Ο Ριζοσπάστης στην τελευταία του περίδο πριν την απαγόρευση

Η εφημερίδα Ριζοσπάστης ξεκίνησε να τυπώνεται ως όργανο του ελληνικού κομμουνιστικού κόμματος το 1918 και κατά το ξέσπασμα του Εμφυλίου έπαυσε τη λειτουργία του το 1947. Την περίοδο αυτή αρχισυντάκτης υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες δημοσιογράφους, ο Κώστας Γυφτοδήμος- Καραγιώργης, ο οποίος ανάδειξε μια σειρά από εξαιρετικούς δημοσιογράφους όπως τον Κώστα Βιδάλη και τον Μανώλη Γλέζο. Στο παρακάτω φωτογραφικό μας αφιέρωμα παραθέτουμε μια σειρά από άρθρα της περιόδου 1946-1947 όπου την αρχισυνταξία της εφημερίδας είχε ο Κώστας Καραγιώργης. Η θεματολογία των άρθρων αφορά γεγονότα της εποχής που σχολιάζονται στις λεζάντες

Άρθρο για την απόπειρα δολοφονία του Γιάννη Ζεύγου το 1946

Άρθρο για τους δοσίλογους της Λακωνίας. Στην εικόνα ο Βρεττάκος και οι λοιποί επικεφαλής των Ταγμάτων Ασφαλείας μαζί με Γερμανό διοικητή

Άρθρο σχετικά με την επιδρομή Χιτών και αστυνομικών στην Καισαριανή τον Φεβρουάριο του 1946

Άρθρο για το πανεργατικό συνέδριο στο Παναθηναϊκό στάδιο

Εκλογές του 1946 και η γραμμή του ΚΚΕ για αποχή.

Κάλεσμα του Ριζοσπάστη για αποχή από τις εκλογές του 1946

Άρθρο σχολιασμού για τα αποτελέσματα των εκλογών του 1946

Άρθρο- καταγγελία για προετοιμασία πραξικοπήματος του 1946

Από αφιέρωμα του Ριζοσπάστη για την κατάσταση στην Κύπρο

Ιούνιος του 1946, άρθρο σχετικά με το δημοψήφισμα για τη βασιλεία

Άρθρο σχετικό με πράξεις λευκής τρομοκρατίας στην Αθήνα εν όψη του επικείμενου δημοψηφίσματος του 1946

Άρθρο του 1946 για την ανθρωπιστική βοήθεια της UNRRA στην Ελλάδα

Άρθρο σχετικό με τη δράση των παρακρατικών ακροδεξιών συμμοριών στη Θεσσαλία. Αριστερά φωτογραφία του Σούρλα

Γελοιογραφία του 1946 για την κατάσταση βίας και τρομοκρατίας της υπαίθρου. Εικονίζεται χωροφύλακας με πυρσό ως άγαλμα της Ελευθερίας

Αυτοβιογραφικό σημείωμα του Κώστα Βιδάλη δημοσιεύεται με αφορμή τη δολοφονία του το 1946. 

Άρθρο σχετικό με τις δίκες των 9 δημοσιογράφων του Ριζοσπάστη το 1946.

Γελοιογραφία του Ριζοσπάστη σχετική με τα μέτρα κατευνασμού που ευαγγελίζονταν οι Άγγλοι το 1946

Άρθρο σχετικό με την πυρπόληση του χωριού Ξηρόβρυση Κιλκίς από παρακρατικές συμμορίες

Άρθρο-ρεπορτάζ για τον Δαυίδ Μπάλφουρ που τον αποκαλύπτει ως πράκτορα της Ιντέλιτζενς Σέρβις

Άρθρο σχετικό με αντιπατριωτική αγόρευση βασιλικού επιτρόπου κατά τη δίκη πολιτικών κρατουμένων

Άρθρο σχετικό με συνάντηση επιτροπής του ΟΗΕ με το Μάρκο Βαφειάδη το 1947 

Φωτορεπορτάζ σε σχετικό άρθρο του 1947 για την άφιξη της αμερικανικής αποστολής στην Ελλάδα.

Άρθρο με φωτογραφικό αφιέρωμα σε αντάρτες του ΔΣΕ. Το άρθρο αφορά το κλιμάκιο του ΟΗΕ που επισκεύτηκε το αρχηγείο των ανταρτών

Άρθρο του 1947 για τη δολοφονία του Γιάννη Ζεύγου από παρακρατικούς της Οργάνωσης Χ

Άρθρο σχετικό με την επίθεση των δυνάμεων του παρακρατικού Μαγγανά στην Καλαμάτα το 1947

Άρθρο για την εκτέλεση της κομμουνίστριας Κούλας Ελευθεριάδου στην Θεσσαλονίκη το 1947

Άρθρο για την επίθεση των ανταρτών του ΔΣΕ στη Φλώρινα

Άρθρο σχετικό με την εκτέλεση 17 πολιικών κρατουμένων στην Αθήνα.

Άρθρο σχετικό με τις επιχειρήσεις του ΔΣΕ στο Γράμμο το 1947 

Φυλακές και κρατητήρια του Εμφυλίου (μέρος 3ο)

Παρουσιάζουμε εδώ το τρίτο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος που προσπάθησε συνοπτικά να δώσει μια συνολική εικόνα για τους τόπους κράτησης των αγωνιστών του δημοκρατικού και κομμουνιστικού κινήματος στην περίοδο του Εμφυλίου. 

Φυλακές Κεφαλλονιάς

Το φρουρικό συγκρότημα των φυλακών του Αργοστολίου κτίστηκε το 1824, ύστερα από παραγγελία του Άγγλου διοικητή Μαίτλαντ, αρμοστή τότε του Ιονίου Πελάγους. Στο μεσαιωνικό φρούριο της Κεφαλλονιάς αρχικά κλείστηκαν ποπολάροι του νησιού που αντιστέκονταν στην Αγγλική κυριαρχία, καθώς και φτωχοί αγρότες που χρωστούσαν στο δημόσιο και τους πλούσιους τοκογλύφους του νησιού. Αργότερα στο κάτεργο της Κεφαλλονιάς βρέθηκαν θανατοκαταδίκοι κομμουνιστές και αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, ο αριθμός των οποίων άγγιζε τους 500. Όλοι είχαν συλληφθεί για τις ιδέες και τη δράση τους ενάντια στους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Τα μεσαιωνικά κελιά, γεμάτα υγρασία, λέγεται ότι ανάβλυσαν θαλασσινό νερό, που στοίχιζε ακριβά στην υγεία των κρατουμένων. Οι φυλακές γκρεμίστηκαν συθέμελα με το σεισμό στις 9 Αυγούστου του 1953. Οι κρατούμενοι, όσοι τελικά γλίτωσαν το απόσπασμα, μεταφέρθηκαν στις φυλακές της Ζακύνθου και της Κέρκυρας. Οι πολιτικοί κρατούμενοι της Κεφαλλονιάς βρήκαν πολλούς τρόπους να αντιπαλέψουν την φρίκη των δεσμών εκδίδοντας 3 εφημερίδες τοίχου, οργανώνοντας γιορτές και μαθήματα και γενικότερα την ζωή τους. Στις φυλακές Κεφαλλονιάς, όπως και σε άλλες της χώρας υπήρχαν και ορισμένοι δεσμοφύλακες που με δικό τους κίνδυνο ή επί αμοιβής βοηθούσαν τους πολιτικούς κρατούμενους παρέχοντάς τους εφημερίδες ή πληροφορίες. Ένας από αυτούς υπήρξε ο δεσμοφύλακας Διονυσάτος που έφερνε χωρίς χρήματα πολιτικές εφημερίδες και τις παρέδιδε στην ομάδα συμβίωσης. 

Φυλακές Ζακύνθου

Το μοναρχοφασιστικό κράτος του Εμφυλίου συντηρούσε όπως προείπαμε σε όλες τις ελληνικές πόλεις συγκροτήματα φυλακών τα οποία γέμιζε ασφυκτικά με διωκόμενους αγωνιστές, κομμουνιστές και δημοκράτες. Οι φυλακές Ζακύνθου έχουν κι αυτές την δική τους ιστορία. Αρχικά βρίσκονταν εντός των τειχών του φρουρίου και τελικά μεταφέρθηκαν το 1830 εκτός έναντι του ποσού των 21.800 κολονάτων. Το κτιριακό συγκρότημα των φυλακών διέθετε πτέρυγες βαρυποινιτών με πλατώματα προαυλισμού και μια εκκλησία. Τα παράθυρα των φυλακών ήταν μικρά και σιδερόφρακτα με διπλή σειρά κάγκελα. Γύρω από το κτίριο τοποθετήθηκαν φρουρές και σκοπιές, πόστα και πολυβολεία. Το κτίριο των φυλακών βρίσκονταν στη συνοικία της Αγίας Τριάδας της παλιάς πόλης και γκρεμίστηκε το 1953 με τους μεγάλους σεισμούς. Οι πολιτικοί κρατούμενοι έφθασαν τους 600 το 1948 και εξέδιδαν 2 εφημερίδες τοίχου, τον Δεσμώτη ΕΠΟΝίτη και την σατιρική Τσιμπίδα. 

Φυλακές Λέσβου

Στη Λέσβο, στο νησί με την πλούσια αγωνιστική, πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση εξορίστηκαν οι πρώτοι κομμουνιστές ήδη από το 1936 και τη δικτατορία του Μεταξά. Το μεταδεκεμβριανό κράτος χρησιμοποίησε τις φυλακές του νησιού, που βρίσκονταν στο ύψωμα της συνοικίας Λαγκαδά για να φυλακίσει κομμουνιστές, δημοκράτες και αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Ο αριθμός των πολιτικών κρατούμενων άγγιξε τους 250 το 1948. Τα ανήλιαγα κελιά του κτιριακού συγκροτήματος Λέσβου, έγιναν κυψέλες επιμόρφωσης και πολιτιστικής δραστηριότητας που δεν σταμάτησε μέχρι και το 1957. Η ομάδα συμβίωσης εξέδιδε δύο πολιτικές εφημερίδες, τον Αλύγιστο και το Φιλειρηνικό Μέτωπο, το οποίο κατάφερναν να βγάζουν κρυφά και στον λαό του νησιού. Σήμερα οι φυλακές Λέσβου στεγάζουν ως στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ελλάδας μετανάστες από το Πακιστάν, τη Συρία, το Ιρακ και άλλες χώρες, πρώην αποικίες των σύγχρονων και πολιτισμένων Ευρωπαίων αφεντάδων μας. 

 

Φυλακισμένοι κομμουνιστές Μυτιληνιοί 1930-1931 στις παλιές φυλακές στο φρούριο Μυτιλήνης. Δεύτερος από αριστερά ο Παντελής Βουρλής, με δεμένα τα χέρια ο Φ. Μπράτσος

Η Φθιώτιδα της Λευκής Τρομοκρατίας μέσα από την έκθεση του ΟΗΕ (1947)

ΛΗΣΤΟΣΥΜΜΟΡΙΕΣ:

Προ και μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας οργανώθηκαν οι παρακάτω ληστοσυμμορίες:

 1) Κώστα Βουρλάκη (Καρυά Φθιώτιδας) με δύναμη 70-120.
 2) Μπουλουκούτα με δύναμη 10-23.
 3) Τσαμαδιά με 25-35.
 4) Λασπιά (Ανθήλη Λαμίας) με 20-35.
 5) Κ. Οικονόμου (Κορομηλιά Δομοκού) με 15·30.
 6) Κ. Πατακιά με 15 (Καμπιά Φθιώτιδος)·
 7) Γρηγ. Αρβανίτη ή Σόλια (Κούρνοβο Φθιώτιδας) με μέλη 30-80.
 8) Κ.Τζώρτζου (Γραμμένη Φθιώτιδας) με 20 μέλη,
 9) Ιωάννου (Αλεπόσπιτα Φθώτιδας) με 30 μέλη
10) Ανδρέα Χονδρογιάννη (Μεσοποταμία Φθιώτιδας) με 10-25 μέλη.
11) Ντάνου (Βελίτσα Λοκρίδας) στις εχαρχίες Φθιώτιδας και Λοκρίδας με 5 μέλη
12) Λίγκου με 12-25 μέλη.
13) Καραμπά με 5-10 μέλη.
14) Τζαβού με 10-20 μέλη στην επαρχία Ευρυτανίας.
15) Μεντζέων με 20-45 μέλη.
16) Τζώνου με 15-30 μέλη.
17) Αλμορού με 20-50 μέλη στην επαρχία Δωρίδας.
18) Μαλίσιου με 5-Ι5 μέλη.
19) Γαλή με 5 μέλη στην επαρχία Παρνασσίδας.
20) Αραπατσάκου με 10-25 μέλη.
21) Μεϊντανά με 5-10 μέλη στην επαρχία Λειβαδιάς.
22) Βελέντζα με 30-50 μέλη (Ξηρό-χώρι Ευβοίας) στην Εύβοια.

Οι συμμορίες αυτές έγιναν πολυμελέστερες κατά καιρούς, επιστρατεύοντας εγκληματίες της Χ. Πέρασαν από  όλα τα χωριά της Στερεάς και σε πολλά επανειλημμένα δολοφόνησαν, κακοποίησαν, βίασαν και λεηλάτησαν. Κατάντησαν πραγματική μάστιγα της υπαίθρου.

Οι συμμορίες αυτές υπήρξαν τα «επίλεκτα» τμήματα του κρατικού δυναμισμού. Συνεργάζονταν πολύ στενά με τη χωροφυλακή και όλες

τις άλλες διοικητικές αρχές. Η εναλλαγή της ιδιότητας από συμμορίτη σε χωροφύλακα, ή εθνοφύλακα, ή χίτη κ.λ.π. και αντίστροφα, ήταν και παραμένει απροκάλυπτη.

Τα εγκλήματα διεπράττονταν στο παρελθόν και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από τη χωροφυλακή, την εθνοφυλακή, το στρατό, τις συμμορίες και την οργάνωση Χ. Όλα τα δυναμικά στοιχεία του μοναρχοφασισμού επιδίδονται με ξεχωριστή λύσσα στην εξόντωση του δημοκρατικού λαού.

Η επαρχία Δομοκού ιδιαίτερα δέχτηκε επανειλημμένες επιδρομές αχό τη θεσσαλική μοναρχοφασιστική συμμορία του Σούρλα.

ΔΟΛΟΦΟΝΗΜΕΝΟΙ:

Οι δολοφονημένοι στη Στερεά Ελλάδα ανέρχονται περίπου σε 350. Δίνουμε παρακάτω μερικές μόνο περιπτώσεις δολοφονιών:

Στις 10.12.46 στο Νικολίτσι Φθιώτιδας τραυματίστηκε και ρίχτηκε μέσα στο ποτάμι όπου πνίγηκε, ο δημοκρατικός πολίτης Ανδρέας Ριρής, από το τάγμα του Κρανιά.

Στις 10 Απριλίου 1945 στο χωριό. Ποτόκι Ευβοίας δολοφονήθηκε ο δημοκρατικός Γιώργιος Ρεμπόσας.

Στις 15.4.45 στο Ποτόκι Ευβοίας δολοφονήθηκε από χίτες ο δημοκρατικός Γιάννης Αλεξίου.

Στις 10.3.45 στο Ξηροχώρι Ευβοίας δολοφονήθηκε από εθνοφύλακες ο δημοκρατικός Αντώνιος Κουπενής.

Στις 27.2.45 στη Λειβαδιά σκοτώθηκε από εθνοφύλακες η αγωνίστρια Μαρία Αρκουμάνη.

Στις 15.8.46 στο Μάρμαρο Φθιώτιδος ξεψύχισε δαρμένος από φασίστες ο δημοκρατικός Χρήστος Κατσιμάνης.

Το Σεπτέμβρη του 46 στην Αγιά Ευβοίας δολοφονήθηκε από συμμορίτες του Βελέντσα ο δημοκρατικός Ζαχαράκης.

Τον Ιούλη του 45 στα Λουτρά Αιδηψού δολοφονήθηκε από χωροφύλακες ο δημοκρατικός Μήτσος Μπακόλας, γραμματέας του Κ.Κ.Ε. Ευβοίας.

Στις 9.9.46 στην Καρυά Φθιώτιδας δολοφονήθηκε από τη συμμορία του Χονδρογιάννη ο δημοκρατικός δάσκαλος Κώστας Πονηρός.

Στο Μώλο Λοκρίδος στις 9.5.46 δολοφονήθηκε από χίτες με επικεφαλής τον αρχιχίτη Γιάννη Ντοβολή ο Βαγγέλης Χονδρόχουλος, στέλεχος του ΚΚΕ Φθιώτιδας.

Στις 30.5.46 στην Αράχωβα Λειβαδιάς δολοφονήθηκε με μαχαίρι από φασίστες ο δημοκρατικός Φώτης Τσίγκας, δικηγόρος και γραμματέας του Κ.Κ.Ε. Φωκίδος.

Στις 25.8.46 στην Άμφισσα δολοφονήθηκε από χίτες ο δημοκρατικός δάσκαλος Ευθύμιος Καραχάλιος.

Τον Οχτώβρη του 1946 στο Λιδωρίκι δολοφονήθηκε από χωρ/κες ο δημοκρατικός ανθυπολοχαγός Σκύρος Μπιουγιώκας.

Στην Άμφισσα στο 51 χιλ. δολοφονήθηκε άγρια από Χιτες ο δημοκρατικός Ιωάννης Δεδουσόπουλός.

Τον Ιούλη του 45 στο Προσήλιο Παρνασσίδος δολοφονήθηκε από συμμορίτες του Μαλίσιου ο δημοκρατικός Δημ. Ψίχας.

Τον Ιούνη του 46 στο Προσήλιο Παρνασσίδος δολοφονήθηκαν από συμμορίτες του Μαλίσιου οΙ παρακάτω δημοκρατικοί: Γεώργιος Δρίβας, Ευθύμιος Δρίβας και Λεωνίδας Δρίβας.

Το Γενάρη του 46 στη Δεσφίνα Παρνασσίδας δολοφονήθηκε από χωρ/κες ο δημοκρατικός Γεώργιος Στέφος.

Στις 10.8.46 στην Αμφίκλεια Φθιώτιδας δολοφονήθηκε από χίτες με αρχηγό το Γεώργιο Δαίρη ο δημοκρατικός Γεώργιος Σχοινάς.

Στο Μόδο Φθιώτιδας δολοφονήθηκε από χίτες ο δημοκρατικός Κ. Χονδρός.

Στις 5.9.46 στην Παναγίτσα Λοκρίδας δολοφονήθηκε από χίτες ο δημοκρατικός Τάσος Λωρίδας.

Στη Λειβαδιά δολοφονήθηκε από χίτες ο δημοκρατικός Χαράλαμπος Καραβασίλης. Αρχηγός των χιτών ήταν ο Α. Τσουμχλής.

Στις 21.1.47 στην Κολοκυθιά Φθιώτιδας δολοφονήθηκε από τους ταγματασφαλίτες του Τάγματος Κρανιά ο δημοκρατικός Ευάγγελος Τζώρτζης.

Στις 28.5.46 στην Αγόριανη Δομοκού δολοφονήθηκε απ' τη ληστοσυμμορία του Βουρλάκη ο δημοκρατικός πολίτης Χρήστος Μοστολόβας.

Απ' τους ίδιους συμμορίτες την ίδια μέρα δολοφονήθηκε και η δήμοκράτισσα Μαρία Αποστόλου θεοδωροπούλου.

Στις 16.10.46 στη Σπερχειαδα Φθιώτιδας πιάστηκε και εξαφανίστηκε από τη χωροφυλακή ο δημοκρατικός Σπύρος Γαλάνης ή Κουτσής. (Στη σύλληψή του πήραν μέρος συνεργαζόμενοι ανοιχτά με τους χωροφύλακες οι χίτες Γ. Ν********, Ν. Σ***** και Γ. Τ******* )·(Εδώ έχουν σβηστεί κάποια ονόματα από εμένα για προφανείς λόγους)

Στις 8.1.46 στη Μιχελίτσα Λοκρίδας δολοφονήθηκε από χίτες ο δημοκρατικός Γιάννης Χαρίσης.

Στις 23.5.46 στην Αγία Μαρίνα δολοφονήθηκε από χωροφύλακες του Ντάνου ο δημοκρατικός Κώστας Πίτσιος.

Τον Απρίλη του 46 στη Λιοχάτα δολοφονήθηκε από χίτες ο δημοκρατικός Γιάννης Κιάτος.

Στις 19.1.46 στη Μαραθιά Δωρίδας δολοφονήθηκε από συμμορίτες του Τσώνου η ΕΠΟΝίτισα Ζωίτσα Παπαοικονόμου.

Τον Ιούνη του 46 δολοφονήθηκε από χωροφύλακες στο χωριό Μώλος Λοκρίδος ο Παναγιώτης Τσίτζιράς, κάτοικος Κολοβάτας Παρνασσίδας.

Τον Απρίλη του 46 στη Λαμία δολοφονήθηκε από χίτες ο δημοκρατικός Δημ. Τσιτριμπίνης, στέλεχος του ΕΑΜ.

Τον Αύγουστο του 46 στη Λαμία δολοφονήθηκε από χίτες ο επονίτης Ηλ. Τσάτζαλος.

Τον Απρίλη του 46 δολοφονήθηκε από χίτες κάνω στο δημόσιο δρόμο Ανθήλης-Λαμίας, ο δημοκρατικός πολίτης Παναγιώτης Τεπελένας.

Στις 14.9.46 στη Λαμία κοντά στη θέση Άγιος Λουκάς δολοφονήθηκε άγρια με μαχαίρι από χίτες ο δημοκρατικός πολίτης Δημήτριος Τσερλιάγκας από το χωριό Σερνικόκι Παρνασσίδας, που είχε πάει στη Λαμία να καταταχτεί στο στρατό.

Τον Μάη του 1945 στην Αταλάντη πιάστηκε και εξαφανίστηκε από χίτες ο βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος Λεωνίδας Βελλόπουλος, γιατί είχε αποκηρύξει το Λαϊκό Κόμμα για την προδοτική του πολιτική και πήρε μέρος στο κίνημα Εθνικής Αντίστασης.

Στις 8.7.45 στο Δίλοφο Φθιώτιδος δολοφονήθηκε με βασανιστήρια από ληστοσυμμορίτες του Βουρλάκη ο δημοκρατικός Κωνσταντίνος Καραγιώργος.

Επίσης την ίδια ημέρα και από τους ίδιους δολοφονήθηκε ο δημοκρατικός Παναγιώτης Λάγιος.

Στις 6.1.47 στη Φτέρη Φθιώτιδας δολοφονήθηκαν από τους τάγματασφαλίτες του τάγματος Κρανιά οι δημοκρατικοί πολίτες Βασίλης Μποτίνας, Δημήτρης Τασόπουλος, Δημήτρης Τσιλιμάγκος, Θεοφάνης Ευσταθίου και Κώστας Πανάγος.

Στην 1.7.46 στην Αγόριανη Δομοκού δολοφονήθηκαν από ληστοσυμμορίτες του Σούρλα και Παπαναξαγόρα οι δημοκρατικοί πολίτες Γεώργιος Φαλαήνας, Ηλίας Οικονόμου, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος και άλλοι που δεν εξακριβώθηκαν τα ονόματα τους.

Στην Αγόριανη Δομοκού δολοφονήθηκαν 5 δημοκρατικοί πολίτες και τραυματίστηκαν 3. Οι Χαράλαμπος Παπάρας. Παντελής Μανταλόβας και Βαγγέλης Μελισσόβας. Στο ίδιο χωριό βασανίστηκαν 30 άτομα, εκτοπίστηκαν 14 και λεηλατήθηκαν όλα τα σπίτια των κατοίκων κατά 3 συνεχείς επιδρομές.

Στο χωριό Φτέρη Φθιώτιδας δολοφονήθηκαν 5 δημοκρατικοί πολίτες. Βασανίστηκαν απάνθρωπα 25 πολίτες, ξυλοκοπήθηκαν 30 και λεηλατήθηκαν οι περιουσίες όλων των παραπάνω. Ο παπάς του χωριού υποβλήθηκε σε εξευτελισμούς. Έκαψαν 5 σπίτια. Βιάστηκαν γυναίκες σε διάφορες επιδρομές που έγιναν, ιδιαίτερα από τα τάγματα του Κρανιά και Μπούρου.

Στις 13.6.43 στο Νικολίτσι Φθιώτιδας κακοποιήθηκε από τη συμμορία Βουρλάκη ο δημοκρατικός πολίτης Σπύρος Ριρής.

Στις 20.6.43 στο ίδιο χωριό ξυλοκοπήθηκαν άγρια από συμμορίτες των Σόλια και Πατακιά οι δημοκρατικοί πολίτες Κ. Ριρής, Θανάσης Καϊδαντζής, Μίλτος Μπιλάλης, Κ. Καϊδαντζής, Λεωνίδας Κοντός, Κωνσταντία θ. Γεωργίου.

Στις 10.8.43 κακοποιήθηκε από τη συμμορία Τσαμαδιά ο δημοκρατικός Διαμαντής Ζήσιμος. Σε διάφορες επιδρομές που έγιναν, λεηλατήθηκαν ολοκληρωτικά τα σπίτια των: Γ. Καΐδαντζή, Ελευθερίου Καιδαντζή, Ανδρέα Κοντού, Νικολάου Καϊδαντζή, Σπύρου Ριρή και Νίκου Κοντοδήμου.

Τον Αύγουστο του 1943 υποβλήθηκαν σε άγρια βασανιστήρια απο τη συμμορία των Σόλια και Οικονόμου οι δημοκρατικοί πολίτες: Χαράλαμπος Αργύρης, Χαράλαμπος Κωστούλας, Βασίλης Κωστούλας, Γεώργιος Αργύρης, Χρίστος Τσιούοτας, Γιάννης Αρκούδας και Κατινα Αρκούδα, κάτοικοι Παληοβράχας.(Προφανώς εδώ έχει γίνει λάθος και εννοεί ...κάτοικοι Φτέρης)

Στις 10.10.45 στη ΓαρδίκιΟμιλαίων απογυμνώθηκαν από τη συμμορία Οικονόμου τα σπίτια των δημοκρατικών πολιτών: Γρηγορίου Τσαρού, Αλεξ. Μαλκογιώργου, Λευτέρη Κουρέλη, Νικόλα Μολούκου, Κώστα Καραμήτρου.

Κακοποιήθηκε βάναυσα και κουρεύτηκε από τους ίδιους η ΕΠΟΝίτισα Γεωργία Γρηγορομήτρου.

Στις 17 Ιούλη 1946 ξυλοκοπήθηκαν πολύ άγρια από το μοναρχικό τρομοκράτη Ριζόπουλο οι τρεις θυγατέρες του δημοκρατικού πολίτη Δ. Κωστάκη.

Το Μάρτη του 1945 ξυλοκοπήθηκε μέχρις αναισθησίας από συμμορίτες του Σόλια ο δημοκρατικός πολίτης Γεώργιος Μπαλογιάννης στο χωριό Στάγια.

Στο χωριό Μάρμαρα στις 18 Ιούλη του 1945 ξυλοκοπήθηκαν και βασανίστηκαν απάνθρωπα οι δημοκρατικοί πολίτες Βαγγέλης Κουρέλης, Κ. Τσέλιος, Σπύρος Αλάσας, Ν. Γκερπινής, Ν. Παγώνης, Κ. Πλατειάς, Ν. Γεράνης, Βασ. Κατσαντώνης. Χαρ. Κουφά κης και Ουρανία Ανδρίτσου. Κούρεψαν την ΕΠΟΝίτισα Στέλλα Κατσιμάνη.

Στη Λευκάδα κακοποιήθηκαν κατά διάφορα χρονικά διαστήματα οι δημοκρατικοί πολίτες: Κώστας Αντωνίου, Γιάννης Παπαγεωργίου, Βασίλης Λευκαδίτης, Γεωργία Νυχτερίδα, οικογένεια Δημ. Σελεβίστα, Παναγιώτης Αλβανός, Οδυσσέας Καλτσάς, Τρύφων Χατζής, Γιάννης Βασιλείου και Ξανθή Σελεβίστα. Ο Τρύφων Χατζής οδηγήθηκε 16 φορές για εκτέλεση και τον υπέβαλαν σε ανήκουστα βασανιστήρια.

Στις 20.1.46 στο χωριό Φτέρη από τους στρατοσυμμορίτες του Μπούρου βιάστηκαν 3 γυναίκες.

Το Σεπτέμβρη του 1946 στη Λαμία κουρεύτηκαν από μασκοφόρους τρομοκράτες οι επονίτισες Μαρούλα Καϊλά, Χρύσα Καϊλά (αδελφές)· Δρίβα, Μαίρη Ζορμπά και Μαίρη Πανταζή.

Οι κακοποιήσεις, ξυλοδαρμοί και βασανιστήρια εγίνοντο με σχοινιά, κνούτα, ξεριζώματα νυχιών κ.λκ. Οι βασανιζόμενοι απογυμνώνονταν και υφίσταντο κάθε είδους εξευτελισμούς.

ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΩΝ:

1) Στις 19.Ι.46 διαπομπεύτηκε ο Παπασωτηρίου Σωτήρης από τη Μαραθιά Δωρίδας. Η συμμορία Τσώνου διαπεραιώθηκε από την Πελοπόννησο, ήρθε στο χωριό, ανατίναξε το σπίτι του, γύμνωσε τα δυο κορίτσια του και αναίσθητα τα έριξε στη θάλασσα. Ξύρισε με μαχαίρι τον ίδιο και τον τραυμάτισε. Λεηλάτησε ολόκληρη την κινητή περιουσία του.
2) Το Σεπτέμβρη του 1946 η συμμορία του Σολια έκανε επιδρομή στο χωριό Παλαιοβράχα Φθιώτιδας. Έπιασε το δημοκρατικό ιερέα Δ. Ευσταθίου και τον υπέβαλε σε φριχτά βασανιστήρια. Του κρέμασε κουδούνι στο λαιμό και τον υποχρέωσε να περιέρχεται την πλατεία του χωριού και να φωνάζει: «Είμαι άθεος, είμαι τράγος».
3) Στο χωριό Πάπα την 6.4.45 μοναρχικοί μασκοφόροι τρομοκράτες απήγαγαν τον ιερέα Χάψα την ώρα που λειτουργούσε στην εκκλησιά. Τον υποχρέωσαν να εγκαταλείψει το χωριό του.
4) Τον Ιούλιο του 1946 στο χωριό Αργύρια Φθιώτιδας η συμμορία του Σολια συνέλαβε και βασάνισε το δημοκρατικό ιερέα Παν. Τσιλίκη. Τον γύμνωσαν του κρέμασαν κουδούνι και τον έδερναν με τις φωνές: «τράγο». «κεσέμη». Τον υποχρέωσαν ν' ανεβεί πάνω σ' ένα τραπέζι και να επαναλαμβάνει τις χυδαίες φράσεις που του υπαγόρευαν. Χτυπούσαν σύγχρονα πένθιμα τις καμπάνες του χωριού και υποχρέωσαν τους κατοίκους να παρακολουθούν το οικτρό θέαμα.
5) Στο χωριό Μπέλεσι Λοκρίδος υπέκυψε στα βασανιστήρια που του υπέβαλαν οι τρομοκράτες χίτες, ο ιερέας Λουκάς Τριανταφύλλου.
6) Στην Αμφίκλεια Λοκρίδας πιάστηκε 3 Φορές και ξυλοκοπήθηκε άγρια ο ιερέας Παπαλεβέντης από τη χωρ/κή.
7) Στις 16.8.46 πιάστηκε στην Αμυγδαλιά Λοκρίδος από τη χωρ/κή ο ιερέας I. Παπαϊώάννου, ταλαιπωρήθηκε πολλούς μήνες στις φυλακές και τελικά στάλθηκε εξορία.
8) Οι ιερείς Ευπαλίου και Γκουμαιων Δωριδας Βασ.Πριόβολος και Παπακώστας πιάστηκαν και φυλακίστηκαν το Σεπτέμβρη-Οκτώβρη του 1946 στις φυλακές Άμφισσας.

ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΙ - ΕΞΟΡΙΣΤΟΙ - ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ.

Οι φυλακισμένοι στη Στερεά ανέρχονται σε 850 περίπου. Ο αριθμός των εξόριστων και κρατουμένων ξεπερνά τους 1200.

ΑΝΤΙΑΝΤΑΡΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ.

Τέτοια είναι του Κρανιά- Μπούρου-Τολιόπουλου κ.λ.π. Είναι η νέα μάσκα κάτω από την οποίαν εμφανίζονται εδώ και μερικούς μήνες οι ληστοσυμμορίτες και κάθε είδους τρομοκράτες του μοναρχοφασισμού. Όλα τα δήθεν ανεύθυνα ληστρικά σώματα έγιναν επίσημα και απροκάλυπτα όργανα του κράτους της αγγλικής κατοχής. Στα σώματα αυτά υπηρετούν οι πρώην αιμοσταγείς ληστοσυμμορίτες και ταγματασφαλίτες της κατοχής. Παρακάτω δίνουμε λίγα παραδείγματα των σχέσεων και της εναλλαγής των ιδιοτήτων του ληστοσυμμορίτη-χωρ/κα-τρομοκράτη.

Ο λήσταρχος Τσαμαδιάς υπηρετεί σήμερα στο μεταβατικό απόσπασμα Κρανιά. Εκτελεί καθήκοντα λοχαγού. Ο λήσταρχος Κ. Βουρλάκης προσκολλάται και δρα διαδοχικά στα αποσπάσματα χωρ/κής Μπούρου. Κρανιά και Τολιόπουλου με στρατιωτική στολή. Ο τρομοκράτης Κολοβός από ιδιώτης μεταπήδησε στη χωρ/κή και υπηρετεί σήμερα με το βαθμό του ενωματάρχη στο Μαυρολιθάρι Παρνασσίδος. Ο λήσταρχος Ντάνος έγινε χωρ/κας και υπηρετεί στην Αμφίκλεια. Ο ιδιώτης τρομοκράτης Αυγέρη ς έγινε εθνοφύλακας, κατόπιν ενωματάρχης στη χωρ/κή. Σήμερα υπηρετεί στην Άμφισσα. Οι τρομοκράτες Βύρωνας Μογγολιάς και Αχιλέας Καρίμπαλης σήμερα έχουν καταταγεί στη χωρ/κή και υπηρετούν στα φασιστικά μεταβατικά αποσπάσματα Δωρίδας κ.λ.π.

Στα παραπάνω τμήματα επιστρατεύονται με ατομικές προσκλήσεις και μισθοδοτούνται πλούσια, γνωστοί για την εγκληματική τους δράση χίτες όπως π.χ.: Στο τμήμα Κρανιά επιστρατεύτηκαν από τη συνοικία Άγιοι Ανάργυροι της Αθήνας με προσκλήσεις στις 3.12.46 οι πιο κάτω χίτες (όπως διαπιστώθηκε από τα στοιχεία που βρέθηκαν πάνω σ' έναν που σκοτώθηκε στη μάχη της Σπερχειάδας στις 6:2.47): 1) Γκάτσης Ιωάννης 2) Διονύσης Αναλυτής 3) Μπρέμπος Γεώργιος 4) Ηλίας Καπετάνιος που υπηρετούν στο τμήμα Κρανιά.

Παραθέτουμε μερικά ακόμα στοιχεία ωμοτήτων που διεπράχθη καν από τις κρατικές και παρακρατικές μοναρχοφασιστικές δυνάμεις στην περιοχή της Στερεάς.

Χωριό Πιτσωτά. Δολοφονήθηκε από μοναρχική ληστοσυμμορία ο δημοκρατικός πολίτης Ηλ. Κ. Παρασκευας.

Από μοναρχικούς ληστοσυμμορίτες τραυματίστηκε ο Βασίλης Κ. Βλάχος. Κακοποιήθηκαν ακό συμμορίτες μοναρχικούς οι καρακάτω: Παρνασσός Σκούτας, Γιώργης Γάκης, Μιχάλης Παρούσης, Φώτης Κελέσης, Ηλίας Βλάχος, Αναστάσης Δήμου, Φώτης Καμιτσιώρας, Χρυσόστομος Παρούσης, Φωτεινή Παρούση, Βαγγ. Παρούσης, Βασίλης Μητσάκης, Κ. Παρασκευάς, Αντ. Παρασκευάς, Θεοδώρα Παρα-σκευά, Παναγ. Ντόρας, Αχ. Καψιώτης, Κ. Βλάχος, Ευθ. Καψιώτης, Παναγ. Αρμακάς, θαν. Αρμακάς, Αλεξάνδρα Αρμακά, Θρασύβουλος Καψιώτης, Ανδρ. Ζαχαρόπουλος, Στέλιος Ζαχαρόπουλος, Κ. Αρμακάς, Αριστοτέλης Σκούτας, Ν. Ζιώγας, Γεώργ. Βελαώρας, Ελένη Καμητσιώρα, Παρασκευή Μαλισόβα, Ταξιάρχης Σπανός και Χαρ. Μητσάκης.

Εξαναγκάστηκε από μοναρχικούς να εγκαταλείψει το χωριό του ο δημοκρατικός παπα Κλεομένης Αναγνωστόπουλος.

Συνελήφθησαν από χωροφύλακες και μοναρχικούς οι Χαρ. Ζαχαρόπουλος, Μιχαήλ Παρούσης, Δημ. Παρούσης και Χαρ. Κελέσης.

Εξορίστηκε ο Μιχάλης Παρούσης.

Λεηλατήθηκαν από μοναρχικούς συμμορίτες τα σπίτια των Δημ. Παρούση. Ευάγγ. Καψιώτη και Ανδρέα Ζαχαρόπουλου.

Χωριό Παλαιόκάστρο Φθιώτιδας. Δολοφονήθηκε από συμμορίτες ο Νεοπτόλεμος Ν. Βαρλάμης.

Εξαφανίστηκε επίσης από συμμορίτες ο Νικόλαος Κ. Βαρλάμης.

Τραυματίστηκε από μοναρχικούς συμμορίτες ο Λάμπρος Κ. Δημόπούλος. Βασανίσθηκαν και κακοποιήθηκαν από χωροφύλακες και ληστοσυμμορίτες οι δημοκρατικοί πολίτες: Χρυσόστομος Ν. Βαρλάμης, Παναγ. Χ. Αναστασόπουλος, Σερ. Λάμπος, Κ. Γκέκας, Γ. Φ. Σομχάς, Δήμος Ντίκας, Ματθαίος Καραγιάννης, Γεωργ. Δημόπουλος, Γρηγ. Βαρλάμης, Ευθ. Δημόπουλος, Δημ. Τσιόνκας, Ευάγ. Γκάνιος, Ευθ. Γκάνιος, Βασ. Κ. Βαρλάμης, Πάν. Δημόπουλος, Γιάν. Π. Καραγιάννης, Ηλ. Κουλιόχουλος, Δημ. Τσιούκας, Δημ. Ν. Λάμπρος. Δημ. Παπαστεφάνου, Ιωάν. Κουλιόπουλος, Χρ. Τσατσαράγκος, Κ. Ζορμπάς, Αντ. Ζορμπάς, Αθ. Παχαστεφάνου, Κ. Μακρής, θρασύβ. Σιάνος, Γεώργ. Σιάνος, Γρηγ. Λάμχος, Δημ. Κ. Λάμχος, Γεώργ. Ν. Λάμχος, Γεώργ. Κομαντάνος, Αρίσταρχος Βαρλάμης, Βασ. Δ. Βαρλάμης, Δημ. Καραγιάννης, Ιωάν. Αθ. Λάμπος, Γρηγ. Γκάνιος, Μαρία Ζόρμπά, Φωτεινή Δ. Ζορμπά. Αναστασία Δ. Δημοπούλου, Βικτόρια Σιάνου, Γεωργία Φ. Τσιούκα, Σπυρ. Φ. Τσιούκα, Βασιλ. Καραγιάννη, Κωνστ. Γκάνιου, Χρυσαυγή Β. Καραγιάννη, Σοφία Βαρλάμη και Λουΐζα Βαρλάμη.

Συνελήφθηκαν οι δημοκρατικοί πολίτες Παναγ. Καραγιάννης, Ευάγγ. Βαρλάμης, Παναγ. Βαρλάμης, Ηλίας Θεοδοσόπουλος, Ιωάν. Λθ. Λάμπος, Κλεονίκη Ντίκα, Πολυξένη Λάμπου, Λουίζα Βαρλάμη, Σοφία Ν. Βαρλάμη και Χρυσούλα Καραγιάννη.

Εξορίστηκε ο δημοκρατικός πολίτης Γεώργιος Κ. Βαρλάμης.

Φυλακίστηκαν οι παρακάτω δημοκρατικοί πολίτες: Παναγ. Αναστασόπουλος, Χρήστος Φασμέτης και Κ. Μπίζας.

Από τους ίδιους λεηλατήθηκαν τα σπίτια των δημοκρατικών πολιτών Ν. Βαρλάμη (ολοκληρωτική καταστροφή), Παναγ. Λάμπου, Ευθ. Δημοπούλου, Λάμπρου Βαρλάμη, Δημ. Παπαστεφάνου, Δημ. Ζορμπά, Φ. Ζορμπά.

Στο χωριό φασίστες χωροφύλακες έκαναν τρεις (3) φορές μπλόκο και ληστοσυμμορίτες μοναρχικοί εννιά (9) φορές.

Χωριό Νεοχώρι Φθιώτιδας. Κακοποιήθηκαν από χωροφύλακες και ληστοσυμμορίτες οι δημοκρατικοί πολίτες: Π. Αγγελόπουλλος, Κ. Μαριώτης, Βασιλ. Μαριώτης, Δημ. Ελεφάντης, και Κ. Κορέτης.

Συνελήφθηκαν απ' τους ίδιους οι δημοκρατικοί πολίτες Σκύρος Κρέτσης και Αγησίλαος Κρέτσης.

Λεηλάτησαν το σπίτι του δημοκρατικού πολίτη Γιώργη Ελεφάντη· οι χωρ/κες έκαναν (3) τρία μπλόκα, οι εθν/κες ένα (1) και οι ληστοσυμμορίτες τέσσερα (4).

Χωριό Μαυρίλο Φθιώτιδας. Κακοποιήθηκαν από χωρ/κες, εθν/κες και ληστοσυμμορίτες οι παρακάτω δημοκρατικοί πολίτες: Κ. Μπέκιος, Γεώργ. Σαμαράς, Κ. Δελεχάς, Γ. Σαμαράς, Κ.Γ. Μπέκιος, Κ. Λρ. Μπέκιος. Βασιλική Σπ. Τσάκα (έπαθε αποβολή). Σοφία Κοτοπούλου. Αγαπούλα Κοτσιάλου, Βασιλική Σαμαρά.

Συνελήφθηκαν οι δημοκρατικοί πολίτες Σπύρος Τσιάκος, Κ. Κοτοπουλος, Γ. Σαμαράς, Β. Κότσιαλος, Κ. Μπέκιος. Κ. Δελεχάς, Β. Σαμαράς και Κ.Γ. Μπέκιος. Φυλακίστηκαν οι Σπύρος Ηρ. Μπέκιος. Ιωάν. Καπετανάκης και Διον. Μητσάκης.

Εξορίστηκε ο Ευάγγ. Σακελάρης.

Λεηλατήθηκαν τα σπίτια των δημοκρατικών Σπύρου Μπέκιου και Κ. Κοτόπουλου.

Μπλοκαρίστηκε το χωριό 3 φορές, 1 από τη χωροφυλακή, 3 απ' τους εθν/κες και 1 απ' τους ληστοσυμμορίτες.

Χωριό Μερκάδα Φθιώτιδας. Κακοποιήθηκαν από μοναρχικούς οι δημοκρατικοί πολίτες Ευθύμης Στρατίκης και Παν. Σαξώνης. Συνελήφθηκαν οι δημοκρατικοί πολίτες Παυσανίας Κλητσάκης και Σωκράτης Αγγελόπουλος.

Φυλακίστηκε ο δημοκρατικός πολίτης Γεώργιος Λούκας.

Απ' τον δημοκρατικό πολίτη Ευθύμιο Στρατίκη άρπαξαν ένα μουλάρι. Μπλοκαρίστηκε το χωριό 2 φορές, μια απ' τους χωροφύλακες και μια απ' τους ληστοσυμμορίτες.

Χωριό Κάψη Φθιώτιδας. Κακοποιήθηκαν από χωροφύλακες και ληστοσυμμορίτες οι δημοκρατικοί πολίτες Ερωτόκριτος Κατσαδιώτης, Παντελής Δεδούσης, Ευθ. Κατσαδιώτης και Ευάγγ. Τσιρώνη.

Συνελήφθηκε και φυλακίστηκε ο δημοκρατικός πολίτης Κλεομ. Δεδούσης. Λεηλατήθηκαν τα σπίτια των δημοκρατικών Ερωτόκριτου Κατσαδιώτη και Παναγ. Δεδούση.

Χωριό Περίβλεπτο Φθιώτιδας. Κακοποιήθηκαν από φασίστες χωρ/κες και μοναρχικούς ληστοσυμμορίτες οι δημοκρατικοί πολίτες Ν. Ντίκας, Γ. Συρόπουλος, Ευάγ. Συρογιάννης, Ν. Παπαδόπουλος, Ιωάν. Ματσούκας, Παναγ. Γιαννόπουλος, Φώτιος Βαρλάμης, Ευάγ. Πολυζώης.

Συνελήφθηκαν οι δημοκρατικοί Γεώργ. Συρόπουλος, Χρίστος Αλεξίου και Ηρακλής Συρόπουλος.

Μπλοκαρίστηκε το χωριό από χωρ/κες και συμμορίτες 2 φορές.

Χωριό Δίκαστρον Φθιώτιδας. Δολοφονήθηκε από ληστοσυμμορίτες ο δημοκρατικός πολίτης Γεώργιος Ευαγγ. Καλότυχος.

Τραυματίστηκαν από μοναρχικούς συμμορίτες οι Σεραφείμ Αθ. Καλότυχος και Αθηνά Βλάχου.

Κακοποιήθηκαν από χωρ/κες, φασίστες στρατιώτες και ληστοσυμμορίτες οι δημοκρατικοί πολίτες. Δημ. Αγγελόπουλος, Πέτρος Κορφής, Σοφοκλής Κατσαρής, Γεώργ. Βλάχος, Αθηνά Βλάχου, Κ. Γιαννακόπουλος. Χρ. Αρμακάς, Σερ. Καλότυχος, Σεραφ. Αθ. Καλότυχος, Ευάγγ. Ζημνιανίτης, Ηλίας Ζημνιανίτης και Μαρούλα Παπασταύρου.

Φυλακίστηκαν οι δημοκρατικοί πολίτες Ηλίας Καλότυχος, Μιχ. Δημητρίου, Δημ. Καλότυχος, Δημ. Αντωνής και Ηλίας Ζαχόχουλος.

Εξορίστηκε ο δημοκρατικός Γεώργ. Δ. Βλάχος.

Λεηλατήθηκαν τα σπίτια των δημοκρατικών πολιτών Γεώργ. Αντωνή, Ηλ. Ζημνιανίτη, Δημ. Ζημνιανίτη, Δημ. Παπασταύρου, Γεώργ. Βλάχου και Λάμπρου Μούργκου.

Το χωριό μπλοκαρίστηκε από ληστοσυμμορίτες 8 φορές.

Χωριό Καρυά Φθιώτιδας. Δολοφονήθηκε από ληστοσυμμορίτες του Σούρλα ο δημοκρατικός πολίτης Κώστας Καράλης.

Κακοποιήθηκαν από χωρ/κες και ληστοσυμμορίτες του Σούρλα οι δημοκρατικοί πολίτες Δημ. Κεραμίδας, Γ. Γεροκούδης, Αναστ. Γεροκοϋδης, Θωμ. Βάρσος, Γιάν. Καθάριος, Παναγ. Μανωλούδης, Χρ. Παπαναστασίου, Χρ. Παταρούδης, Γ. Σκορδάς, Γ. Τοιγάρας, Γ. Κύρκος, Χρ. Μαργαρίτης, Ηλ. Κόκκινος, Αγλαία Κοκκίνου, Γεωργία Τσιαντσιαλίδη, Τασία Κοντογιώργου και Γ. Κόκκινος.

Βιάστηκε από μοναρχικούς συμμορίτες του Βουρλάκη η δημοκράτισσα Χρυσούλα Κ. Κοντογιώργου.

Μπλοκαρίστηκε το χωριό από ληστοσυμμορίτες του Βουρλάκη 3 φορές.

Χωριό Λογγίτσι Φθιώτιδας. Δολοφονήθηκαν στις 6.8.46 από φασίστες χωρ/κες οι δημοκρατικοί πολίτες Σταύρος Κ. Φράγκος, Στέργιος Γ. Ψωμάς και Αντώνης Κ. Παληός. Τραυματίστηκαν από χωροφύλακες οι δημοκρατικοί πολίτες Κ. Σκουρδής και Δημ. Γιαννούτσος.

Κακοποιήθηκαν απάνθρωπα αχό ληστοσυμμορίτες των αρχισυμμοριτών Βουρλάκη, Τσαμαδιά και Λασπιά οι δημοκρατικοί πολίτες: Β. Καρακέτσας, Κ. Γιαννούτσος, Κ. Παπαϊωάννου, Κ. Ψωμάς, Ηλ. Παπαδόπουλος, Ν. Κυρίτσης, Γ. Καϊμάκης, Μάνθος Κυρίτσης, Γ.Β. Δουδούμης, Ελένη Ταγαράκη, Αθ. Ψωμάς. Αθ. Αποστόλου, Ηλ. Γ. Τζιαμολής, Ευστ. Καϊμάκης, Λουκάς Παληός, θ. Ηλ. Παχαδημητρίου, Σωτ. Ν. Τσάμης, Δημ. Γκούσιας, θωμ. Γ. Γκουσόπουλος, Γ.Β.Παληός. Δημ. Γιαννούτσος, Γ. Γιαννούτσος, Γ. Καραμπέτσος, Αθ. Δουδούμης, Απόστ. Παπαοικονόμου, Ν. Κυρίτσης, Βασ. Κυρίτσης, Βασ. Ν. Κυρίτσης, Σωτ. Γεροδήμος, Αργ. Καρασαντής, Αναστ. Ν. Παληός, Αναστ. Καραμπέτσος, Κ. Αθ. Παληός, Κωνστ. Αθ. Αποστόλου, Γιαννούλα Καραπέτρου, Γεωργία Κουκουτάκη, Κων/να Δ. Ψωμά, Μαρία Κ. Χριστοδούλου, Κων. Χριστοδούλου και Δημ. Σκαρμούτσος.

Συνελήφθηκαν και φυλακίστηκαν από φασίστες χωροφύλακες οι δημοκρατικοί πολίτες Δημ. Αθ. Ψωμάς, Αναστ. Γ. Καραπέτσας, Κ. Αθ. Παληός, Γεώργ. Θ. Καραπέτσας, Αθαν. Σπ. Καραθεοδώρου, Αθαν. Δουδούμης, Απόστολ. Παπαϊωάννου, Γεώργ. Φ. Καραπέτσας, Ιωάν. Γ. Γιαννούτσος, Αντ. Ψωμάς Κων., Αθαν. Αποστόλου, Νικ. Αντ. Παληός και Λουκάς Παληός.

Εξορίστηκαν οι δημοκρατικοί πολίτες Κων. Ψωμάς, Βασ. Χριστοδούλου και Βασ. Αθ. Δουδούμης.

Λεηλατήθηκαν από ληστοσυμμορίτες τα σπίτια των δημοκρατικών πολιτών Αχ. Ταγαράκη, Λουκά Παληού, Κ. Ψωμά, Κ. Χριστοδούλου, Αγγελή Κυρίτση, Αθ. Δουδούμη και Δημ. Ψωμά.

Μπλοκαρίστηκε το χωριό από ληστοσυμμορίτες 7 Φορές.

Χωριό Νεοχώρι Δομοκού Φθιώτιδας. Δολοφονήθηκε από ληστοσυμμορίτες ο δημοκρατικός πολίτης Αθ. Γ. Σχινάς. Κακοποιήθηκαν από φασίστες μοναρχικούς οι δημοκρατικοί πολίτες Νικ. Γ. Δουβλέκης, σύζυγος Γιάννη Κατοικογιάννη και Μιχ. Τριχωνίδης.

Συνελήφθηκαν από χωρ/κες οι δημοκρατικοί πολίτες Γρηγ. Μιχαλόπουλος, Γεώργ. Κρανιάθας, Γεώργ. Χ. Φράγκος, Χρ. Παπαδήμας, μαζί με τη γυναίκα και το βρέφος του. Ευστ. Κ. Φράγκος, θεόδ. Κ. Φράγκος, θεοδ. Τρυφωνίδης.

Μπλοκαρίστηκε το χωριό από μικτά αποσπάσματα χωρ/κων και ληστοσυμμοριτών του Βουρλάκη 9 φορές.

Χωριό Χιλιαδού Δομοκού Φθιώτιδας. Δολοφονήθηκαν από ληστοσυμμορία Βουρλάκη οι δημοκρατικοί πολίτες Αθαν. Σακκάς στις 19.3.46, Στέλιος Στ. Καρπέτας στις 3.8.46 και Παναγιώτης Γεωργούσης στις 5.8.46.

Φυλακίστηκαν 6, εξορίστηκαν 17, κακοποιήθηκαν 90, διαπομπεύθηκαν 5 μεταξύ αυτών και ο παπάς Ευστάθιος Παπαευσταθίου, κάηκαν 5 σπίτια, μπλοκαρίστηκε το χωριό από ληστοσυμμορίτες 47 φορές και από μικτά αποσπάσματα χωρ/κων και ληστοσυμμοριτών άλλες 14 φορές.

Χωριό Μελητέα Δομοκού. Κακοποιήθηκαν από φασίστες χωρ/κες οι δημοκρατικοί πολίτες: Ιωάν. Χρ. Μπούρδας, Ευστ. Γιουβάνης, Ευάγγ. Ακριβός, Δημ. Καραβάνας, Ιωάν. Ηλ. Τσιούτσος, Γεώργ. Ανδρ. Κουμπούρας, Κ. Αν. Κουμπούρας, Κ. Καραγεώργος, Γρηγ. Καραγεώργος, Ν. Χρ. Καμπούρας, Δημ. Γρ. Τζιάλας, Βασ. Σίνας, Ιωάν. Γουρνάρης, Παναγ. Τζουβάρας, Κ. Γιουβάνης και Κ. Τσικούρας.

Εξορίστηκε ο δημοκρατικός πολίτης Αθαν. Καλαμάρας μαζί με την γυναίκα του.

Συνελήφθηκαν οι δημοκρατικοί πολίτες από φασίστες χωροφύλακες: Δημ. Καραβάνας, Δημ. Τζιάλας, Ιωάν. Χρ. Γουρνάρης, Αθ. Σκαρμούτσος, Κ. Καραγεώργος, Αντ. Κουμπούρας, Ιωάν. Σταυρόπουλος, Ευστ. Γιουβάνης, Ιωάν. Μπούρδας και Βασιλική Τσιούτσιου.

Μπλοκαρίστηκε το χωριό από ληστοσυμμορίτες 2 φορές.

Χωριό Διβόη Φθιώτιδας. Κακοποιήθηκαν από χωρ/κες και μοναρχικούς οι δημοκρατικοί πολίτες: Βασιλική Μπάμπαλη, δασκάλα, η οποία σύρθηκε έξω από το χωριό και βασανίστηκε μέχρις αίματος, Αθ. Αδάμ, Δέσω Β. Μόσχου και Π. Πανταζής. Φυλακίστηκαν οι οικογένειες Ν. Ρουσπουτιά, Γ. Τραγουλά και ο Ευστάθ. Μόσχος.

Εξορίστηκαν οι δημοκρατικοί πολίτες: Ν. Ρουσχουτιάς, Ιωάν. Γαλάνης, Βάιος Μόσχος, Απόστολ. Καραγιάννης και η δασκάλα Κ. Αδάμ.

Λεηλατήθηκαν από ληστοσυμμορίτες τα σπίτια των δημοκρατικών πολιτών Νικ. Ρουσπουτιά και Β. Μόσχου.

Χωριό Μαντασιά Δομοκού. Φασίστες μοναρχικοί δολοφόνησαν την Βιργινία I. Κρεμύδα.

Κακοποιήθηκαν 21, λεηλατήθηκαν 15 σπίτια δημοκρατικών και μπλοκαρίστηκε το χωριό εξήντα τέσσερις φορές (64) από διάφορες μοναρχικές συμμορίες και την εθνοφυλακή.

Χωριό Παλαμά Δομοκού. Μοναρχικοί ληστοσυμμορίτες δολοφόνησαν τον δημοκρατικό πολίτη Νικόλαο Ριζόπουλο.

Κακοποιήθηκαν από χωρ/κες και ληστοσυμμορίτες πενήντα ένας (51), λεηλατήθηκαν 15 σπίτια δημοκρατικών, φυλακίστηκαν 5 και μπλοκαρίστηκε το χωριό 2Ι φορές από χωροφύλακες και ληστοσυμμορίτες.

Χωριό Πολυδένδρι Δομοκού. Κακοποιήθηκαν από μοναρχικούς 15, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το χωριό ο παπάς του χωριού και έγιναν μπλόκα από χωρ/κες και μοναρχικούς ληστοσυμμορίτες εβδομήντα τέσσερα (74).

Χωριό Δράμαλα Δομοκού. Τραυματισμοί 4 αχό μοναρχικούς και χωρ/κες και ένα μπλόκο από τη ληστοσυμμορία Βουρλάκη.

Χωριό Νέα Μακρύση Δομοκού. Κακοποιήθηκαν από χωρ/κες 5 άτομα τον Ιούλη του 1945 και 11 τον Σεπτέμβριο του 1946.

Εξορίστηκαν 2 και μπλοκαρίστηκε το χωριό 16 φορές από χωρ/κες και ληστοσυμμορίτες.

O Φώτης Μαστροκώστας (Θάνος)

Γεννήθηκε το 1914 στη Σπερχειάδα Φθιώτιδος . Νέος , τραχύς , πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο και πήρε μετάλλιο ανδρείας. Δεν τον κράταγε το σπίτι του και τον περισσότερο καιρό γυρνούσε τα βουνά της Ρούμελης κυνηγώντας. 'Ηταν ο ένας από τους 4 που συναντήθηκαν στις 22 Μαϊου στη Καλύβα του Στεφανή (οι άλλοι ήταν οι:  Νίκος Λέβας, Βαγγέλης Λέβας (αδελφός του πρώτου) και ο Βασίλης Ξυνοτρούλιας από την περιοχή του Δομοκού) με τον 'Αρη Βελουχιώτη δημιουργώντας την πρώτη ομάδα ανταρτών, που θα καταλήξει αυτό που αργότερα λεγόταν ΕΛΑΣ. Αναδείχθηκε σε καπετάνιο του Αρχηγείου Φθιώτιδος και κατόπιν σε καπετάνιο του 2)32 Συντάγματος Δυτικής Στερεάς Ελλάδος. 'Ηταν ένας από τους 3 πιο έμπιστους του 'Αρη ( οι άλλοι 2 ήταν ο Κωστούλας που ήταν ο επικεφαλής των Μαυροσκούφηδων, και ο Λέων που ήταν ο Ιπποκόμος) και πάντα αναλάμβανε τις πιο δύσκολες αποστολές.  Μετά τη Βάρκιζα αρνήθηκε να παραδώσει τα όπλα και ακολούθησε τον 'Αρη στην περιπλάνηση του μέχρι το τέλος στη Μεσούντα. Μετά την αυτοκτονία του 'Αρη κατάφερε να φτάσει στη γενέθλια πόλη (...ήξερε και το τελευταίο μονοπάτι σε όλη τη περιοχή χωρίς να πέσει στα χέρια των διωκτών του). Αφού ξεκουράστηκε μερικές μέρες, ξύρισε τη πλούσια γενειάδα, έκοψε τα μαλλιά του, φόρεσε κουστούμι, και ξεκίνησε με το τραίνο από το Λιανοκλάδι για την Αθήνα με σκοπό να "χαθεί" μέσα στην ανωνυμία της μεγαλούπολης. Στα μέσα της διαδρομής όμως τον αναγνώρισε ένας Σπερχειαδιτης (είχε και ένα χαρακτηριστικό ο Μαστροκωστας,του έλειπε ο ένας δείκτης από το ένα χέρι) με αποτέλεσμα να τον συλλάβουν οι χωροφύλακες .Στις δίκες που ακολούθησαν καταδικάστηκε σε θάνατο , γλύτωσε μεν την εκτέλεση,  αλλά έμεινε πολλά χρόνια στη φυλακή, όπου και αρρώστησε βαριά από φυματίωση. Αποφυλακίστηκε το 1961, γύρισε στην Σπερχειάδα όπου μετά από μία βδομάδα πέθανε. Ο τάφος του βρίσκεται στο νεκροταφείο τής Σπερχειάδας.

Πηγή: http://www.fteri-fthiotidos.gr

Yλικό για τη Λευκή Τρομοκρατία από τον Ριζοσπάστη (1944-1946)

Τα παρακάτω ντοκουμέντα αποτελούν μέρος της αρθρογραφίας του Ριζοσπάστη από την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας (1944-1946) και καλύπτουν την τελευταία περίοδο νομιμότητας της εφημερίδας. Το ρεπορτάζ αφορά κυρίως περιστατικά που έλαβαν χώρα στην Αθήνα όπου οι δημοσιογράφοι της εφημερίδας δεν κυνηγούνταν απροκάλυπτα και φέρνει την σφραγίδα της αρχισυνταξίας του μεγάλου δημοσιογράφου Κώστα Γυφτοδήμου - Καραγιώργη.

Ο Γιάννης Ζέυγος μεταφέρεται από συντρόφους του μετά την απόπειρα δολοφονίας του από παρακρατικούς της Χ το 1946.

Ο Γιάννης Ζεύγος αναρρώνει από τα τραύματα που δέχτηκε κατά την απόπειρα δολοφονίας του από παρακρατικούς της Χ.

Άρθρο για την άγρια δολοφονία του εργάτη και μέλους του ΚΚΕ Φαρσακίδη στον Πειραιά. Η εικόνα είναι από την κηδεία του εργάτη. 

Ο εργάτης κομμουνιστής Κώστας Φαρσακίδης νεκρός πό παρακρατικούς της Χ

  

Εικόνα καταστροφής από την επιδρομή παρακρατικών της Χ σε γραφεία του Δημοκρατικού Συλλόγου στην Αθήνα (1946)

Τραυματισμένος πατέρας και γιος από επίθεση παρακρατικών της Χ στην Αθήνα το 1946

Δαυίδ Μπάλφουρ ο πράκτορας-ιερέας των Άγγλων

Στην οδό Πλουτάρχου 2 το 1945 βρίσκονταν ένα μέγαρο. Εάν ρωτούσαμε τους περίοικους θα μας απαντούσαν αόριστα ότι ανήκε στην αγγλική πρεσβεία. Οι τηλεφωνικοί κατάλογοι το καταχωρούσαν ως έδρα της Γραμματείας του Πολιτικού Τμήματος της Βρετανικής Πρεσβείας. Εκεί ήταν το βασίλειο του  Δαυίδ Μπάλφουρ ή πάτερ Δημήτριου, επικεφαλούς της Ιντέλιτζενς Σέρβις στην Ελλάδα του 1944-1946. Ο  Δαυίδ Μπάλφουρ υπήρξε ο "ειδικός μάγειρας" των ελληνικών πολιτικών πραγμάτων επί αγγλικής κατοχής και διάδοχος του Άλτεμπουργκ "πληρεξούσιου επί των πολιτικών υποθέσεων" επί γερμανικής κατοχής. 

Ο  Δαυίδ Μπάλφουρ σε όλες τις συνεδριάσεις της Βουλής των Ελλήνων έπαιρνε την μόνιμη θέση του στο θεωρείο πάνω από την προεδρική έδρα σημειώνοντας με προσοχή ότι αναφέρονταν. Ως εδώ όλα καλά. Είναι άλλωστε φυσικό το Φόρειν Όφις να στέλνει στο προτεκτοράτο του τους διάφορους "σερ" (Λήπερ, Νόρτον κτλ) για να επιβλέπουν τα συμφέροντα της μητρόπολης. Εξίσου φυσικό είναι να ακολουθούν και οι διάφοροι "ειδικοί" πολιτικοί αναλυτές, στρατιωτικοί κτλ. Όμως η φυσιογνωμία του  Δαυίδ Μπάλφουρ θα μπορούσε να αποτελεί θέμα κινηματογραφικού σεναρίου. 

Ο  Δαυίδ Μπάλφουρ γεννήθηκε το 1903. Η οικογένειά του υπήρξε παρακλάδι της γνωστής οικογένειας Μπάλφουρ. Ο ίδιος εστάλη στην μουσολινική Ιταλία για να σπουδάσει και ακολούθησε την πορεία του σερ Ρέτζιναλντ Λήπερ στις διάφορες βαλκανικές χώρες όπου η καθολική του δράση έμεινε γνωστή (ο ίδιος ασπάζονταν τότε το καθολικό δόγμα). Στοιχεία μιλούν και για φιλο-προτεσταντική δράση στην Ουκρανία και την Φινλανδία στο πλευρό πάντα του Λήπερ. Το 1933 αλλάζει την πίστη του σε ορθόδοξη και βαπτίζεται ορθόδοξος στην ρωσική εκκλησία του Παρισίου. Αμέσως μετά θα μάθει και τη ρώσικη γλώσσα και το 1934 θα έρθει στο Άγιο Όρος όπου θα συνδεθεί με τον Ρώσο καλόγερο πάτερ Σωφρόνιο. Το 1935 θα έρθει στην Αθήνα και θα μπει στο μοναστικό τάγμα του Καρυστίας Παντελεήμονα, ο οποίος αργότερα στην Μέση Ανατολή θα πει το γνωστό " καλύτερα 40 χρόνια με τους Γερμανούς παρά μια ώρα με το ΕΑΜ". Ο πατριώτης Παντελεήμων τον χειροτονεί ορθόδοξο αρχιμανδρίτη με το εκκλησιαστικό όνομα Πάτερ Δημήτριος. Σαν αρχιμανδρίτης θα γίνει αδελφός στη μονή Πεντέλης και θα φοιτήσει στη Θεολογική Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και θα τελειοποιήσει τα ελληνικά. Στην Ελλάδα τότε μεσουρανούσε η δικτατορία της 4ης Αυγούστου.

Από το 1937 έως και το 1938 αναλαμβάνει εκκλησιαστικά καθήκοντα κοντά στην βασιλική οικογένεια. Αργότερα θα ζητήσει με χρήση των ανώτερων γνωριμιών του την θέση του εφημέριου στο παρεκκλήσι του Ευαγγελισμού. Στη θέση αυτή θα αναπτύξει κολοσσιαία δραστηριότητα. Οι σχέσεις του παραμένουν στενές με την Αυλή. Παράλληλα, γίνεται γνωστός ως κοσμικός εξομολόγος του Κολωνακίου και διδάσκει στο Βρετανικό Ινστιτούτο Αθηνών. Σε ορισμένους ελιτίστικους κύκλους της εποχής παραδίδει και μαθήματα αγγλικών. Στα σπίτια των αστών της εποχής διενεργεί αγιασμούς. Ένα από αυτά είναι το σπίτι του στρατηγού Παπάγου. Η δραστηριότητά του γίνεται πολύ εντατικότερη στην περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου. Τότε οι σχέσεις του με ανώτερους στρατιωτικούς γίνονται εντονότερες, χωρίς βέβαια να παραμελούνται και οι πολιτικές. Μεγάλη φιλία τον συνδέει και με τον Αλέξανδρο Κορυζή. Το 1941 και με τους Γερμανούς να προελαύνουν στην Ελλάδα, ο Μπάλφουρ, πετά τα ράσα ξαναγίνεται προτεστάντης και αναχωρεί με το προσωπικό τις βρετανικής πρεσβείας στο Κάιρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν βρίσκεται στον Ναό του Ευαγγελισμού την 25η Μαρτίου του 1941, λίγες ημέρες δηλαδή πριν από τη γερμανική εισβολή.

Στο Κάιρο έχει άμεσες σχέσεις με την ελληνική βασιλική οικογένεια και τους πρώην πρωθυπουργούς Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Γεώργιο Παπανδρέου. Επιστρέφει στην Ελλάδα με τη νίκη των συμμάχων ως ταγματάρχης του Βρετανικού Στρατού και μέλος της Βρετανικής Πρεσβείας στην Αθήνα. Σε αυτόν αποδίδουν ορισμένοι την τοποθέτηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Δαμασκηνού στη θέση του αντιβασιλέα και ήταν σίγουρα, ο σύνδεσμος των Βρετανών με τον αντιβασιλέα Δαμασκηνό. Καθοριστικός φαίνεται ότι είναι και ο ρόλος του στη Συμφωνία της Βάρκιζας, στις 12 Φεβρουαρίου 1945. Το παραμύθι του με τα ράσα έχει πάρει πια τέλος. 

Η δράση του Μπάλφουρ στην Ελλάδα σταματά το 1946 όταν σε εκτενέστατο αφιέρωμα του Ριζοσπάστη, καταγγέλλεται ανοιχτά η δράση του ως πράκτορα των Άγγλων στη χώρα. Το άρθρο επιμελήθηκε ο ίδιος ο αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη και δεινός δημοσιογράφος Κώστας Καραγιώργης. Από εκεί και πέρα θα συνεχίσει τη "λαμπρή" του καριέρα ως διπλωματικός υπάλληλος του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών στο Ισραήλ, τη Σμύρνη και τη Γενεύη. 

Φωτογραφικό υλικό

Στο πλευρό του Δαμασκηνού με στρατιωτική πια στολή. Η φωτογραφία από την επίσκεψη του Τσόρτσιλ

Ο Μπάλφουρ με τον στρατηγό Μοτγκόμερι στην Αθήνα

Από το Ριζοσπάστη της εποχής 

Με τα ράσα ως ορθόδοξος μοναχός 

Ο βομβαρδισμός της Θεσσαλονίκης από τον ΔΣΕ (1948)

Το 1948 και με τις δύο αντίπαλες δυνάμεις του ελληνικού Εμφυλίου να βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη, θα λάβει χώρα η μοναδική πολεμική επιχείρηση του Δημοκρατικού Στρατού εναντίον ενός τόσο μεγάλου αστικού κέντρου όπως η πόλη της Θεσσαλονίκης.

Η επιχείρηση κατά της Θεσσαλονίκης αποφασίστηκε σε σύσκεψη πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών του ΔΣΕ στο χωριό Πύλη Πρεσπών στις 29 Ιανουαρίου του 1948. Με τον ΔΣΕ να μάχεται σε πολλά μέτωπα ανά τη χώρα και τον Εθνικό Στρατό να περνά μια φάση ανασύνταξης και αναδιάταξης δυνάμεων, το επιτελείο των ανταρτών αποφάσισε μια επιχείρηση βομβαρδισμού ενός μεγάλου αστικού κέντρου για λόγους προπαγάνδας και καταρράκωσης του ηθικού των κυβερνητικών δυνάμεων. Στην σύνοδο αυτή και παρά τις διαφωνίες ορισμένων στελεχών, μεταξύ των οποίων και του Μάρκου Βαφειάδη, δόθηκε εντολή στον διοικητή των δυνάμεων του ΔΣΕ στην Κεντρική Μακεδονία, Νίκο Τριανταφύλλου, να διενεργήσει μια επιχείρηση βομβαρδισμού μεσαίας κλίμακας στη Θεσσαλονίκη.


Η επιλογή της Θεσσαλονίκης

Από τα τρία μεγάλα αστικά κέντρα της εποχής η επιλογή της Θεσσαλονίκης πιστεύουμε ότι δεν υπήρξε τυχαία. Αν και δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τις ακριβείς σκέψεις των επιτελών του ΔΣΕ μπορούμε ωστόσο να κάνουμε μια μικρή εκτίμηση των συνθηκών. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ στην Στερεά Ελλάδα και ειδικά κοντά στην Αθήνα περιορίζονταν στο μικρό αντάρτικο τμήμα που βρίσκονταν στα Γεράνια Όρη και το σώμα του Παρνασσού. Οι δυνάμεις λοιπόν του ΔΣΕ κοντά στην πρωτεύουσα ήταν πολύ μικρές για να πραγματοποιήσουν μια τέτοια επιχείρηση και σχετικά αποκλεισμένες από οποιαδήποτε κίνηση προς τα νότια. Αντίστοιχα οι δυνάμεις του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο που θα μπορούσαν να κινηθούν και να χτυπήσουν την Πάτρα, βρίσκονταν σε ανασύνταξη. Παρά το γεγονός ότι μια τέτοια επίθεση στην Πάτρα ίσως και να ήταν εφικτή από αριθμητικής άποψης, αμφιβάλλουμε για το κατά πόσο ο ΔΣΕ Πελοποννήσου διέθετε τον απαραίτητο εξοπλισμό σε βαρύ πυροβολικό για να την φέρει εις πέρας. Αντίθετα με τα παραπάνω η Θεσσαλονίκη βρίσκονταν κοντά σε μεγάλα αντάρτικα συγκροτήματα που είχαν, αν όχι άμεσα, τουλάχιστον σχετικά γρήγορα, πρόσβαση σε βαρύ οπλισμό. Τοιουτοτρόπως, υποθέτουμε ότι έγινε η επιλογή της Θεσσαλονίκης ως στόχο της επιχείρησης.



Η επιχείρηση

Η επιχείρηση κανονιοβολισμού της Θεσσαλονίκης εκτυλίχθηκε σε δύο φάσεις, μια προπαρασκευαστική και μια επιθετική. Στις 9 Φεβρουαρίου του 1948, ένα σώμα ανταρτών που υπολογίζεται ότι αριθμούσε από 300 έως 900 μαχητές ξεκινά μια επιχείρηση διείσδυσης από τα Κρούσια Όρη στην ευρύτερη περίμετρο της πόλης. Η διείσδυση διαρκεί περίπου 4 ώρες και τα αντάρτικα τμήματα λαμβάνουν θέσεις περίπου 7 χιλιόμετρα μακριά της πόλης στο ύψωμα Δερβένι με ανάπτυξη προς την τοποθεσία Καμήλα. Το αντάρτικο σώμα εκτός από την ομάδα βαρέως πυροβολικού διαθέτει ομάδα προκάλυψης, μεταγωγικά και παίρνει όλες τις απαιτούμενες προφυλάξεις για την κατάληψη των θέσεών του. Ο κανονιοβολισμός γίνεται με ένα γερμανικό κανόνι των 7,5 mm  (μάλλον τύπου Σκόνερ) και διαρκεί περίπου μία ώρα, συγκεκριμένα από τις 2:30 έως της 3:30 της 10ης Φεβρουαρίου. Στην πόλη αναφέρεται η ρίψη 45-50 οβίδων που στόχο είχαν κυβερνητικά κτίρια. Συγκεκριμένα πλήγησαν στρατώνες του Εθνικού Στρατού, αποθήκες πυρομαχικών και ιματισμού, γκαράζ, οι αγγλικοί στρατώνες και αποθήκες καυσίμων κοντά στην παραλία της πόλης. Παρά το γεγονός ότι οι απώλειες των κυβερνητικών δυνάμεων στις εγκαταστάσεις που πλήγησαν δεν μας είναι γνωστές, γνωστές είναι οι παράπλευρες απώλειες από οβίδες που έπεσαν από λάθος την πλατεία Τσιμισκή και Αριστοτέλους και οι οποίες είχαν θύματα 6 πολίτες που έχασαν τη ζωή τους και 7 οι οποίοι τραυματίστηκαν.

Με το πέρας του κανονιοβολισμού, οι αντάρτες ετοιμάζονται για στρατηγική υποχώρηση στις αρχικές τους βάσεις. Οι κυβερνητικές δυνάμεις και το αρχηγείο του Γ Σώματος Στρατού αιφνιδιάστηκαν αρχικά από την επίθεση. Τις πρώτες ώρες, αναφορές του Εθνικού Στρατού μιλούν για "ρίψη ολίγων βλημάτων όλμου" ενώ μια δεύτερη αναφορά που θα ακολουθήσει θα αναφέρει "προσπάθεια κατάληψης της πόλεως υπό των συμμοριτών". Η εικόνα του τι ακριβώς είχε συμβεί δεν ήταν πλήρης στο κυβερνητικό επιτελείο και η φημολογία οργίαζε τις πρώτες ώρες μετά το βομβαρδισμό. Ειδησιογραφικά πρακτορεία και ανταποκριτές έσπευσαν άμεσα στην πόλη η οποία ξαφνικά βρέθηκε στο κέντρο της προσοχής ολόκληρης της Ευρώπης.


Οι κυβερνητικές δυνάμεις αντεπιτίθενται


Κατά την 10η Φεβρουαρίου, ο βομβαρδισμός της Θεσσαλονίκης τίθεται σαν έκτακτο θέμα στην ημερήσια διάταξη του βουλευτικού σώματος και συζητάται εκτενέστατα. Για λόγους γοήτρου και ηθικού η αντεπίθεση πρέπει να οργανωθεί άμεσα και να επιφέρει αποτελέσματα. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος θα αναφέρει ότι μια ενδεχόμενη αποτυχία ή ολιγωρία θα δώσει την εντύπωση "εθνικής ασυναρτησίας". Το Γ Σώμα Στρατού με τις πρώτες πρωινές ώρες έχει συνέλθει από το σοκ. Σε πρώτη φάση, η βασιλική αεροπορία απογείωσε σμήνος αεροπλάνων το οποίο εντός μερικών ωρών εντόπισε τις θέσεις των ανταρτών οι οποίοι τώρα κινούνταν βόρεια της πόλης σε φάλαγγα κοντά στην περιοχή Άγιος Βασίλειος - Βασιλούδι. Κατά την ανίχνευση, ένα αεροπλάνο spitfire καταρρίφθηκε κοντά στη λίμνη Αγίου Βασιλείου ενώ ένα δεύτερο χτυπήθηκε στα φτερά και την ουρά και αναγκάστηκε να επιστρέψει. Σε μια επιχείρηση αστραπή, μεγάλες μονάδες χωροφυλακής και στρατού μετακινήθηκαν περιμετρικά προσπαθώντας να ανακόψουν την πορεία των ανταρτών προς το όρος Χορτιάτη. Προηγουμένως οι αντάρτες είχαν ανατινάξει γέφυρα βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης επιχειρώντας να αποπροσανατολίσουν τις κυβερνητικές δυνάμεις, οι οποίες όμως κινήθηκαν στην σωστή κατεύθυνση. Οι πλαγιοφυλακές του ΔΣΕ σύντομα βρέθηκαν εντός κλοιού και ενάντια σε υπέρτερες δυνάμεις. Τα 18 μεταγωγικά των ανταρτών δυσκόλευαν περισσότερο την κίνηση. Σύντομα αυτό που ξεκίνησε σαν υποδειγματική επίθεση εξελίχθηκε σε τραγική αιματοχυσία. Οι αντάρτες έχασαν περίπου 100 άνδρες στην προσπάθεια υποχώρησης ενώ ακόμα 111 μαχητές τους αιχμαλωτίσθηκαν. Στις επόμενες ημέρες, μέχρι και την 18η Φεβρουαρίου, ο κυβερνητικός στρατός συνεχίζει σε μικρότερη κλίμακα τις επιχειρήσεις καταδίωξης των ανταρτών προς την περιοχή των Κρουσίων. Οι επιχειρήσεις αυτές στοίχισαν τη ζωή σε ακόμα 60-70 αντάρτες ανάμεσα στους οποίους ο διοικητής πυροβολικού Σουμελίδης ή Χατζής, ο παλιός γραμματέας της ΕΠΟΝ Καλκανόπουλος και ο ίδιος ο διοικητής Νίκος Τριανταφύλλου. Οι κυβερνητικές απώλειες δεν είναι γνωστές ούτε δημοσιεύθηκαν ποτέ. Τελικά μια μικρή δύναμη ανταρτών κατάφερε να επιστρέψει στις βάσεις της.


Η τύχη των αιχμαλώτων

Η τύχη που επιφυλάχθηκε στους αιχμάλωτους αντάρτες υπήρξε παρόμοια με αυτή που επιφύλασσαν οι Ρωμαίοι στους ηττημένους αντιπάλους τους. Σε μια θλιβερή πομπή, οι αντάρτες του ΔΣΕ αναγκάστηκαν να παρελάσουν στα κεντρικά σημεία της πόλης με τους "εθνικόφρονες", βαλτούς από την Ασφάλεια και την Χωροφυλακή να τους προπηλακίζουν ασταμάτητα και να τους απειλούν. Στην νίκη των κυβερνητικών δυνάμεων έγινε προσπαθεια να δοθει η μορφή θριάμβου αλλά η συμμετοχή των πολιτών στον προπηλακισμό υπήρξε μικρή. Τα λάφυρα των κυβερνητικών δυνάμεων μέσα στα οποία συγκαταλέγεται και το κανόνι της επιχείρησης φωτογραφήθηκαν και δημοσιεύθηκαν για λόγους προπαγάνδας, ενώ το κανόνι συναρμολογήθηκε και εξετέθη στο λευκό πύργο. Από τους αιχμάλωτους, αντάρτες 52 καταδικάζονται σε θάνατο από το έκτακτο στρατοδικείο, 15 σε ποινές φυλάκισης άνω των 30 ετών και 44 αθωώθηκαν ως βιαίως στρατολογηθέντες. Οι τελευταίοι αθωώθηκαν μάλλον για προπαγανδιστικούς λόγους αφού τα στρατοδικεία της εποχής δεν "χαρίζονταν" εύκολα στους αιχμαλώτους πολέμου.

Φωτογραφικό και έντυπο υλικό

Αιχμάλωτοι αντάρτες στον Λαγκαδά

Οπλισμός του ΔΣΕ που καταλήφθηκε και πομπή αιχμαλώτων ανταρτών

Πομπή των αιχμαλώτων του ΔΣΕ