρες Ιμπαρούρι, που σκοτώθηκε στη Μάχη του Στάλινγκραντ, το 1942.



Απόφοιτοι του Ιντερντόμ στην Ελλάδα


Στις 10 Οκτωβρίου του 2010, στην Αθήνα, πραγματοποιήθηκε συνάντηση αποφοίτων του Ιντερντόμ, για τον εορτασμό των 77 ετών από την ίδρυσή του. Οργανωτής της συνάντησης αποφοίτων υπήρξε ο Βαγγέλης Ξηροτύρης. Περίπου 150 Ελληνόπουλα του Ιντερντόμ και απόφοιτοί του από όλον τον κόσμο συναντήθηκαν ξανά μετά από πολλά χρόνια. Ανάμεσά τους, η Ηλέκτρα Καραγκίτσου:

"Γύρω μας πολύς κόσμος. Όλοι γνωστοί και άγνωστοι, συμμαθητές, φίλοι, άνθρωποι που μεγαλώσαμε μαζί και στη συνέχεια εξελιχθήκαμε και να 'μαστε τώρα πάλι, όλοι μαζί. Εξηντάρηδες με άσπρα μαλλιά να χοροπηδάμε σαν μικρά παιδιά, να νοσταλγούμε παλιές εποχές και να χαιρόμαστε που μετά 45-48 χρόνια δεν αλλάξαμε και δεν ξεχάσαμε τίποτα, παραμείναμε ίδιοι και γίναμε καλύτεροι άνθρωποι. Γίναμε όλοι μια μεγάλη αγκαλιά. Αυτό είχε σημασία."



Πηγές: 

Kαραγκίτσος Παντελής- Σίμος & Καραγκίτσου Ηλέκτρα, Τα παιδιά της ξενιτιάς/ Η αυτοβιογραφία ενός κομμουνιστή, Μουσείο Αη-Στράτη, Αθήνα 2013.

Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2019

Πολυχρόνη Χαρατσίδη (Βράχου): Αναμνήσεις από τον αγώνα του ΕΛΑΣ στην περιοχή Κιλκίς


Με αφορμή την 75η επέτειο από τη μάχη του ΕΛΑΣ στο Κιλκίς με ένοπλα τμήματα συνεργατών των ναζί κατακτητών (04/11/1944), και για αντίκρουση της επιχειρηματολογίας των ιδεολογικών απογόνων τους, παρατίθεται το παρακάτω κείμενο του Πολυχρόνη Χαρατσίδη που συνδιηύθυνε την επιχείρηση του ΕΛΑΣ


Αναμνήσεις από τον αγώνα του ΕΛΑΣ στην περιοχή Κιλκίς

του Πολυχρόνη Χαρατσίδη (Βράχου)


Ολοήμερες μάχες του 13ου Συντάγματος ΕΛΑΣ Κιλκίς με τους Γερμανο-EEΣίτες στην περιοχή Λειψυδρίου – Αναβρύτου – Ευκαρπίας


Στα τέλη του Σεπτέμβρη 1944, ο ΕΛΑΣ με τις αλλεπάλληλες επιχειρήσεις του, κυριάρχησε σχεδόν σ’ όλη την ύπαιθρο της περιοχής Κιλκίς. Έλεγχε το δημόσιο Θεσσαλονίκης – Κιλκίς, που οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν για τη διακίνηση των συμπτυσσομένων δυνάμεών τους. Περιόρισε τους ελληνόφωνους συνεργάτες τους, τις ένοπλες ορδές του ΕΕΣ, ουσιαστικά, μέσα στην πόλη, που κατείχαν ακόμη οι γερμανοφασίστες. Ο βουλγάρικος στρατός, αποχώρησε από την περιοχή μας, γιατί από τις 9 Σεπτέμβρη η Βουλγαρία απελευθερώθηκε από το Σοβιετικό Στρατό και στη χώρα επικράτησε το Πατριωτικό Μέτωπο. Οι γερμανοφασίστες θα εκκένωναν την Κεντρική Μακεδονία και τη Θεσσαλονίκη, σχεδόν ύστερα από ένα μήνα. Χρειάζονταν ακόμη τις οδικές αρτηρίες του Κιλκίς, για την αναγκαστική τους σύμπτυξη προς Βορρά. Γι’ αυτό, για την αντιμετώπιση του ΕΛΑΣ στην περιοχή, χρησιμοποιούσαν ως την τελευταία ώρα, τα ελληνόφωνα ένοπλα τμήματα του ΕΕΣ.

Ο ΕΛΑΣ στην περιοχή αυτή είχε τα τρία τάγματα του 13ου Συντάγματος με το λόχο μηχανημάτων. Στη διάθεση του αντιπροσώπου της ΧΙ Μεραρχίας που διεύθυνε τις επιχειρήσεις του 13ου Συντάγματος υπάγονταν και τάγμα του 30ού Συντάγματος, που ήρθε μ’ αυτή την αποστολή από το Πάικο. Τα τμήματά μας, στις αρχές του Οκτώβρη 1944, πήραν εκτεταμένη διάταξη, για να προφυλαχθούν από ενδεχόμενες κυκλωτικές ενέργειες του εχθρού.

Η διοίκηση του Συντάγματος με έδρα το Λαοδικινό, έδωσε αποστολή στο 1ο τάγμα, να διεισδύσει στον κάμπο, προς Νέα Δήμητρα και Παλιό Γυναικόκαστρο, για ενέργεια και εξύψωση του αγωνιστικού ηθικού του πληθυσμού. Το 3ο τάγμα με διοίκηση τους Βασιλειάδη – Βαλαχά, κατείχε θέσεις στο Αναβρυτό, πάνω στο τραπεζοειδές ύψωμά του, που δέσποζε στην περιοχή με τα χωριά Μελισουργιό – Κοκκινιά – Τέρπυλος – Διπόταμος. Ενδιάμεσα στο Λαοδικινό και Αναβρυτό, με τα νώτα τους τα χωριά Ελληνικό – Κορωνούδα – Επτάλοφος, κατέλαβαν διαδοχικά θέσεις το 3/13 τάγμα και το 3/30 τάγμα.

Πριν τα ξημερώματα της 3 Οκτώβρη 1944, το 1ο τάγμα με διοίκηση τους Ηλιάδη – Γαρέφη, ξεκίνησε για την αποστολή του προς τον κάμπο. Τις πρωινές ώρες, μέσα στο χωριό Λειψύδριο, ακούσθηκαν σφοδρά πυρά. Οι δυνάμεις του τάγματος μπλέχθηκαν σε σκληρή μάχη, με εχθρικές δυνάμεις, που συνεχίσθηκε επί ώρες. Στη μάχη αυτοί οι γερμανο-ΕΕΣίτες αιφνιδιάστηκαν αναπάντεχα κι είχαν μεγάλες απώλειες, 16 νεκρούς, αρκετούς τραυματίες και 5 αιχμαλώτους. Εγκατέλειψαν στο τάγμα μας δυο μυδράλια, 20 κάσες πυρομαχικά, 12 αυτόματα όπλα, τουφέκια, ιματισμό και τρόφιμα. Το τάγμα μας είχε 5 νεκρούς, ανάμεσά τους και τον καπετάνιο λόχου Ξάνθο, από τη Μεγάλη Βρύση και 4 τραυματίες.

Δεν είχαμε ακριβείς πληροφορίες, για τις κινήσεις και τις προθέσεις του εχθρού. Η μάχη που άρχισε στο Λειψύδριο, τις πρωινές ώρες με το 1ο τάγμα, επεκτάθηκε σε συνέχεια σ’ όλη μας τη διάταξη. Συνεχίσθηκε ως τις βραδινές ώρες στην περιοχή Λειψυδρίου – Αναβρυτού. Σ’ αυτήν μπλέχθηκαν όλα τα τμήματά μας. Η έλλειψη πληροφοριών, για τις κινήσεις, τις δυνάμεις και επιδιώξεις του εχθρού μας έβαλε σε σκέψεις, αλλά η απουσία του πυροβολικού, μας ενθάρρυνε να συνεχίσουμε ανυποχώρητοι τη μάχη. Τις ακριβείς δυνάμεις και τις προθέσεις του εχθρού τις γνωρίσαμε, μόνο ύστερα από ένα μήνα, μετά τη θριαμβευτική μάχη για την απελευθέρωση της πόλης του Κιλκίς, όταν ύστερα απ’αυτήν, στη μάχη του Λιθωτού, στους πρόποδες του Μπέλες, με το τελευταίο τμήμα του ΕΕΣ, ο αρχηγός του Κ. Παπαδόπουλος, τρεπόμενος σε φυγή στο γιουγκοσλάβικο έδαφος εγκατέλειπε τον προσωπικό του χαρτοφύλακα, που έπεσε στα χέρια μας. Εκεί βρήκαμε την «άκρως απόρρητη διαταγή του Δ, της 1 Οκτώβρη 1944» που δημοσιεύθηκε ολόκληρη στη Συλλογή της «Εθνικής Αντίστασης», το Δεκέμβρη 1983.

Σ’ αυτήν αναφέρονται ότι στις μάχες Λειψυδρίου – Αναβρυτού, στις 3 Οκτώβρη 1944, ακριβώς πριν σαράντα χρόνια, στην περιοχή Κιλκίς, οι γερμανο-ΕΕΣίτες ενεργούσαν επιχειρήσεις ενάντια στον ΕΛΑΣ, με υπερδιπλάσιες δυνάμεις και άρτιο οπλισμό, απ’ ό,τι διέθετε ο ΕΛΑΣ. Οι γερμανοί διέθεταν: Στρατεύματα από την Ποντοκερασιά ως το Λευκοχώρι, με λοχαγό τον Οτμαν. Από το Λευκοχώρι ως την Κολχίδα δυο λόχους με τον λοχαγό Πρόκερ και συνεργάτες 300 εεσίτες των Μπουντουβάκη – Τσαμκιράνη. Στην Αργυρούπολη δυο λόχους με διοικητή τον λοχαγό Τσουμ Φελτ και συνεργάτες 300 άνδρες του λοχαγού Ψωμαδάκη. Στην Ευκαρπία δυο λόχους και συνεργάτες 300 ΕΕΣίτες με τον αρχηγό τους Κ. Παπαδόπουλο. Και στη Βάθη δυο λόχους με διοικητή τον λοχαγό Κιρσπάουν και συνεργάτες τους εεσίτες των Βαή – Τσιφτσόγλου – Καρυπίδη. Συνολικά οι Γερμανοί διέθεταν 10 λόχους και οι ΕΕΣίτες γύρω στους 1400 άνδρες.

Σ’ ένα τόσο εκτεταμένο χώρο, δεν ήταν δυνατό να μας δημιουργήσουν δύσκολη κατάσταση οι γερμανο-ΕΕΣίτες. Εμείς συνεχίζαμε τις μάχες μαζί τους όλη την ημέρα. Αυτοί δεν κατάφεραν να μας ξηλώσουν από τις θέσεις μας. Αποκρούσαμε με επιτυχία τις επιθέσεις και διεισδύσεις τους στη διάταξή μας. Τους ανατρέπαμε με αντεπιθέσεις προκαλώντας τους σοβαρές απώλειες.

Την τελική τους επιδίωξη «θανάτωσις παντός συλλαμβανομένου ένοπλου» και «συγκέντρωσις όλων των αρρένων και υπόπτων γυναικών από 15-70 ετών» στον «τελευταίο αντικειμενικό» τους «σκοπό το Ελληνικό»», ο ΕΛΑΣ τη ματαίωσε με τις γενναίες επιθέσεις και αντεπιθέσεις του. Το βράδυ στο Ελληνικό συγκεντρώθηκαν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ και οι άοπλοι ΕΑΜίτες, που τους ανέμενε η σαδιστική μανία των προδοτών, κι όχι οι καταχτητές και οι συνεργάτες τους ΕΕΣίτες.



Αποτέλεσμα εικόνας για ταγμα πουλου




Σε δυο μέρες οι γερμανο-ΕΕΣίτες επανέλαβαν τις προσπάθειές τους, να μας απωθήσουν από τις θέσεις μας στο Αναβρυτό. Όμως τα τμήματά μας με ορμητική έφοδο ανέτρεψαν τις επιθέσεις τους στον τομέα Τερπύλου – Διποτάμου, και πανικόβλητοι με επικεφαλής τον αρχηγό τους Κ. Παπαδόπουλο, εγκλωβίσθηκαν οριστικά μέσα στην πόλη Κιλκίς. Το 2ο τάγμα μας με διοίκηση τους Αεροπόρο – Όμηρο, τρέποντας σε φυγή το ΕΕΣίτικο τμήμα Λαζίκ στο Σπουργίτη, μπήκε ακάθεκτο μέσα στην Ευκαρπία και μπλέχθηκε σε εξοντωτική μάχη με τις 64 εκεί εχθρικές δυνάμεις. Ο εχθρός άφησε στο πεδίο της μάχης 58 νεκρούς. Αιχμαλωτίσθηκαν 22 άνδρες. Πάρθηκαν λάφυρα 4 οπλοπολυβόλα, 17 αυτόματα όπλα, τουφέκια, κάσες πυρομαχικά και τρόφιμα. Στη μάχη αυτή έπεσαν 6 ελασίτες, ανάμεσά τους και ο διοικητής λόχου Γάτσος από τη Νέα Σάντα. Τραυματίστηκαν 7 μαχητές του λόχου.

Συνολικά σ’ όλες αυτές τις μάχες οι γερμανο-ΕΕΣίτες είχαν 74 νεκρούς, πολύ περισσότερους τραυματίες και 27 αιχμαλώτους. Πήραμε λάφυρα 6 ταχυβόλα-οπλοπολυβόλα, 29 αυτόματα όπλα, αρκετά τουφέκια, κάσες πυρομαχικά, ιματισμό και τρόφιμα. Αποτέλεσμα αυτών των επιχειρήσεων ήταν ο τελικός εγκλωβισμός των ΕΕΣτών μέσα στην πόλη Κιλκίς, Ελευθερώθηκαν τελικά τα κεφαλοχώρια Γερακιό – Ευκαρπία – Τέρπυλος – Διπόταμος και όλα τα γύρω χωριά.

Ύστερα από αυτές τις μάχες ο εχθρός δεν είχε πια κουράγιο να κινηθεί εναντίον του ΕΛΑΣ. Κυριολεκτικά είχαμε κυριαρχήσει σ’ όλη την περιοχή Κιλκίς, εκτός από την πόλη Κιλκίς, όπου φώλιαζαν Γερμανοί και ΕΕΣίτες.

Οι ΕΕΣίτες, απελπισμένοι από τις αποτυχίες τους και προβλέποντας το άδοξο τέλος τους, μετά την επικείμενη προφανή φυγή των Γερμανών προστατών τους, κατέφυγαν σε δόλιο τέχνασμα, Εκμεταλλευόμενοι τη συμφωνία ανακωχής ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ στην Ήπειρο, έστειλαν τετραμελή αντιπροσωπεία πολιτικών με επικεφαλής πρώην βουλευτή του Λαϊκού Κόμματος στη διοίκηση του ΕΛΑΣ στο Αναβρυτό, με αίτημα την εκεχειρία και το «αιτιολογικό» ότι αποτελούν τμήμα του ΕΔΕΣ, Οι ήττες, τους μεταμόρφωσαν αιφνιδιαστικά «εκ θαύματος» σε ΕΔΕΣίτες. Φυσικά ο ΕΛΑΣ απόρριψε τη δόλια πρότασή τους. Γιατί από καιρό ήταν ολοφάνερη η ένοπλη προδοτική συνεργασία τους με τους φασίστες καταχτητές. Τους συνέστησε να καταθέσουν τον οπλισμό τους στον ΕΛΑΣ και να πάνε στα σπίτια τους. Εκείνη που θα αποφάσιζε για την προδοτική τους συνεργασία με τους καταχτητές, θα ήταν η κυβέρνηση της Εθνικής Ενότητας. Τους δηλώθηκε κατηγορηματικά ότι, σε περίπτωση που θα αντιστέκονταν στο απελευθερωτικό έργο του ΕΛΑΣ, θα συντριβούν και μέσα στην πόλη Κιλκίς. Και αυτήν την παραγγελία του, όπως είναι γνωστό, την εκπλήρωσε με συνέπεια ο ΕΛΑΣ, ύστερα από ένα μήνα, στις 4 Νοέμβρη 1944, στη θριαμβευτική μάχη του Κιλκίς. Αλλά αυτήν την μεγαλειώδικη μάχη την εξιστορούμε παρακάτω.

Εμείς πια ετοιμάζαμε τα τμήματα για κίνηση και δράση νοτιότερα προς τη Νέα Σάντα, όπου θα συγκρουόμασταν με τις γερμανικές φάλαγγες, που περνούσαν το δημόσιο, συμπτύσσοντας τις δυνάμεις τους από τα νησιά, μέσον Χαλκιδικής – Λαγκαδά – Δρυμό προς τη δημοσιά Κιλκίς για τη Γιουγκοσλαβία.


Οι μάχες του ΕΛΑΣ Κιλκίς με τους Γερμανούς στη Νέα Σάντα – Δρυμό


Μετά τις πετυχημένες μάχες του ΕΛΑΣ στην περιοχή Λειψυδρίου Αναβρυτού – Ευκαρπίας, ενάντια στους γερμανο-ΕΕΣίτες, τα τμήματά μας κινήθηκαν νοτιότερα προς τη Νέα Σάντα, για έλεγχο του δημόσιου δρόμου προς το Κιλκίς. Οι Γερμανοί συμπτύσσονταν ολοένα από το δρομολόγιο Χαλκιδική – Λαγκαδά – Δρυμό – Κιλκίς προς Γιουγκοσλαβία.

Οι ΕΕΣίτες της Μακεδονίας, μεταμφιεσμένοι πια σε ΕΔΕΣίτες, κι άλλοι ένοπλοι συνεργάτες των καταχτητών από πόλεις και τις νότιες περιοχές της χώρας, ενήμεροι αυτής της υποχωρητικής κίνησης των αφεντικών τους, συγκλίνανε από διάφορες κατευθύνσεις προς την πόλη Κιλκίς, το ακροτελευταίο καταφύγιο της αντίστασής τους στον απελευθερωτή ΕΛΑΣ.

Εμείς, πριν από τη μεγάλη μάχη του Κιλκίς, κινήσαμε τα τμήματα νοτιότερα. Η διοίκησή μας, προσωρινά στο Λαοδικινό, έδωσε αποστολές στα τμήματα, να ελέγχουν τις διελεύσεις των ενόπλων συνεργατών του εχθρού προς το Κιλκίς, και με χτυπήματα να παρεμποδίσουν την μετακίνηση των Γερμανών. Και στη δράση μας αυτή είχαμε σημαντικά αποτελέσματα. Ήταν το τελευταίο δεκαήμερο του Οκτώβρη 1944.

Η πρώτη μας επιτυχία ήταν τα αποτελέσματα της ενέδρας από τη δύναμη του αξιωματικού της Σχολής του ΕΛΑΣ καπετάν Γιατρού, στο δρομολόγιο Γαλλικού-Φιλαδέλφειας προς το Κιλκίς. Το τμήμα μας αυτό εξουδετέρωσε δύναμη ταγματαλητών, που κινούνταν τη νύχτα από Θεσσαλονίκη προς το Κιλκίς. Προξένησε σ’ αυτούς απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες 13 κι αιχμαλώτισε 18. Ανάμεσα στους αιχμαλώτους που συνοδεύθηκαν στο Λαοδικινό ήταν και οι αξιωματικοί, Αστέρης Μιχαλάκης λοχαγός του πεζικού και ο Συνταγματάρχης της χωροφυλακής Ανδρεάδης. Το τμήμα μας πήρε λάφυρα 32 όπλα, πιστόλια και αρκετά πυρομαχικά. Από την ενέδρα σώθηκαν όσοι πανικόβλητοι τράπησαν σε φυγή.

Στην πολύωρη αβίαστη ανάκρισή του ο λοχαγός Μιχαλάκης, ομολόγησε ότι ήταν συνεργάτης των Γερμανών, πράκτορας των Αγγλων και σύνδεσμος του Ζέρβα, που διεβίβαζε οδηγίες στα ΕΕΣίτικα συγκεντρωμένα τμήματα του Κιλκίς. Μας αποκάλυψε ότι αποστολή των ενόπλων συνεργατών του καταχτητή, που συγκεντρώνονταν στο Κιλκίς ήταν, να κρατήσουν την πόλη, και μαζί με τα βρετανικά στρατιωτικά αγήματα που θα αποβιβάζονταν στη Θεσσαλονίκη, στην κατάλληλη στιγμή, να επιτεθούν από τα νώτα στον ΕΛΑΣ, που θα απελευθέρωνε τη συμπρωτεύουσα. Ο ίδιος μας πληροφόρησε ότι στο Κιλκίς συγκεντρώθηκαν, οι ελληνόφωνες ένοπλες ορδές των καταχτητών από την Κοζάνη, τη Βέροια, την Κατερίνη, τη Θεσσαλονίκη, ακόμα και από την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία, κι ότι ο αριθμός τους κυμαίνονταν στους 8.000-9.000 άνδρες και αξιωματικούς του στρατού.

Τις πολύτιμες αυτές πληροφορίες, που πρόδιναν τη γενική στάση της Μ. Βρετανίας απέναντι στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, τις διαβιβάσαμε με ασύρματο στη διοίκηση της ΧΙης Μεραρχίας, την Ομάδα Μεραρχιών Μακεδονίας και το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ. Τον Μιχαλάκη τον κρατήσαμε και τον παραδώσαμε, ύστερα από τη Βάρκιζα, στην Κυβέρνηση, σαν δοσίλογο. Τον ξανασυνάντησα το 1946 στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά. Σαν συγκρατούμενο. Η κατοπινή του τύχη μου είναι άγνωστη. Από την προσωπική συζήτηση με τον Συνταγματάρχη Ανδρεάδη, σχηματίσαμε τη γνώμη, ότι πρόκειται για αξιωματικό που παρασύρθηκε από το ρεύμα χωρίς να κάνει ζημιά κι ότι έχει την πρόθεση να συμβάλλει, έστω και την τελευταία στιγμή, στην ευόδωση των ιδεών του ΕΑΜ. Τον στείλαμε στην ΧΙη Μεραρχία, που είχε την έδρα της στο Ασβεστοχώρι, με τη γνώμη να χρησιμοποιηθεί για τον αγώνα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. 

Ο χρόνος έδειξε γρήγορα, ότι στην εκτίμησή μας αυτή δεν λαθέψαμε. Σε λίγες μέρες διαβάζαμε τυπωμένη επώνυμη προκήρυξή του, που ξεσκέπαζε τους αντεθνικούς σκοπούς και τις ενέργειες της ΠΑΟ και των ενόπλων τμημάτων του ΕΕΣ, που μεταμφιεσμένα τώρα, παρουσιάζονταν σαν τμήματα του ΕΔΕΣ μέσα στο Κιλκίς. Ο ίδιος διορίσθηκε διοικητής της Εθνικής Πολιτοφυλακής στην Καβάλα και φαντάζομαι, ότι ύστερα από τη Βάρκιζα, θα είχε τις συνέπειες όλων των αξιωματικών που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στην πατρίδα από τις γραμμές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Τότε στο Λαοδικινό έφθασαν από την πόλη Κιλκίς κι άλλοι εθελοντές, που τους κατατάξαμε στον ΕΛΑΣ. Η διοίκηση των τμημάτων μετακίνησε την έδρα της στη Νέα Σάντο. Τα τμήματα κατέλαβαν θέσεις στα γύρω υψώματα του Περιστεριού, στο χώρο της Νέας Σάντας και πλησιέστερα στο Δρυμό. Το 1ο τάγμα έταξε το λόχο Α. Γεωργιάδη (ταχυδρομικού υπάλληλου, έφεδρου αξιωματικού από την πόλη ) στα βράχια κοντά στο δημόσιο, απ’ όπου περνούσαν γερμανικές μονάδες. Ο λόχος χτύπησε μέρα μεσημέρι κινούμενη γερμανική φάλαγγα, στο δημόσιο έξω από τη Νέα Σάντα. Ήταν 26 Οκτώβρη 1944. Προξένησε στον εχθρό απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες. Παρόλη τη βιασύνη τους, οι γερμανοί αναγκάσθηκαν να κατεβούν από τ’ αυτοκίνητα και τα μηχανοκίνητά τους. Κατέλαβαν θέσεις στην αριστερή πλευρά του δημόσιου και αμύνονταν. Χρησιμοποίησαν τους όλμους και το πυροβολικό τους, ενάντια στο λόχο και το τμήμα μας μέσα στη Σάντα. Εκεί έπεσαν οι ανταρτοεπονίτες Στολτίδης Γεώργιος και Σωκράτης από το Μελισσουργιό, ο Τεκτονίδης από το Κεντρικό και ο Γ. Αναστασιάδης. Τραυματίσθηκε ελαφρά ο καπετάνιος του τάγματος Γαρέφης. Ο εχθρός με την παύση των πυρών, περισυνέλεξε από το πεδίο της μάχης 7 νεκρούς και τραυματίες.
Την ίδια μέρα το 2ο τάγμα καθήλωσε στο δρόμο έξω από το Δρυμό γερμανική διλοχία που συνόδευε οχήματα πυρομαχικών. 

Η σκληρή μάχη που κράτησε ως αργά το βράδυ, ανάγκασε τον εχθρό να ζητήσει ενισχύσεις για την απαγκίστρωσή του. Αργά τη νύχτα έφθασε ενίσχυση από 800 περίπου άνδρες των Γερμανών, που συνόδεψαν τη διλοχία στην παραπέρα κίνησή της. Από τη μάχη αυτή το τάγμα πήρε αρκετά λάφυρα κάσες πυρομαχικά. Προξένησε στον εχθρό απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες συνολικά 19 άνδρες. Οι νεκροί υπολογίσθηκαν σε 8 οπλίτες και έναν αξιωματικό. Από το τμήμα μας έπεσε εκεί ένα διμοιρίτης από την Αγία Παρασκευή. Είχαμε και τρεις τραυματίες ελαφρά.


Πλησίαζε το τέλος του Οκτώβρη 1944. Η διοίκηση της ΧΙης Μεραρχίας μας έστειλε διαταγή για κίνηση με κατεύθυνση προς τη Θεσσαλονίκη. Θέσαμε τα τμήματά μας σε κίνηση για την εκπλήρωση αυτής της αποστολής, κι εγώ προπορεύτηκα για συνάντηση με τη διοίκηση της Μεραρχίας. Συναντήθηκα με τον Λασάνη και του εξέθεσα τις απόψεις μου, σχετικά με τις επιδιώξεις του εχθρού για τη χρησιμοποίηση των δυνάμεών του που συγκεντρώνονται στο Κιλκίς, ενάντια στον ΕΛΑΣ, όπως εξέθεσε στις καταθέσεις του ο αιχμάλωτος πράκτορας Αστέριος Μιχαλάκης. Πρότεινα στο Λασάνη να παραλάβω δυο τάγματα του 13 Συντάγματος και να επιστρέψουμε στο Κιλκίς, κρατώντας επαφή με τα εχθρικά τμήματα, που συγκεντρώθηκαν στην πόλη. Ο Λασάνης συμφώνησε με την πρόταση και σε λίγο μ’ έφερε τροποποιημένη διαταγή, σχετική με την εκπλήρωση της πρότασης. Εμείς με τα δυο τάγματα του συντάγματος επιστρέψαμε στην περιοχή Κιλκίας. Όλες οι άλλες δυνάμεις του 13 συντάγματος μαζί και το τάγμα του 30 συντάγματος, πήραν μέρος στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στις 30 Οκτώβρη 1944. Ο λαός της Θεσσαλονίκης επεφύλαξε σ’ όλα τα τμήματα του ΕΛΑΣ θερμότατη υποδοχή.


Τα δύο τάγματα που επέστρεψαν στο Κιλκίς, τάχθηκαν στα υψώματα αντικριστά της πόλης, γύρω στα χωριά Ποταμιά-Σεβαστό-Διπόταμος, κρατώντας επαφή με τον ταμπουρωμένο στην πόλη πολυάριθμο εχθρό, και αναμονή για την εκπλήρωση της μεγάλης αποστολής του ΕΛΑΣ, την οργάνωση και διεξαγωγή της θριαμβευτικής μάχης του Κιλκίς, στις 4 Νοέμβρη 1944.


Η θριαμβευτική μάχη του ΕΛΑΣ στο Κιλκίς


Η Θεσσαλονίκη είχε πια ελευθερωθεί από  τον ΕΛΑΣ στις 30 Οκτώβρη 1944. Οι Γερμανοί εγκατέλειπαν και το Κιλκίς. Το άγχος των ένοπλων συνεργατών τους, που άφηναν πίσω τους μέσα στην πόλη, μεγάλωνε αγωνιώδικα. Ύστερα από τις νικηφόρες μάχες, που προηγήθηκαν στην περιοχή, ενάντια στους κατακτητές και συνεργάτες τους ΕΕΣίτες, εμείς κινούμασταν ελεύθερα σ’ όλο στο γύρω από την πόλη χώρο, ακόμη και με μοτοσικλέτες και αυτοκίνητα. Οι πληροφορίες μας για τις δυνάμεις, τα μέσα και τις προθέσεις των συγκεντρωμένων τμημάτων του ΕΕΣ μέσα στην πόλη εξακριβώθηκαν ακριβέστερα. Η δύναμη των τμημάτων τους σε άνδρες, οπλίτες, καπετάνιους και αξιωματικούς υπολογίζονταν σε 8.000-9.000. Ο εξοπλισμός τους σε ελαφρά ατομικά, ομαδικά και βαριά αυτόματα με άφθονα πυρομαχικά ήταν άρτιος. Επικεφαλής τους ήταν καπετάνιοι και αξιωματικοί μέχρι το βαθμό του συνταγματάρχη. 

Στρατωνίσθηκαν στους στρατώνες ιππικού, στο νοσοκομείο, στις καπναποθήκες και σε διάφορα κτίρια. Ταμπουρώθηκαν στο δεσπόζον ύψωμα Αη-Γιώργη, τις γύρω παρυφές της πόλης και διάφορα κτίρια. Μέσα στην πόλη συγκεντρώθηκαν όλα τα τμήματα του ΕΕΣ Μακεδονίας, από την Κατερίνη του Κυριάκου Παπαδόπουλου (Κισάμπατζακ), από τη Βέροια του Πούλου, από τη Θεσσαλονίκη τα τάγματα ασφαλείας του σφαγιαστή Δάγκουλα, από την Κοζάνη του Μιχάλαγα, ακόμη και ένοπλοι συνεργάτες των καταχτητών από την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία. Έξω από την πόλη, στο χωριό του Ροδώνα, απέναντι και νότια του Μπέλες, στρατοπέδευε μόνο το τμήμα του αρχηγού του ΕΕΣ Κιλκίς Κώστα Παπαδόπουλου. Στην είσοδο της πόλης, από την κατεύθυνση Θεσσαλονίκης, είχαν αναρτήσει αψίδα, για τους αναμενόμενους πάτρωνες συμμάχους των, τα βρετανικά στρατεύματα, με την ευχή: ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΑΓΓΛΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ.


Οι δικές μας κινήσεις γύρω από την πόλη, τους διατηρούσαν την εντύπωση, ότι οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ Κιλκίς, βρίσκονταν στην περιοχή. Η εχθρική στάση του λαού προς αυτούς, μεγάλωνε το φόβο τους προς τον ΕΛΑΣ,τους κατάτρωγε ψυχικά. Εμείς, έχοντας επίγνωση των δυνάμεων και των μέσων τους, αναμέναμε την άφιξη κι άλλων τμημάτων του ΕΛΑΣ, για την οργάνωση και διεξαγωγή της επιχείρησης εναντίον τους.

Στις 3 Νοέμβρη 1944 έφθασαν στην περιοχή, με σταθμό διοίκησής τους το χωριό Νέα Δήμητρα, μονάδες του ΕΛΑΣ περί τους 3.000 άνδρες. Ήταν κλιμάκιο της Χ Μεραρχίας με διοικητή τον καπετάν Πέτρο (Χρήστο Μόσχο), έφεδρο αξιωματικό, γνωστό στην περιοχή Κιλκίς, από τα ιδρυτικά μέλη της ΠΕ/ΚΚΕ και πρώτο καπετάνιο της ανταρτοομάδας «ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ» στην Κρούσια το 1941.

Έσπευσα αμέσως προς συνάντηση της διοίκησής τους στη Νέα Δήμητρα, που διαπιστώνοντας την ιδιότητά μου, κάλεσε αμέσως το επιτελείο της, για την κατάστρωση του σχεδίου ενεργείας της μάχης Κιλκίς. Από τις υπάρχουσες πληροφορίες, για τις δυνάμεις και τα μέσα του εχθρού, που έθεσα στη διάθεση του επιτελείου, φάνηκε η ανεπάρκεια των δυνάμεών μας, για την εκτέλεση του σχεδίου επιχείρησης, την ολοκληρωτική κύκλωση και συντριβή των ΕΕΣιτών μέσα στην πόλη.

Επειγόντως αναχωρήσαμε έφιπποι με τον Πέτρο, με κατεύθυνση προς Θεσσαλονίκη, για να παραλάβουμε κι άλλα τμήματα, απαραίτητα για την επιτυχή έκβαση της μάχης. Στο χωριό Παλιό Αγιονέρι, μέσα στην πλατεία, συναντήσαμε καλά εξοπλισμένα και ντυμένα στο χακί, τμήματα της Χης Μεραρχίας, με τον καπετάνιο της Κικίτσα. Τον ενημερώσαμε για το σχέδιο ενέργειας και την ανάγκη συμμετοχής κι άλλων τμημάτων, για την εκτέλεσή του. Πήραμε όλα τα σταθμευμένα εκεί τμήματα και κατευθύνθηκε ο καθένας στον τομέα δράσης του. Ο Πέτρος με τα τάγματά του αναχώρησε για τη Νέα Δήμητρα κι εγώ με δυο τάγματα του 16ου Συντάγματος κατευθύνθηκα προς την Ποταμιά, το κέντρο διάταξης των δύο ταγμάτων του 13ου Συντάγματος. Στην πορεία προς την Ποταμιά, θα έπαιρνα στη διάθεσή μου κι όλα τα τμήματα του ΕΛΑΣ ΧΙ Μεραρχίας, που σίγουρα θα πορεύονταν, ύστερα από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, προς το Κιλκίς. Τη νύχτα στο δημόσιο δρόμο, μέσα στο χωριό Βάλτους συναντήσαμε τις διοικήσεις των 13 και 19 Συνταγμάτων, με διοικητές τους εφέδρους αξιωματικούς Καραγιώργη (Περικλή Σταματόπουλο) και Βασίλη Ραφτούδη, με δυνάμεις δυο συνταγμάτων. Μ’ όλες αυτές τις δυνάμεις κατευθυνθήκαμε προς τον τομέα ενεργείας μας.


Λόγω του εκτεταμένου χώρου της επιχείρησης – κύκλωση της πόλης – η διεύθυνση της μάχης χωρίσθηκε σε δυο μέτωπα, το δυτικό από τον Πέτρο, με κέντρο τα υψώματα Μεταλλικού, και το ανατολικό από τον Βράχο, με κέντρο της διάταξης την Ποταμιά. Στη μάχη θα έπαιρναν μέρος όλες οι δυνάμεις του ντόπιου 13 Συντάγματος και τάγματα των 16, 19, 28, 30, 50 και 53 συνταγμάτων, των ΙΧ, Χ και ΧΙ Μεραρχιών, με ολμοβόλα και στοιχεία πυροβολικού. Στις 4 Νοέμβρη 1944, στις 5 πρωινή ώρα και ύστερα από μεγάλη πορεία, όλα τα τμήματα κατέλαβαν, με τη βοήθεια τοπικών συνδέσμων, τις θέσεις τους, ο Πέτρος έριξε την φωτοβολίδα για την ταυτόχρονη έναρξη της μάχης σ’ όλο τον κυκλωτικό τομέα.


Οι κυκλωμένες και ταμπουρωμένες ΕΕΣίτικες δυνάμεις, πρόβαλαν μ’ όλα τα όπλα τους λυσσασμένη αντίσταση. Τα σφοδρά καταιγιστικά πυρά των αυτομάτων όπλων τους, γίνονταν ορατά σ’ όλη την έκταση και στο λαμπρό φως του ήλιου. Τα τμήματά μας αναχαιτισμένα αγκιστρώθηκαν στις γυμνές παρυφές της πόλης, ανταλλάσσοντας πυρά, με τους καλά οχυρωμένους ΕΕΣίτες, που κατέχοντας το κλειδί-ύψωμα Αη-Γιώργη, πρόβαλαν αποτελεσματική αντίσταση. Μόλις η χρησιμοποίηση του πυροβολικού με τις εύστοχες βολές του από την ανατολική πλευρά του μετώπου, τους στέρησε τα πλεονεκτήματα του απυρόβλητου στο ύψωμα, κατηφόρισαν πανικόβλητοι προς το κέντρο της πόλης. Με την ανατροπή τους και την άτακτη εγκατάλειψη του υψώματος, αντήχησαν οι σάλπιγγες «Προχωρείτε! Προχωρείτε!» και ακολούθησε η ακάθεκτη έφοδος των τμημάτων του ΕΛΑΣ σ’ όλη την κυκλωτική γραμμή του μετώπου. Τα τμήματά μας ακάθεκτα μπήκαν μέσα στην πόλη και με την ολόπλευρη υποστήριξη του λαού αιχμαλώτιζαν μαζικά τους ΕΕΣίτες.


Απελπισμένη απόπειρα διάσπασης του ασφυκτικού κλοιού, έκαναν τα ΕΕΣίτικα τμήματα του Κισάμπατζακ στον τομέα του Ηρώου κι άλλα τμήματά τους στις καπναποθήκες Σιδηρόπουλου. Και το μεν τμήμα του Κισάμπατζακ έπεσε πάνω σε ενεδρεύον πάνοπλο τάγμα του 50 Συντάγματος, σε μια χαράδρα, και εξοντώθηκε, πληρώνοντας την προδοσία του, συγκυριακά σε τμήμα του ΕΛΑΣ της περιοχής του. Εκεί σκοτώθηκε και ο αρχηγός του Κισάμπατζακ. Το δε άλλο τμήμα στις καπναποθήκες αναχαιτίσθηκε με τις απανωτές βολές των όλμων του 13 Συντάγματος κι αιχμαλωτίσθηκε ολόκληρο. 

Πεισματάρικα αμύνθηκαν οι ΕΕΣίτες στις στρατώνες του ιππικού και του νοσοκομείου, χρησιμοποιώντας την μπαμπεσιά. Προσποιήθηκαν ότι παραδίνονται και ύψωσαν άσπρες μανδήλες, κι όταν οι ελασίτες πήγαν να τους παραλάβουν έβαλαν στο ψαχνό. Τελικά παραδόθηκαν συντετριμμένοι. Τις απογευματινές ώρες οι καπναποθήκες και τα σινεμά γέμισαν από αιχμαλώτους, που μετά τη Βάρκιζα παραδόθηκαν στις κυβερνητικές αρχές και αφέθηκαν ελεύθεροι, για να συνεχίσουν το αντιλαϊκό τους όργιο, που ειδικεύθηκαν από τους φασίστες καταχτητές.

Σε βοήθεια των πολιορκημένων μέσα στην πόλη ΕΕΣιτών, έσπευσε το τμήμα Παπαδόπουλου από τη Ροδώνα, ανύποπτο για τον πύρινο κλοιό, που έζωνε τους ομοϊδεάτες του μέσα στην πόλη. Στα υψώματα όμως της Ευκαρπίας έπεσε πάνω στο 1ο τάγμα του 13ου Συντάγματος, που διοικούσε ο συγχωριανός του έφεδρος υπολοχαγός Χαράλαμπος Ηλιάδης, που τον καταδίωξε και τον έτρεψε σε φυγή, προς τα υψώματα Μαυροπλαγιάς-Βάθης. Την επομένη αιφνιδιάζεται στο χωριό Λιθωτό στους πρόποδες του Μπέλες, από τα Ι/13 και ΙΙ/19 τάγματα, και πανικόβλητο τρέπεται σε φυγή στο γιουγκοσλάβικο έδαφος. Στο Λιθωτό ο Παπαδόπουλος εγκατέλειψε τον προσωπικό χαρτοφύλακα, με τα προδοτικά του έγγραφα, που ξεσκεπάζουν το κατάπτυστο έργο του ΕΕΣ. 

Καταπόδι στο γιουγκοσλάβικο έδαφος τον καταδιώκει το ΙΙ τάγμα του 19 Συντάγματος, που διοικούσαν ο έφεδρος υπολοχαγός Βαγγέλης Διπλαράκος και ο καπετάν Μαύρος. Τη νύχτα αιφνιδιάζουν το εεσίτικο τμήμα σ’ ένα μοναστήρι, 30 χιλιόμετρα στο γιουγκοσλάβικο έδαφος, και το αποδεκατίζουν. Ο Παπαδόπουλος μόλις κατάφερε έντρομος με καμιά τριανταριά να διαφεύγει προς τη Θεσσαλονίκη, όπου τέθηκε υπό την προστασία, των Άγγλων πατρώνων του, ώσπου με την αποστράτευση του ΕΛΑΣ, επαναλαμβάνει τον οργιώδη τρομοκρατικό του ρόλο, σε βάρος των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Για τον προδοτικό και αντιλαϊκό του ρόλο βουλευτοποιείται από τη Δεξιά και ανακηρύσσεται «αγωνιστής» της Εθνικής Αντίστασης, προς ειρωνεία της ιστορίας.


Μετά την πολύκροτη μάχη του Κιλκίς, εμφανίζεται στην περιοχή και το περήφανο ιππικό του ΕΛΑΣ Θεσσαλίας, που σκορπίζει τη χαρά και απαντοχή στον πολύπαθο λαό του Κιλκίς και το δέος και την τρομάρα στη μουλωχτή δοσίλογη αντίδραση. Σε λίγο διαλύονταν και το τμήμα ΕΕΣ του ταγματάρχη Σπυρίδη στην Τριάδα Νιγρίτας. Όταν πια οι διάφορες μονάδες του ΕΛΑΣ αποσύρονταν στις έδρες τους, ο λαός του Κιλκίς αποθέωνε κυριολεκτικά το 13 Σύνταγμά του, στην πανηγυρική παρέλαση που οργανώθηκε προς τιμήν του, την οποία παρακολούθησαν εμβρόντητοι και εγγλέζοι πάτρωνες των ηττημένων ΕΕΣιτών.


Στο Κιλκίς συντρίφτηκαν ένοπλοι εθνοπροδότες


Μεταδεκεμβριανά, η δοσίλογη Δεξιά ξεσήκωσε αφάνταστο συκοφαντικό θόρυβο, με την «πτωματολογία», για να επισκιάσει το απελευθερωτικό έργο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και να αμαυρώσει τον πατριωτισμό των αγωνιστών, με αντικειμενικό σκοπό να θεμελιώσει την ποινικοποίηση της δράσης τους, μιμούμενη τους προγόνους της προσκυνημένους, που συκοφάντησαν τους αγωνιστές του Εικοσιένα. Μ’ αδίσταχτο φαρισαϊσμό και κυνισμό, διαλαλούσαν σ’όλα τα κύματα, ότι στο Κιλκίς συντρίφθηκαν, όχι συνεργάτες των φασιστών καταχτητών, αλλά τμήματα του ΕΔΕΣ, αναγνωρισμένα από τους «συμμάχους» εγγλέζους. Διαστρεβλώνοντας τα αμείλικτα γεγονότα και πλαστογραφώντας την ιστορία, αναμασάει κατά καιρούς, τα σαθρά συκοφαντικά της επιχειρήματα και μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Έτσι ο αξιωματικός Μυριδάκης έγραφε στην ακροδεξιά εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος» στις 19.11.1975: «Ο ΕΛΑΣ εξετέλεσεν εις την πόλιν Κιλκίς και την γύρω περιοχήν του περί τα 4.800 άτομα, μεταξύ των οποίων 280 αξιωματικούς και 274 αντάρτες του 13 Συντάγματος ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ Μακεδονίας».


Ο υποκριτικός αυτός ισχυρισμός του Μυριδάκη αντιστρατεύεται όχι μόνο στην στυγνή πραγματικότητα, αλλά και στην πιο απλή λογική. Γιατί, αν πάρει κανείς υπόψη του, τη στελέχωση στρατιωτικής μονάδας στο αντάρτικο, σύμφωνα με τη λογική του οι 280 και οι αρκετοί αιχμάλωτοι αξιωματικοί στη μάχη του Κιλκίς, αναγκαστικά θα βγάλει το συμπέρασμα, ότι οι αξιωματικοί αυτοί, στελέχωναν το σύνολο των έγκλειστων εεσιτών στο Κιλκίς, αναλογώντας σε κάθε 30 άνδρες και ένας αξιωματικός. Δηλαδή κατά τους συλλογισμούς του Μυριδάκη, όλος ο ΕΕΣίτικος συρφετός των Κισάμπατζακ – Πούλου – Μιχάλαγα – Παπαδόπουλου – Δάγκουλα – Σπυρίδη, ήταν τμήματα του ΕΔΕΣ. Έτσι ο Μυριδάκης υιοθετεί το μεταμορφωμένο ΕΕΣ σε ΕΔΕΣ. Πέφτει στην γκάφα της σοφιστικής του λογικής.


Η ιστορία όμως αδυσώπητα επιβεβαιώνει το αντίθετο. Ότι όλοι εκείνοι που συντρίφθηκαν στο Κιλκίς και την γύρω περιοχή ήταν εθνοπροδότες της οργάνωσης ΕΕΣ Μακεδονίας. Και να γιατί. Όταν στα τελευταία χρόνια, οι αποκαλύψεις του καθηγητή Πολυχρόνη Ενεπεκίδη στο Πανεπιστήμιο Βιέννης, από την έρευνά του στα μυστικά αρχεία της Βέρμαχτ, προκάλεσαν σάλο στους εθνοπροδότες, υπεύθυνες προσωπικότητες, με τις έγκυρες δηλώσεις τους στην αθηναϊκή εφημερίδα «ΒΗΜΑ»» στις 1/8/1963 ότι «…ο ΕΔΕΣ δεν είχε ποτέ μάχιμα τμήματα στην Βόρειο Ελλάδα. Το τμήμα του Μιχάλαγα – Κοζάνης – οπλίσθηκε από τους Γερμανούς». Ο Μιχάλαγας διέφυγε από το Κιλκίς, αλλά πλήρωσε για την προδοσία του στο ΔΣΕ. Ο Κυριάκος Παπαδόπουλος (Κισάμπατζακ), που υπέγραφε τις διαταγέε του σαν αρχηγός του ΕΕΣ Μακεδονίας, σε γράμμα του στον Αντόν Τσαούς (συνεργάτη των βουλγαροφασιστών καταχτητών στη Δράμα), έλεγε ότι σε λίγες μέρες, τα τμήματά τους θα μεταβαπτισθούν σε ΕΔΕΣ, προσθέτοντας το κεφαλαίο Δ ανάμεσα στα δυο κεφαλαία Ε. 

Το τμήμα του Κισάμπατζακ και ο ίδιος εξοντώθηκαν στη μάχη του Κιλκίς. Ο Κώστας Παπαδόπουλος στη γνωστή διαταγή του της 3 Οκτώβρη 1944, για κοινές επιχειρήσεις με τους Γερμανούς ενάντια στον ΕΛΑΣ, υπογράφεται σαν αρχηγός του ΕΕΣ Κιλκίς. Ο συνταγματάρχης Α. Χρυσοχόου, γενικός διευθυντής νομαρχιών Μακεδονίας επί κατοχής στη Θεσσαλονίκη, με την επιστολή του στο «ΒΗΜΑ» στις 11/8/1963 ομολογεί, ότι οι υπερτρισχίλιοι ταγματαλήτες του Δάγκουλα που εξοπλίσθηκαν από τους Γερμανούς, με διαταγή του μετακομίσθηκαν στο Κιλκίς. Στη μάχη του Κιλκίς, όπως είναι γνωστό, τραυματίσθηκε θανάσιμα ο δήμιος Δάγκουλας και μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη, χωρίς να προλάβει να λογοδοτήσει στον θεσσαλονικιώτικο λαό, για τα εγκλήματα και την προδοσία του. Ο στρατηγός Α.Αργυρόπουλος στο γράμμα του στο «ΒΗΜΑ» στιξ 14/6/1963 βεβαιώνει: Ο ταγματάρχης Σπυρίδης, αρχηγός ΕΕΣ Νιγρίτας, έλαβε οπλισμό από τους Γερμανούς. 

Το τμήμα Κισάμπατζακ – Κατερίνης – δέχθηκε από τα τέλη του 1943 και μετέπειτα ενίσχυση από τους Γερμανούς… Ο υπολοχαγός Κ. Παπαδόπουλος -αρχηγός ΕΕΣ Κιλκίς- οργάνωσε σώμα εξοπλισθέν υπό των Γερμανών και συντηρούμενον υπ’ αυτών. Εξετέλεσεν επιθετικάς επιχειρήσεις κατά τμημάτων του ΕΛΑΣ, βάσει σχεδίου Γερμανών και εις κατευθύνσεις συγκλίνουσας κατά των ιδίων αντικειμενικών σκοπών. Και το απόρρητο γερμανικό έγγραφο FΑΤ 250/30.8.929/427/31.8.13158, που έφερε σε φως ο καθηγητής Π. Ενεπεκίδης, αναφέρει: «Εντεταλμένοι του Ζέρβα, επεξεργάζονται μ’ όλα τα μέσα τους αρχηγούς των εθνικών ομάδων. Σκοπός των είναι να επιτύχουν μιαν συνεργασίαν του ΕΔΕΣ και των εθνικών ομάδων. Επισημάνθηκαν πράκτορες του Ζέρβα εις Κούκον, Μελίκην, Κατερίνη, Βέροια, Γιδά, Κιλκίς και Θεσσαλονίκη. Οι πράκτορες υπεσχέθηκαν εις περίπτωσιν αγγλικής αποβάσεως όπλα και πολεμοφόδια, ως και εγγυήσεις πολιτικής φύσεως». Ένας τέτιος επισημασμένος πράκτορας ήταν, όπως αναφέρομε στο προηγούμενο θέμα, ο λοχαγός Αστέριος Μιχαλάκης, αιχμάλωτος από ενέδρα μας στο Γαλλικό. 

Το ομολόγησε ο ίδιος στην κατάθεσή του. Οι «εθνικές ομάδες» που αναφέρουν οι Γερμανοί είναι στον Κούκο Κατερίνης, του Κυριάκου Παπαδόπουλου (Κισάμπατζακ) γενικού αρχηγού του ΕΕΣ Μακεδονίας, στη Βέροια του Πούλου, στο Κιλκίς του Κ. Παπαδόπουλου και στη Θεσσαλονίκη του Δάγκουλα. Όλοι αυτοί οι εθνοπροδότες, όπως γράφει και ο στρατηγός Αργυρόπουλος, «δυστυχώς …έχουν συγκαταλεχθεί υπό του ελληνικού κράτους, μεταξύ των αναγνωρισμένων εθνικών οργανώσεων αντίστασης. Είναι εκπληκτικόν αλλά αληθές». Και δυστυχώς επαναλαμβάνομε κι εμείς, παρόλα που νομοθετικά αναγνωρίσθηκε το πατριωτικό απελευθερωτικό έργο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ωστόσο όλοι αυτοί οι εθνοπροδότες, εξακολουθούν να αμείβονται και συνταξιοδοτούνται και από την σημερινή κυβέρνηση της αλλαγής, σαν αντιστασιακοί, ενώ ταυτόχρονα εμπαίζονται με απατηλές υποσχέσεις οι πραγματικοί αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.


Τα αδυσώπητα λοιπόν πραγματικά ιστορικά γεγονότα, κονιορτοποιούν κυριολεκτικά την ασύστολη συκοφαντική προπαγάνδα της ακροδεξιάς και τη σοφιστική λογική του Μυριδάκη, ότι δηλαδή στο Κιλκίς, εξοντώθηκαν ανύπαρκτα τμήματα του ΕΔΕΣ και μάλιστα του «13 Συντάγματος του». Η αλήθεια είναι ότι στη μάχη του Κιλκίς και στην περιοχή του συντρίφτηκαν εθνοπροδοτικά τμήματα του ΕΕΣ, που την τελευταία στιγμή, δώδεκα παρά πέντε, μεταμορφώθηκαν σε ΕΔΕΣ, για να απολαμβάνουν τις «πολιτικές εγγυήσεις» που αναφέρουν οι Γερμανοί, κι όχι μόνο αυτές, αλλά και παχυλές συνταξιοδοτικές ασφαλίσεις… 

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Εθνική Αντίσταση”, συλλογή 44, Μάρτης 1985, σ.σ.63-69.

Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2019

Η εξόντωση του Επιτελείου του Αρχηγείου Μαινάλου του ΔΣΠ


Το παρακάτω κείμενο που μαρτυρά σε λίγες γραμμές την φρικτή μοίρα των στελεχών του Αρχηγείου Μαινάλου του ΔΣΕ Πελοποννήσου, προέρχεται από μια σύντμηση των βιβλίων του Κώστα Παπακωνσταντίνου (Μπελά), Η νεκρή μεραρχία, το βιβλίο Οι Ανυπότακτοι, του Κώστα Μπρούσαλη και το βιβλίο του Γιάννη Λέφα, Χιλιάδες τέσσερις σταυροί στο μαρτυρικό Μοριά.

Από το Αρχηγείο Μαινάλου του ΔΣΠ, πρώτα αιχμαλωτίσθηκε ο Ντίνος Παναγόπουλος του Γιάννη,από το Τρίλοφο της Μεγαλόπολης, γεννηθείς το 1915. Σύμφωνα με τον αστικό τύπο σκοτώθηκε στην διάλυση του Αρχηγείου Μαινάλου. Ο Παναγόπουλος όμως γύρω στις 2 Μάρτη συνελήφθη και οδηγήθηκε στα Αχούρια. Κλείσθηκε στο υπόγειο μιας παταταποθήκης στην οποία ήταν κρατούμενη και η Ελένη Σκλιάμη από το Βυζίκι, στέλεχος και αυτή του ΔΣΕ Πελοποννήσου.

Η Ελένη με τον Ντίνο κατόρθωσαν να ανταλλάξουν λίγες κουβέντες. Την επομένη, στις 3 του Μάρτη τον πήραν οι δεσμοφύλακες. Η Ακρόπολη στις 5-3-1949 έγραψε ότι ο Παναγόπουλος εφονεύθη κατά την τριήμεον συμπλοκή. Η Ελένη Σκλιάμη όμως μας λέει ότι την ενημέρωσε εμπιστευτικά ένας στρατιώτης σκοπός ότι τον εξόντωσαν και μάλλον τον έκαψαν στην τοποθεσία Μουριές στα Αχούρια.

Μετά την διάλυση του Αρχηγείου Μαινάλου, 16 συναγωνιστές κατά τον Νίκο Τίτση, αδελφό του Βαγγέλη ή καμία εικοσαριά κατά τον Μπελά, με τον Παναγιώτη Αναστασόπουλο ή Βλάχο που ήταν επιτελής του Αρχηγείου Μαινάλου κατόρθωσαν να ανατρέψουν τον εχθρό από ένα ύψωμα στην κορυφογραμμή και να το πιάσουν αυτοί. Εκεί μαζεύτηκαν κι άλλοι, περίπου 35 μαχητές και στελέχη του ΔΣΠ.

Από εκεί πέρασαν στο Ανατολικό Μαίναλο, χωρίς τον Πέρδικα που με μια πενταμελή ομάδα είχε κατευθυνθεί στη περιοχή της Δάφνης (Στρέζοβα). Στη θέση Κλεισούρα πάνω από το Λεβίδι. Ένας χωρικός ο Βαγγέλης Τσεμετζής, αφού επεσήμανε τα ίχνη των ανταρτών πάνω στο χιόνι, ανέφερε το γεγονός στον Εθνικό Στρατό, ο οποίος μέσα σε σφοδρή χιονοθύελλα και με οδηγό τον Τσεμετζή, το πρωί στις 8 Μάρτη αιφνιδίασε τα επιτελικά στελέχη του ΔΣΠ.

Μετά από συμπλοκή μισής ώρας εξοντώθηκαν σύμφωνα με την εφημερίδα Αλήθεια οι εξής:

1.Κώστας Κουτσικέλας Πολιτικός Επίτροπος.
2.Αθανάσιος Βασιλόπουλος.
3.Παναγιώτης Αναστασόπουλος ή Βλάχος Επιτελής.
4.Γιώργος Σπυρόπουλος ή Κάπας Διαφωτιστής.
5.Βασίλης Ζάκκας από τη Μεσσηνία.
6.Χρήστος Καμπέλος.

Η αλήθεια είναι παραποιημένη και εδώ.

Δεν σκοτώθηκαν όλοι στη μάχη.

Ο Παναγιώτης Γεωργιου Αναστασόπουλος ή Βλάχος από το Καρνάσιο (Τσιορωτά) αυτοκτόνησε.

Ο Αθανάσιος Αναστασίου Βασιλόπουλος (Τασιουκλής) από τη Μυγδαλία συνελήφθη και παραπέμφθηκε στο Στρατοδικείο της Τρίπολης .όπου καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

Αιχμαλωτίστηκαν επίσης οι Χρήστος Καμπέλος, ο Κώστας Κουτσικέλας από το χωριό Μαίναλο (Ζαράκωβα) καθηγητής μαθηματικών, έφεδρος Υπολοχαγός της Αλβανίας, Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και Ταγματάρχης του ΔΣΕ και ο Γιώργος Νικολάου Σπυρόπουλος ή Κάπας από την Πύλο, πολιτικός επίτροπος του Αρχηγείου Μαινάλου.

Ο Κουτσουκέλας και ο Σπυρόπουλος μεταφέρθηκαν στα Αχούρια στο υπόγειο της παταταποθήκης που πριν από αυτούς είχε κλεισθεί και ο Ντίνος Παναγόπουλος.

Κατά την Ελένη Σκλιάμη το χαρακτηριστικό τους ήταν το υψηλό τους φρόνημα.

Ο στρατηγός του αστικού στρατού, Πετζόπουλος κάποια στιγμή αποκάλεσε τον Κάπα, Βούλγαρο και εκείνος του απάντησε: "Για κοίτα με έχω τίποτα βουλγάρικο πάνω μου που να μαρτυρά κάτι τέτοιο. Κοίταξε τον εαυτό σου, από κορδόνι μέχρι καπέλο είναι των καινούργιων αφεντικών σας, των Αμερικάνων".

Ο Πετζόπουλος έξαλλος διέταξε να τους δέσουν σε ένα δέντρο στη θέση Μουριές και να τους βασανίσουν.

Στο τέλος διέταξε να τους κάψουν ζωντανούς με βενζίνη...

Σάββατο 12 Οκτωβρίου 2019

Στήθηκε το μνημείο του ΚΚΕ στο κολαστήριο της Γυάρου


«Δε σας ξεχνάμε. Δόξα και τιμή στους αγωνιστές της Γυάρου».  


Με αυτό το πανό να δεσπόζει στους τοίχους των φυλακών στη Γυάρο και με την κόκκινη σημαία να ανεμίζει περήφανα, με τη «Ρωγμή» να κυριαρχεί, με συγκίνηση, τίμησε το ΚΚΕ τους αλύγιστους της ταξικής πάλης, όλους όσοι φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν ή άφησαν τη ζωή τους σε αυτόν τον ξερότοπο καταμεσής του Αιγαίου.

Οι συμμετέχοντες στην εκδήλωση, ανάμεσά τους άνθρωποι που εξορίστηκαν στη Γυάρο, συγγενείς και απόγονοί τους, τίμησαν τους χιλιάδες αλύγιστους αγωνιστές και έστειλαν το μήνυμα: 

«Είμαστε εδώ, για να ακουμπήσουμε στον ίδιο τοίχο που ακουμπήσανε και οι σύντροφοί μας.

Είμαστε εδώ, αντλώντας δύναμη για τις μάχες που είναι μπροστά. Σπουδάζουμε, εδώ, στον τόπο του μαρτυρίου, το μάθημα της ανειρήνευτης, της ανυποχώρητης πάλης.

Αυτές, οι είκοσι μία ρωγμές στο μνημείο, όσα και τα χρόνια λειτουργίας της φυλακής, μας δείχνουν το δρόμο.

Όσο ισχυρός και να είναι ο αντίπαλος. Όσο βάναυσος. Εμείς θα νικήσουμε. Εμείς θα ανοίγουμε κάθε μέρα, κάθε ώρα, και μια καινούργια ρωγμή σε αυτό το σάπιο σύστημα, ώσπου να καταρρεύσει μέσα από τις ίδιες τις αντιφάσεις του, κάτω από τα σφοδρά χτυπήματα της επαναστατημένης εργατικής τάξης και των συμμάχων της. Για αυτό είμαστε εδώ. Να βεβαιώσουμε τους συντρόφους που χάθηκαν σε άνιση μάχη κι αγώνα, πως όχι μόνο τίποτα δεν πάει χαμένο μα και πως ακριβώς η θυσία τους είναι το λίπασμα στους αγώνες που έρχονται» (Από την ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα στην εκδήλωση για την αποκάλυψη του μνημείου «Ρωγμή» στη Γυάρο - Ολόκληρη η ομιλία παρακάτω).

Στην εκδήλωση, που διοργάνωσε η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, μίλησε ο ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Ακόμα, στην εκδήλωση απηύθυναν χαιρετισμό ο Δημήτρης Γόντικας, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ο Αντώνης Μυρωδιάς, γλύπτης που φιλοτέχνησε το μνημείο «Ρωγμή».

Στη συνέχεια, στεφάνια στο μνημείο κατέθεσαν εκ μέρους του ΚΚΕ, ο ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας και εκ μέρους της ΚΝΕ ο Νίκος Αμπατιέλος, Γραμματέας του ΚΣ. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με προσκλητήριο νεκρών, τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή και η εκδήλωση έκλεισε με τη Διεθνή. 


Φωτογραφίες από την εκδήλωση












Πηγή δημοσίευσης: εδώ


Αγωνιστές της Αιτωλοακαρνανίας - Μέρος 4


Κώστας Αυδής


Ο Κώστας Αυδής γεννήθηκε στο χωριό Λεπενού Αιτωλοακαρνανίας, στους κόλπους ευκατάστατης οικογένειας, το 1908. Σπούδασε στη Σχολή Ευελπίδων και το 1930 αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού πυροβολικού. Δημοκρατικός στις πεποιθήσεις του, δε συμβιβάστηκε με τη Δικτατορία του Μεταξά και παραιτήθηκε, κατόπιν πιέσεων, από το στράτευμα. Το 1940, με την έναρξη του πολέμου, ζήτησε από την τότε κυβέρνηση να του επιτραπεί η επανένταξή του στο στράτευμα για να πολεμήσει στο Αλβανικό Μέτωπο. Η αίτησή του απορρίφθηκε με αφορμή, ασφαλώς τις πολιτικές του πεποιθήσεις. 

Το 1942, ο Κώστας Αυδής προσχώρησε στο ΕΑΜ και τον Ιούνη του 1943 ανέλαβε τη θέση του στρατιωτικού διοικητή του Αρχηγείου Βάλτου, του ΕΛΑΣ. Η προσωπικότητα και οι ικανότητές του αναδείχθηκαν σύντομα, καθώς ο Αυδής συμμετείχε αποτελεσματικά στις μάχες του ΕΛΑΣ στην περιοχή της Άρτας, του Βάλτου και του Ξηρομέρου. Θα λάβει επιτελικά μέρος και στην σκληρή πολεμική δοκιμασία του Τετράκωμου Ηπείρου, το χειμώνα του 1943-1944, όπου θα διακριθεί ξανά για τις ικανότητές του, κερδίζοντας την προσωπική εκτίμηση του Άρη Βελουχιώτη.

Με τη συγκρότηση της 7ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, κάτω από το διοικητή της, Στάθη Αρέθα, ο Κώστας Αυδής θα αναλάβει τη θέση του επιτελάρχη. Από τη θέση αυτή, θα συνεισφέρει τα μέγιστα στον απελευθερωτικό αγώνα του ΕΛΑΣ στη Δυτική Στερεά Ελλάδα, με κορωνίδα τη Μάχη της Αμφιλοχίας. 

Μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας, ο Κώστας Αυδής καταδιώκεται απηνώς, από τους ντόπιους παρακρατικούς της Αιτωλοακαρνανίας, καθώς και τους διάφορους μηχανισμούς του αστικού κράτους, που δρουν ως γνωστών, με απόλυτη σύμπνοια και συμπληρωματικότητα. Το 1945 θα συλληφθεί με κατασκευασμένες κατηγορίες και θα φυλακιστεί έως το 1946, οπότε κάθε κατηγορία στο πρόσωπό του θα εκπέσει. Το 1946, μετά την αποφυλάκισή του, ο Κώστας Αυδής, οργανωμένος μέσα στο διάστημα της Κατοχής και στο ΚΚΕ, θα αναλάβει την οργάνωση και την καθοδήγηση των ομάδων της Αυτοάμυνας Αγρινίου, αποτελώντας στήριγμα του κυνηγημένου λαού. 

Μεθοδικά και οργανωμένα, ο Κώστας Αυδής δίνει μάχη για την υπεράσπιση και την προστασία των μελών και στελεχών του λαϊκού κινήματος στο Αγρίνιο και το νομό. Περιφρουρεί αγωνιστές, οργανώνει εξόδους των διωκόμενων στο βουνό και προετοιμάζει τις πρώτες ομάδες ενόπλων καταδιωκόμενων της Δυτικής Στερεάς. Στα τέλη του 1946, έρχεται και η δική του σειρά να βγει στο βουνό. 





Μέσω Αθήνας, ο Κώστας Αυδής καταφεύγει παράνομος στα βουνά της Ρούμελης. Αργότερα, θα αναλάβει τη θέση του επιτελάρχη της 2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ, με την οποία θα δώσει δεκάδες μάχες, με άρτια οργάνωση, τακτική και υψηλή στρατιωτική τέχνη. 

Μετά τη διάλυση της 2ης Μεραρχίας, εξαντλημένος από τις πορείες και την πείνα και άρρωστος, ο Κώστας Αυδής θα αιχμαλωτιστεί στο χωριό Λάσπη Τυμφρηστού, στις 3 Ιούλη 1949. Οδηγήθηκε μέσω Μακρακώμης στη Λαμία και σε συνέχεια στη Λάρισα. Στο στρατοδικείο του απαγγέλθηκαν οι κατηγορίες του υπευθύνου εκπόνησης σχεδίου για την κατάληψη του Καρπενησίου, της Καρδίτσας, της Αμφιλοχίας και άλλων κωμοπόλεων και χωριών, από το ΔΣΕ. 

Με θάρρος και αξιοπρέπεια υπερασπίστηκε την υπόθεση του ΔΣΕ και κατακεραύνωσε τους στρατοδίκες για την εθνική υποτέλεια που επιδείκνυαν και για τη δουλοπρέπειά τους. 

Καταδικάστηκε παμψηφεί και πέντε φορές σε θάνατο, στις 3/8/1949 και μόλις πέντε ημέρες μετά εκτελέστηκε σε άγνωστη, ως σήμερα τοποθεσία.



Τάκης Γκαραβέλος


Ο Τάκης Γκαραβέλος γεννήθηκε στο χωριό Κατούνα Ξηρομέρου στους κόλπους αγροτικής οικογένειας. Το 1942 οργανώθηκε στο ΕΑΜ και το 1943 στον ΕΛΑΣ, όπου έλαβε το βαθμό του καπετάνιου λόχου. Από τη θέση αυτή έδωσε σπουδαίες μάχες, ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές, τον ντόπιο ΕΔΕΣ και τους συνεργάτες των κατοχικών δυνάμεων και αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο αξιόμαχα στελέχη του ΕΛΑΣ στο νομό. Καταδιωκόμενος συνεχώς μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας, μετείχε στις ομάδες ενόπλων καταδιωκόμενων αγωνιστών του Ξηρομέρου. Μετά τη διάλυσή τους, βρέθηκε αποκομμένος στην περιοχή της Ρούγας, όπου και αιχμαλωτίστηκε. Φυλακίστηκε και καταδικάστηκε από κακουργιοδικείο, σε μια από τις πολλές δίκες σκοπιμότητας, της εποχής. Εκτελέστηκε στην Κεφαλλονιά.



Χρυσόστομος Ζαχαρόπουλος


Ο Χρυσόστομος Ζαχαρόπουλος γεννήθηκε στο Αγρίνιο προπολεμικά και με την επιβολή της τριπλής Κατοχής οργανώθηκε στο ΕΑΜ και μετέπειτα στον ΕΛΑΣ της περιοχής. Γνώρισε και αυτός το όργιο της βίας και της τρομοκρατίας μετά τη Βάρκιζα και πέρασε ένοπλος στις πρώτες ομάδες του ΔΣΕ στην Ευρυτανία. Στο ΔΣΕ έλαβε το βαθμό του λοχαγού και υπηρέτησε σαν αξιωματικός πληροφοριών του ΑΔΣ. Αργότερα, θα αναδειχθεί σε πολιτικό επίτροπο τάγματος της 144ης Ταξιαρχίας και με την υποχώρηση του ΔΣΕ θα καταφύγει ως πολιτικός πρόσφυγας στην Πολωνία και μετέπειτα στη Βουλγαρία. Εκεί θα αναδειχθεί σε στέλεχος του ΚΚΕ. Έφυγε από τη ζωή λίγο μετά τον επαναπατρισμό του, στη Λάρισα.



Κώστας Μωρίκης


Ο Κώστας Μωρίκης γεννήθηκε στο χωριό Ψανά Ευρυτανίας, προπολεμικά και διέμεινε στο Αγρίνιο. Το 1942 οργανώθηκε στο ΕΑΜ και μετέπειτα στον ΕΛΑΣ, με το βαθμό του ανθυπασπιστή. Έλαβε μέρος στη Μάχη της Αμφιλοχίας, το 1944, όπου και διακρίθηκε για τον ηρωισμό του. Μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας και λόγω των διώξεων που υφίσταντο, πέρασε στις πρώτες ομάδες ενόπλων καταδιωκόμενων και υπήρξε ένας από τους πρώτους μαχητές του νεοσύστατου ΔΣΕ. Με το βαθμό του λαχγού του ΔΣΕ, θα λάβει μέρος στη δεύτερη μάχη της Αμφιλοχίας, όπου θα σκοτωθεί, στις 1/7/1948.


Πάνος Σούλος


Γεννημένος στο Αγρίνιο προπολεμικά, ο Πάνος Σούλος τελείωσε τη Σχολή Αστφυλάκων και μετατέθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του με το βαθμό του αξιωματικού. Δημοκράτης στο φρόνημα, υπηρέτησε επάξια το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, στο Τμήμα Αστυνομίας Πόλεως Αγρινίου παρέχοντας σημαντικές πληροφορίες με κίνδυνο της ζωής του. Το 1945 αποστρατεύθηκε και λόγω των διώξεων που υφίστατο και των απειλών για τη ζωή του, πέρασε στη δράση των καταδιωκόμενων τμημάτων της Ευρυτανίας. Το 1946 θα φθάσει στην Ευρυτανία, παράνομος και μέσω Αθήνας και το 1947 θα αναλάβει θέση αξιωματικού στο Αρχηγείο Φθιώτιδας. Αργότερα θα υπηρετήσει σαν στέλεχος της Λαϊκής Πολιτοφυλακής Ρούμελης αναπτύσσοντας δράση κατά των παρακρατικών ομάδων της περιοχής. Θα σκοτωθεί το 1948 σε άγνωστη τοποθεσία.