Ο Νίκος Ζαχαριάδης για το Νίκο Μπελογιάννη

Με αφορμή την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη, σε ειδική έκδοση του παράνομου «Ριζοσπάστη» τον Απρίλη του 1952, δημοσιεύθηκε ανοιχτό γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη, που γράφτηκε στις 9 του Απρίλη και απευθυνόταν «σε Επονίτες και Επονοπούλες». Να τι έγραψε ανάμεσα σε άλλα.


«Ο Μπελογιάννης έζησε και πάλεψε σαν ένας σεμνός, δημιουργικός, αφανής αγωνιστής, που πάντα όλα όσα είχε τάδινε, δίχως καμιά επιφύλαξη, χωρίς καμιά επίδειξη, για το λαό, στο κίνημα...
Και απ' τη στιγμή που διάλεξε ο νεαρός Μπελογιάννης το δρόμο της τιμής, του χρέους, του αγώνα, όλα τ' άλλα μπαίνουν στην μπάντα. Απ' τα πρώτα κιόλας βήματα γνώρισε δυσκολίες, στερήσεις, όλη την αδυσώπητη απαιτητικότητα, που έχει ο αγώνας, τη σκληρότητα του εχθρού, την υποχρέωση να 'σαι έτοιμος για όλα, να τα δίνεις όλα και, όταν αυτό χρειάζεται, και τη ζωή σου ακόμα. Ολοκληρωτικό δόσιμο που δε γνώρισε ποτέ δισταγμό, ταλάντευση, υποχώρηση, τέτοια είναι η ζωή του Μπελογιάννη....

Ο Μπελογιάννης σαν αγωνιστής και κουκουές συγκέντρωνε και εκείνες τις αγωνιστικές αρετές, που ακριβώς μας τον προβάλλουν και σαν παράδειγμα για μίμηση. Ο Μπελογιάννης ήταν μια πολύπλευρη συνθετική, δυναμική προσωπικότητα. Μελέτησε βαθιά το μαρξισμό - λενινισμό και κάτω από το φως του και τα νεοελληνικά μας προβλήματα. Αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς του ήταν και τα δυο έργα του "Η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας" και η "Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας". Η αγωνιστική φυσιογνωμία του Μπελογιάννη διαμορφώθηκε μέσα στο σκληρό και δύσκολο σχολειό της ταξικής πάλης. Ο Μπελογιάννης πέρασε από μπουντρούμια και βασανιστήρια. Εκανε χρόνια σε φυλακές και εξορίες. Καθοδήγησε μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις και αγώνες. Δούλεψε σαν οργανωτικό στέλεχος και καθοδηγητής σε κομματικές οργανώσεις. Απ' τον ένοπλο αγώνα πέρασε στην ακόμα πιο δύσκολη παράνομη δουλειά, όπου ανάπτυξε πλατιά το συνδυασμό της νόμιμης με την παράνομη δουλειά, σωστά χρησιμοποίησε τις νόμιμες δυνατότητες για ν' αναπτύξει πιο πολύ το μαζικό κίνημα. Πάλεψε στο ιδεολογικό μέτωπο σαν κομμουνιστής δημοσιογράφος και σα διευθυντής του οικονομικο-πολιτικού περιοδικού "Ελεύθερος Μωρηάς". Αγωνίστηκε ενάντια στους Ιταλογερμανούς καταχτητές και αναδείχτηκε σε ανώτερο στέλεχος στο ΔΣΕ. Δούλεψε στο δεύτερο ένοπλο αγώνα στην αρχή στο Μωρηά και μετά πολέμησε στη Βόρεια Ελλάδα, όπου, στις επιχειρήσεις του Γράμμου, στα 1948, τραυματίστηκε σοβαρά στη μάχη στο Γκόλιο - Κάμενικ.
Ετσι με βαθιά μαρξιστική - λενινιστική κατάρτιση, στέρεα θεμελιωμένος στα νεοελληνικά προβλήματα και με το ολόπλευρο ατσάλωμα, που πήρε δουλεύοντας σ' όλους τους τομείς του λαϊκού επαναστατικού αγώνα, ο Μπελογιάννης αναδείχτηκε σε πολιτικό, οργανωτή, πολέμαρχο, στοχαστή - μελετητή. Και μέσα στο κόμμα σαν οργανωτικό στέλεχος και σαν προπαγανδιστής - διαφωτιστής στις πλατιές μάζες, και σαν οργανωτής και καθοδηγητής στους λαϊκούς αγώνες, και με την πένα και με το λόγο και με το όπλο και με το οργανωτικό του ταλέντο, ο Μπελογιάννης τάβγαλε άξια πέρα σ' όλα τα χαρακώματα της πάλης...

Το Μπελογιάννη, που ήταν πάντα γελαστός, πρόθυμος, ανοιχτόκαρδος, τον χαραχτήριζε μια ρωμαλέα αισιοδοξία, στηριγμένη στην απέραντη πίστη του και στην απόλυτη βεβαιότητα για την τελική έκβαση του αγώνα του λαού μας. Αχτινοβολούσε σιγουριά, πεποίθηση, ηρεμία, ψυχραιμία, θέληση, αποφασιστικότητα.

Πάντα σεμνός και μετρημένος, ο Μπελογιάννης δεν ήξερε τι πάει να πει επίδειξη, φούσκωμα, αυτοϊκανοποίηση, κομπασμός. Τον χαραχτήριζε αυτό που λέμε καλή κομματική μετριοφροσύνη. Ηταν απαιτητικός και προς τον εαυτό του πρώτα, μα και προς τους άλλους. Ο Μπελογιάννης ήταν απόλυτα ξένος προς κάθε συγκαταβατικότητα και υποχωρητικότητα δίχως αρχές, είτε κολακεία προς τα πάνω, όπως δεν ανεχόταν και κανενός είδους ξεσκονίσματα. Και όπως βαθιά, αυτοκριτικά, εξέταζε και μελετούσε κάθε δική του πράξη και ενέργεια, έτσι και αυστηρά κριτικά έλεγε καθαρά και λέφτερα τη γνώμη του και προς τα κάτω και προς τα πάνω...

Σε όλη του την κομματική ζωή και ιδιαίτερα ύστερα απ' την υποχώρησή μας, ο Μπελογιάννης πάλεψε αμείλιχτα και αδιάλλαχτα για την κομματική γραμμή, για την ενότητα του κόμματος. Ηταν αδυσώπητος ενάντια στους λιπόψυχους, στους λιποτάχτες, στους συνθηκολόγους, τους οπορτουνιστές, τους πουλημένους "αντιηγετικούς", ενάντια σε όλους τους κρυφούς και φανερούς εχθρούς του λαού και του κόμματος. Μ' αυτούς ο Μπελογιάννης δεν είχε υποχωρήσεις, δε γνώριζε συμβιβασμούς.

Την αφοσίωσή του στο ΚΚΕ και στον αγώνα την έφτανε μέχρι την ακρινή συνέπειά της, μέχρι την αυτοθυσία. Αυτό τόδειξε στην πράξη. Εδωσε τη ζωή του έτσι όπως έπρεπε, αφού πάλεψε, αντιμετώπισε, αποστόμωσε και κατακουρέλιασε τους δήμιούς του, τους σφαγιαστές του λαού μας. Και με το παράδειγμά του αυτό τσαλαπάτησε όλα τα σκουλήκια και όλους τους φιλοτομαριστές που σπάνε μπροστά στον εχθρό και ανταλλάσσουν το τομάρι τους με την προδοσία και την αιώνια ατίμωση. Το Μπελογιάννη ακριβώς γιατί έπεσε παλικαρίσια θα τον τιμά ο λαός αιώνια (...). Το Μπελογιάννη τον χαραχτήριζε ακόμα ο πιο γνήσιος προλεταριακός διεθνισμός. Ο Μπελογιάννης μαζί με όλο το κόμμα κρατούσε πάντα ανοιχτό μέτωπο στο σοβινισμό και το μεγαλοϊδεάτικο, μεγαλοελλαδίτικο εθνικισμό. Αγαπούσε με όλη του την ψυχή τη Σοβιετική Ενωση και ένα απ' τα πιο γλυκά όνειρά του ήταν να πάει να τη δει, να γνωρίσει τους ανθρώπους, τα έργα και τις καταχτήσεις της χώρας του Λένιν, του Στάλιν, του μπολσεβικισμού».

Πολιτικό αφιέρωμα στο Νίκο Μπελογιάννη

«Η ζωή μου συνδέεται με την Ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του... Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ' αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω».

(Νίκος Μπελογιάννης, από την απολογία στην πρώτη δίκη).

Μεσάνυχτα Σαββάτου 29 προς Κυριακή 30 Μάρτη του 1952. Ο Νίκος Μπελογιάννης, με τους συντρόφους του Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο, Δημήτρη Μπάτση αντικρίζουν το εκτελεστικό απόσπασμα. Πώς φτάσαμε στο έγκλημα του αντιδραστικού μετεμφυλιοπολεμικού καθεστώτος της Ελλάδας;

Μετά την ήττα του ΔΣΕ στον εμφύλιο πόλεμο, στα τέλη Αυγούστου του 1949, οι δυνάμεις του πέρασαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ. Το ΚΚΕ μετέφερε το κέντρο βάρους της δουλειάς του από τον ένοπλο αγώνα στην ειρηνική μαζική πολιτική δράση. Ετσι, αποφασίζεται από την ΚΕ του ΚΚΕ, η αποστολή στελεχών της στην Ελλάδα για την οργάνωση της δράσης του παράνομου ΚΚΕ και της λαϊκής κοινωνικοπολιτικής πάλης. Πρώτη αποστολή είναι αυτή του Ν. Μπελογιάννη, αναπληρωματικού μέλους της ΚΕ του Κόμματος.

Ο Ν. Μπελογιάννης έφτασε παράνομα στην Αθήνα αρχές Ιούνη του 1950 και άρχισε τη δράση. Πολύ γρήγορα, ο κρατικός κατασταλτικός μηχανισμός τον συλλαμβάνει στις 20 Δεκέμβρη του 1950. Η Ασφάλεια έδωσε στη δημοσιότητα το γεγονός στις 5 Γενάρη 1951. Η πρώτη δίκη του Ν. Μπελογιάννη και 92 ακόμη συντρόφων του, με τον ΑΝ 509, το νόμο δηλαδή, με τον οποίο βγήκε, και τυπικά, παράνομο το ΚΚΕ το Δεκέμβρη του 1947, άρχισε στο έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών, στις 19 Οκτώβρη 1951 και ολοκληρώθηκε στις 16 Νοέμβρη του ίδιου έτους. Ο Ν. Μπελογιάννης καταδικάζεται σε θάνατο, αλλά δεν εκτελείται. Θα ακολουθήσει και δεύτερη δίκη για κατασκοπία, με αφορμή την υπόθεση των ασυρμάτων, που ξεκίνησε στις 15 Φλεβάρη 1952 και τελείωσε την 1η Μάρτη του 1952. Ο Μπελογιάννης και άλλοι επτά σύντροφοί του καταδικάστηκαν σε θάνατο. Η παγκόσμια λαϊκή κινητοποίηση δε στάθηκε δυνατή να εμποδίσει το έγκλημα της κυβέρνησης Πλαστήρα. Το καθεστώς χρειαζόταν αίμα για να τρομοκρατήσει το λαϊκό κίνημα. Το φοβόταν ακόμη και ηττημένο, όπως και το ΚΚΕ, γιατί γνώριζε τη δύναμή του στη συνείδηση του λαού. Ετσι, ο Ν. Μπελογιάννης πέρασε στην Ιστορία.

Η υπόθεση Μπελογιάννη διαδραματίστηκε σε μια χρονική περίοδο, που θα μπορούσε να ονομαστεί κρίσιμη. Κρίσιμη γενικά, καθώς και για το ΚΚΕ. Η διεθνής και εσωτερική σημασία της είναι μεγάλη και δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί, αν παρθούν υπόψη μια σειρά γεγονότα της: Απειλές για νέο παγκόσμιο πόλεμο και σειρά προκλήσεων από την πλευρά του ιμπεριαλισμού. Ενταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Προσπάθειες για συγκρότηση του άξονα Βελιγράδι - Αθήνα - Αγκυρα. Πόλεμος Κορέας. Ισχυρά και ταχύρρυθμα μέτρα στην Ελλάδα για τη θωράκιση του αστικού καθεστώτος, μετά τους μεγάλους κινδύνους που γνώρισε αυτό την προηγούμενη 10ετία. Και, βεβαίως, η συνολική στρατηγική δολιοφθοράς του ιμπεριαλισμού για την υπονόμευση του σοσιαλιστικού συστήματος. Στρατηγική που, όπως αποδείχτηκε, έδινε ιδιαίτερη σημασία στο ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν (και που έπαιξαν) ο οπορτουνισμός και η σοσιαλδημοκρατία της Δυτικής Ευρώπης.

Η υπόθεση Μπελογιάννη ξετυλίγεται ταυτόχρονα σ' ένα εσωτερικό πλαίσιο, όπου κυρίαρχα στοιχεία του είναι η αντικομμουνιστική υστερία με τις παντοειδείς διώξεις και η μεγάλη φτώχεια, στην οποία ζει η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων. Η κεφαλαιοκρατία, εγχώρια και ξένη, έχει μπήξει βαθιά πάνω τους τα νύχια της εκμετάλλευσης. Το σχέδιο Μάρσαλ, που είχε στο μεταξύ εισρεύσει, έδινε τεράστιου βάρους στήριγμα στην ολιγαρχία, ενώ γινόταν μοχλός καθυπόταξης των εργαζομένων στα πλαίσια της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης.

Η όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων, σε άμεσο συνδυασμό με τη μη αποκρυστάλλωση ακόμη του δικομματισμού στο αστικό πολιτικό σύστημα, δηλαδή με την πολιτική ρευστότητα που υπήρχε στις λαϊκές δυνάμεις - κυρίως της εκλογικής βάσης του «Κέντρου» - μπορούσε να δημιουργήσει μια δυναμική, μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρές δυσκολίες στην ανασυγκρότηση του καπιταλισμού.
Πρόβαλλε, λοιπόν, ανάγλυφη η ανάγκη, να οργανώσει το ΚΚΕ την πάλη του λαού, συμβάλλοντας στη δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων που θα επέτρεπαν τη λαϊκή πολιτική αντεπίθεση. Γεγονός που, όπως είναι επόμενο, δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί δίχως το ΚΚΕ να είναι γερό, συσπειρωμένο και ιδεολογικοπολιτικά προετοιμασμένο για ένα τόσο σοβαρό καθήκον.
Η εξέλιξη της ταξικής πάλης τα 'φερε έτσι, ώστε αυτό το καθήκον να ξεπροβάλλει μέσα σ' ένα «καθεστώς» εκτελέσεων, βασανιστηρίων, διωγμών κάθε μορφής και γενικά πολλαπλών μεθόδων καταστολής που χρησιμοποιούσε το αστικό κράτος κατά των κομμουνιστών και όλων των αριστερών.
Πριν φτάσουμε στα γεγονότα της υπόθεσης Μπελογιάννη, είχαν προηγηθεί μια σειρά άλλα σημαντικά.

Το πρώτο και το κυριότερο είναι ότι ο εμφύλιος πόλεμος είχε τελειώσει με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Ενα μεγάλο τμήμα των Ελλήνων κομμουνιστών (μαζί και η καθοδήγηση του ΚΚΕ) βρισκόταν στην προσφυγιά, ένα άλλο στην παρανομία, στις φυλακές ή στις εξορίες και εκτός μόνο οι λιγότεροι.

Το ΚΚΕ προσπαθούσε να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του στην Ελλάδα και γενικότερα. Ταυτόχρονα (μαζί με την παράνομη δουλειά), να αξιοποιήσει τις όποιες νόμιμες δυνατότητες υπήρχαν. Στα πλαίσια αυτά, έκανε συμπράξεις με άλλα κόμματα και πρόσωπα, καταλήγοντας, την 1η Αυγούστου 1951, στην ίδρυση της ΕΔΑ.

Προηγήθηκε ο ερχομός στην Ελλάδα του Ν. Μπελογιάννη, αρχές Ιουνίου του 1950, με σκοπό την καθοδήγηση της δράσης του ΚΚΕ. Εξήμισι μήνες αργότερα ο Μπελογιάννης έπεσε στα χέρια της κρατικής Ασφάλειας. Βρισκόταν ήδη στις φυλακές, ως υπόδικος, όταν προκηρύχτηκαν οι βουλευτικές εκλογές στις 9 Σεπτέμβρη 1951.

Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, ο Μπελογιάννης έστειλε κρυφά από τη φυλακή στον παράνομο μηχανισμό το παρακάτω γράμμα: «Αυτό να δοθεί σύντομα για το θείο μου: 1) Ιστορικό συλλήψεων κλπ. στάλθηκε στην αδερφή Ελλης. 2) Βάλτε μας καλούς δικηγόρους για να σας ειπούν λεπτομέρειες από τη δικογραφία. 3) Στη δίκη θα τους τρίψουμε τα μούτρα. 4) Αν γίνεται, βάλτε με τις τελευταίες ημέρες υποψήφιο στο συνδυασμό της Αθήνας, για να τους δημιουργήσουμε ζήτημα. Νομικό κώλυμα δεν υπάρχει. 5) Πολλά φιλιά».

Το ΠΓ συμφώνησε με την πρόταση να είναι ο Μπελογιάννης υποψήφιος στο συνδυασμό της ΕΔΑ στην Αθήνα. (Πρότεινε, μάλιστα, να είναι υποψήφιοι, εκτός από τον Μπελογιάννη, και μια σειρά άλλα στελέχη, όπως ο Ν. Πλουμπίδης). Κατανοούσε - και σωστά - ότι η σίγουρη εκλογή του Μπελογιάννη στη Βουλή, θα αποτελούσε ένα επιπλέον μέσο πίεσης, για ν' αποτραπεί η εκτέλεσή του.

Από τη στιγμή αυτή, άρχισε μια οξύτατη σύγκρουση, που συνεχίστηκε μέχρι την κατάθεση των συνδυασμών στο Πρωτοδικείο και κατέληξε να μείνει ο Μπελογιάννης έξω από τις υποψηφιότητες...
Ποιοι και γιατί συγκρούστηκαν εξαιτίας αυτής της απόφασης του ΠΓ; Γιατί υπήρξαν αντιδράσεις σε ένα θέμα που ήταν και λογικό και δεν αποτελούσε μοναδική εξαίρεση; Πολιτικοί κρατούμενοι - κομμουνιστές και μη - που ήταν στις φυλακές και στις εξορίες, ήταν επίσης υποψήφιοι στις εκλογές του 1951. Η μη υποψηφιότητα του Νίκου Μπελογιάννη στις βουλευτικές εκλογές της 9ης Σεπτέμβρη 1951, είναι ένα γεγονός με σκόπιμα υποτιμημένη τη σημασία του από ιστορικούς και πολιτικούς.

Σωστότερα, είναι ένα συγκλονιστικό ζήτημα συγκαλυμμένο στη βαθύτερη πολιτική ουσία του, αλλά και σε πολλά από τα συμβάντα που τη συνθέτουν ή την προσδιορίζουν. Θα λέγαμε ότι αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου, ή - διαφορετικά - την - τουλάχιστον εξ αντικειμένου - έκφραση απαρχής εξελίξεων που ακολούθησαν και που σχετίζονται άμεσα με την ίδια την παραπέρα πορεία του ΚΚΕ.
Το βασικό επιχείρημα, που προβλήθηκε κατά κόρον, για ν' απορριφθούν οι υποψηφιότητες, ήταν ο κίνδυνος να διαλυθεί η ΕΔΑ. Προβλήθηκε, όμως, κι ένα ακόμα: Οτι η εμμονή στην υποψηφιότητα θα είχε ως αποτέλεσμα (κι αν ακόμη η ΕΔΑ δε διαλυόταν με κρατική πράξη) την αποχώρηση απ' αυτήν σύμμαχων δυνάμεων, γεγονός που θα οδηγούσε το ΚΚΕ σε απομόνωση!

Το ΠΓ του ΚΚΕ δέχτηκε να μην είναι υποψήφιοι όλοι οι προταθέντες. Επέμενε, όμως, στην υποψηφιότητα του Μπελογιάννη. Αλλά οι αντιδράσεις συνεχίστηκαν.

Στη μη υποψηφιότητα του Ν. Μπελογιάννη είναι γενικά γνωστό ότι ιδιαίτερο ρόλο έπαιξε η επιμονή του Μιχάλη Κύρκου, ο οποίος απειλούσε και εξεβίαζε με αποχώρηση από την ΕΔΑ, στην περίπτωση που αποφασιζόταν η υποψηφιότητα του Μπελογιάννη.

Βεβαίως, δεν ήταν μόνο ο Μ. Κύρκος που αντιδρούσε. Σύμφωνα με μαρτυρίες υπήρχαν κι άλλοι, όχι μόνο συνεργαζόμενοι με το ΚΚΕ αλλά και κομμουνιστές. Οπως γράφει ο Σπ. Λιναρδάτος - ένας απ' αυτούς που επικροτούν τη μη υποψηφιότητα του Μπελογιάννη - «φοβόντουσαν ότι έτσι θα δώσουν επιχειρήματα να διαλυθεί η ΕΔΑ σαν συνδεδεμένη με τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ»!

Γράφει σχετικά ο Σπ. Λιναρδάτος: «Αντιδρούν επίσης μερικά από τα στελέχη του ΚΚΕ που έχουν βγει από την εξορία και είναι νόμιμα (Αντώνης Μπριλάκης, Πότης Παρασκευόπουλος, Γιάννης Φιλίνης). Σε μια σύσκεψη στο σπίτι του στρατηγού Μάντακα στην οδό Δεινοκράτους, φέρνει το θέμα ο Δ. Μαριόλης. Ο Πασαλίδης διατυπώνει αμέσως τις αντιρρήσεις του. Ο Μιχάλης Κύρκος λέει: "Τα τινάζετε όλα στον αέρα". Ο Σπηλιόπουλος και ο Μάντακας συμφωνούν. Οι άλλοι όμως επιμένουν να μην μπουν οι υποψηφιότητες. Ο Ζάκκας δηλώνει ότι αποχωρεί. Πραγματικά αποχωρεί και δεν παίρνει μέρος στις συσκέψεις της ΕΔΑ. Εκείνο το βράδυ ο Γιάννης Κοκορέλλης προτείνει να δοθεί στον Τύπο ανακοίνωση ότι ο "Δημοκρατικός Συναγερμός" (νόμιμη έκφραση του ΚΚΕ) αποχώρησε από την ΕΔΑ. Για μια βδομάδα όμως επικρατεί διάλυση...».

Το μόνιμο μοτίβο που λέγεται και γράφεται, απ' όσους εγκρίνουν τη στάση του Μ. Κύρκου και άλλων, είναι ότι προσπαθούσαν μ' αυτόν τον τρόπο να παρεμποδίσουν τη διάλυση της ΕΔΑ, να μη δώσει δηλαδή η ΕΔΑ πρόσχημα στους κατασταλτικούς μηχανισμούς που επεδίωκαν να τη θέσουν εκτός νόμου. Ωστόσο, κανένας από τους παραπάνω δεν απαντά στο απλό γεγονός: Γιατί ο Μ. Κύρκος αποχώρησε από την ΕΔΑ - μαζί με τον Λ. Καραμαούνα - λίγους μήνες αργότερα, αφού στο μεταξύ είχε εκλεγεί βουλευτής; Αν ο λόγος της άρνησής του να συμφωνήσει με την υποψηφιότητα Μπελογιάννη, ήταν ο κίνδυνος διάλυσης της ΕΔΑ, τότε γιατί αποχώρησε;

Οι υποστηρικτές της στάσης του Μ. Κύρκου δεν απαντούν σ' αυτό το ερώτημα. Δεν απαντούν, επίσης, στο αν ο ίδιος ο Μπελογιάννης έπαιρνε υπόψη του (ή όχι;) την πιθανότητα διάλυσης της ΕΔΑ, όταν έγραφε: «Αν γίνεται, βάλτε με υποψήφιο...». Ο Λ. Κύρκος, μάλιστα, γράφει, σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τον πατέρα του, από τη μια, αλλά και να τον ανυψώσει από την άλλη: «Ο Μιχ. Κύρκος αντιτάχθηκε στην ιδέα (στην τυχοδιωκτική στάση του Ζαχαριάδη). Η ΕΔΑ μόλις είχε συγκροτηθεί και έκανε τα πρώτα βήματα κάτω από αφόρητες πιέσεις. Το γάντζωμά της στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο. Το να περιληφθεί ο Μπελογιάννης στους συνδυασμούς έδινε στην αντίδραση το πρόσχημα να διαλύσει ίσως την ΕΔΑ. Ηταν μια πολύ λεπτή στιγμή και χρειάζονταν αυστηρές σταθμίσεις και όχι εντυπωσιακές κινήσεις»!

Ας δούμε, αρχικά, το ζήτημα της πιθανότητας να διαλυόταν η ΕΔΑ, αν ο Ν. Μπελογιάννης ήταν υποψήφιος στους συνδυασμούς της.

Το ότι η Ασφάλεια της Ελλάδας, η κυβέρνηση και οι αντιπρόσωποι των ΗΠΑ γνώριζαν πως μέσα από τις γραμμές της ΕΔΑ δρουν και οι κομμουνιστές, είναι πέρα για πέρα αναμφισβήτητο. Ασφαλώς και γνώριζαν ότι το ΚΚΕ συμμετείχε στη δημιουργία της, διαθέτοντας μάλιστα πολύ περισσότερες δυνάμεις από όλους τους άλλους μαζί. Πρέπει να είναι κανείς αφελής, για να ισχυριστεί το αντίθετο. Το ερώτημα, λοιπόν, που φυσιολογικά τίθεται, είναι το εξής: Γιατί η Δικαιοσύνη ενέκρινε και αναγνώρισε την ΕΔΑ ως νόμιμο κόμμα, αν και γνώριζε ότι εντός της δρα το ΚΚΕ;

Στις γραμμές της αστικής τάξης υπήρχαν βεβαίως δυνάμεις της, που αντετίθεντο στη νομιμοποίηση της ΕΔΑ. Ομως, είναι εξίσου αναμφισβήτητο ότι τμήματά της αντιμετώπιζαν το θέμα ευέλικτα. Δεν ήθελαν να έρθουν σε άμεση σύγκρουση με το λαϊκό αίσθημα.

Να τι γράφει ο Σπ. Λιναρδάτος, σε σχέση με αυτό το θέμα: «Στο μεταξύ, μέσα στο κυβερνητικό στρατόπεδο έχει ξεσπάσει διαμάχη, τόσο για την τύχη των κατηγορουμένων, όσο και την ΕΔΑ. Πολλοί βουλευτές και παράγοντες της ΕΠΕΚ υποστηρίζουν πως τυχόν θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις θα αποτελέσουν πλήγμα στο ειρηνευτικό πρόγραμμα του κόμματός τους και στο Κέντρο γενικότερα και ότι η υπόθεση Μπελογιάννη είναι παγίδα που τους έχουν στήσει οι Αμερικανοί και η Δεξιά. Ενώ ο Βενιζέλος, ο Ρέντης και ο ίδιος ο Πλαστήρας, με επανειλημμένες δηλώσεις τους, βεβαιώνουν ότι εξετάζεται η περίπτωση να διαλυθεί η ΕΔΑ και ότι η τελική απόφαση θα καθοριστεί από τα πορίσματα των ανακρίσεων, ο υφυπουργός "παρά τω πρωθυπουργώ" Ιωάννης Ιωσήφ, σε ομιλία του στην Κηφισιά, αποκρούει κάθε σκέψη για κατάργηση κομμάτων. Μόνο άτομα - υποστηρίζει - μπορούν να τιμωρούνται, όχι κόμματα. Τις ίδιες θέσεις υποστηρίζουν στα παρασκήνια και άλλοι υπουργοί (Γ. Καρτάλης, κ.λπ.) και δημόσια με την αρθρογραφία τους, τα ημιεπίσημα δημοσιογραφικά όργανα της ΕΠΕΚ ("Προοδευτική Αλλαγή" του Παπαπολίτη και "Προοδευτικός Φιλελεύθερος").

Και το "Βήμα" τάσσεται εναντίον της διαλύσεως της ΕΔΑ. Σε κύριο άρθρο του, στις 5 Φεβρουαρίου, γράφει ότι η ΕΔΑ αναμφισβήτητα ελέγχεται από την ηγεσία του ΚΚ. Αλλά, αφού "ο κομμουνισμός διαθέτει υπό την αυστηράν του πειθαρχίαν αξιόλογον τμήμα του λαού μας", το πρόβλημα δε θα λυθεί με το να "τεθεί εκτός νόμου" η άκρα Αριστερά. Ο κομμουνιστικός μηχανισμός θα καταφεύγει, με τη μορφή της "φράξιας", σε άλλους προοδευτικούς πολιτικούς σχηματισμούς, όπου θα διαδραματίσουν αποφασιστικόν και ίσως επικινδυνωδέστερον ρόλον".

Το "Βήμα" προτείνει άλλη λύση για να αντιμετωπιστεί η άκρα Αριστερά: "Από αυτάς τας σκέψεις και όχι από προσήλωσιν εις αφελείς ή πονηρούς δογματισμούς περί... υποχρεώσεων της Δημοκρατίας, που δεν έχουν καμίαν θέσιν εις την πολυπαθή αυτήν χώραν - γράφει - φθάνει κανείς εις το συμπέρασμα, ότι θα έπρεπε να περιορισθή το κράτος, προς το παρόν τουλάχιστον, εις την δίωξιν των ατόμων ή της ομάδος ή και ολόκληρης της προβαλλόμενης εκάστοτε ηγεσίας, όταν θα διαπιστώνεται το έγκλημα (...). Με συνετήν και ψύχραιμον αντιμετώπισιν (...) εις δίωξιν του εγκλήματος και παράλληλα εις έκθεσιν του σχηματισμού εις προοδευτικήν εξαφάνισιν διά πολιτικών και κοινωνικών μέσων θα επιτευχθούν πολύ θετικώτερα αποτελέσματα από τον ασύνετον γενικόν διωγμόν και την παραπομπήν της συνωμοσίας εις το σκότος που είναι το κλίμα της. Επιβάλλεται δηλαδή να τεθεί ο κομμουνισμός όχι εκτός νόμου, αλλά εντός νόμου"».

Οι παραπάνω - και άλλες - δυνάμεις της αστικής τάξης ήθελαν τη νόμιμη ύπαρξη της ΕΔΑ. Και όχι μόνο δυνάμεις του «κεντρώου», αλλά και του «δεξιού» χώρου. Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση του υπουργού Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Παυσανία Λυκουρέζου, στελέχους του Παπαγικού «Συναγερμού», ο οποίος είπε: «Δεν είμαστε τόσο βλάκες για να σας διαλύσουμε. Αν το κάνουμε, δεν πρόκειται να δούμε κυβέρνηση ξανά, γιατί τότε οι οπαδοί σας θα πάνε με το Κέντρο και την ΕΠΕΚ».

Και μετά από ένα διάστημα, όχι μεγάλο, η κατάσταση αλλάζει τελείως. Γράφει ο Σπ. Λιναρδάτος: «Κανένας λόγος δε γίνεται πια για διάλυση της ΕΔΑ. Αντίθετα, λίγες μέρες αφού αναλαμβάνει την πρωθυπουργία, ο Παπάγος δέχεται στο Πολιτικό Γραφείο τον πρόεδρο της ΕΔΑ Ι. Πασαλίδη, που του εκθέτει τις απόψεις του κόμματός του για την ανάγκη να ειρηνεύσει ο τόπος κ.λ. Στο τέλος της συνομιλίας φωτογραφίζεται μαζί του».

Βασικοί λόγοι για μη διάλυση της ΕΔΑ είναι και οι εξής:

Πρώτος: Η επιδίωξη της άρχουσας τάξης και του ιμπεριαλιστικού παράγοντα να διατηρούν στην Ελλάδα μια δημοκρατική βιτρίνα. Αυτός ο ελιγμός επιβαλλόταν και εξαιτίας της πίεσης που ασκούσε η διεθνής γνώμη. Υπήρχε διεθνής κατακραυγή και κινητοποιήσεις, καθώς και καταγγελίες σε Διεθνείς Οργανισμούς για τα όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα.

Δεύτερος λόγος: Εκτιμώντας σήμερα τα πράγματα, με βάση και τη συγκεντρωμένη εμπειρία από τις αλλεπάλληλες προσπάθειες διάλυσης του ΚΚΕ ή ενσωμάτωσής του στο αστικό πολιτικό σύστημα, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η άρχουσα τάξη ήλπιζε ότι θα μπορούσε να αξιοποιήσει την ΕΔΑ ως μοχλό κατά του ΚΚΕ, αξιοποιώντας ιδεολογικοπολιτικά δυνάμεις που συμμετείχαν στην ΕΔΑ. Ο χαρακτήρας αυτών των δυνάμεων τής παρείχε τέτοιες δυνατότητες. Δυνατότητες που αυξανόντουσαν, εξαιτίας της ήττας του επαναστατικού κινήματος, της διασποράς των κομματικών δυνάμεων (πολιτική προσφυγιά - Ελλάδα) και των εντεινόμενων διώξεων.

Από την άλλη, το ΚΚΕ είχε ανάγκη να δρα και μέσα από νόμιμα σχήματα, δηλαδή να αξιοποιεί τις συνθήκες της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το ΚΚΕ, λοιπόν, χρειαζόταν χώρο αξιοποίησης των όποιων νόμιμων δυνατοτήτων, προς όφελος της λαϊκής πάλης. Η άρχουσα τάξη, έχοντας υπέρ της έναν σαφέστατα υπέρτερο συσχετισμό δυνάμεων, μεθόδευε το δικό της στόχο.
Εγινε νηφάλια ανάλυση της κατάστασης από την ηγεσία της ΕΔΑ, προκειμένου να εκτιμηθούν οι συνθήκες; Μαρτυρίες και στοιχεία εκείνης της εποχής δείχνουν πως το κυρίαρχο ήταν ο πανικός, η διάθεση για υποχωρήσεις και ο φόβος της απομόνωσης του ΚΚΕ.

Ωστόσο, χάριν της υπογράμμισης του βασικού προβλήματος, που είναι η πάλη για την υπεράσπιση του ΚΚΕ και η σωτηρία του Μπελογιάννη, ας δεχτούμε ότι η διάλυση της ΕΔΑ ήταν επί θύραις. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Επρεπε να υπάρξει τέτοιου μεγέθους υποχώρηση, δηλαδή να μην είναι ο Μπελογιάννης στα ψηφοδέλτια; Νομίζουμε πως η απάντηση πρέπει να είναι κατηγορηματικά όχι.
Στο πρόσωπο του Μπελογιάννη οι Πλαστήρας - Παπάγος - Πιουριφόι χτυπούσαν το ΚΚΕ. Επομένως, το θέμα είναι αν έκαναν τα πρέποντα, όσοι όφειλαν, γι' αυτό το ζήτημα. Το βέβαιο είναι ότι δεν έκαναν.

Υπήρξε, επίσης, κάτι ακόμα, το οποίο δεν έγινε, αν και μπορούσε να γίνει. Κάτι, για το οποίο κανένας δε δικαιούται να επικαλεστεί «τον κίνδυνο διάλυσης της ΕΔΑ».

Οταν, τελικά, ο Ν. Μπελογιάννης δε συμπεριλήφθηκε στους συνδυασμούς, ο Ν. Ζαχαριάδης έθεσε, ως εναλλακτική λύση, να πέσουν χιλιάδες ψηφοδέλτια στις κάλπες με το όνομα του Μπελογιάννη. Τα ψηφοδέλτια θα ήταν, φυσικά, άκυρα. Ωστόσο, η τέτοιου είδους σίγουρη «εκλογή» θα αποτελούσε μια πολιτική πράξη όχι δίχως σημασία. Θα ήταν ένα ακόμα μέσο πίεσης. Αυτή η «γραμμή» επίσης δεν υλοποιήθηκε...

Οτι υπήρξε τέτοια «γραμμή» το υπογραμμίζει ο ίδιος ο Ζαχαριάδης στο «μήνυμα από την άλλη μεριά». Γράφει: «Ο Μπελογιάννης ασφαλώς θάβγαινε βουλευτής και αφτός ήταν ο μόνος τρόπος να σωθεί. Να προβληθεί η υποψηφιότητα του Νίκου και να ριχτούν χιλιάδες ψηφοδέλτια γι' αφτόν όλα αφτά είταν δυνατά και αν ακόμα επίσημα δεν τον ανακήρυτταν. Ο Μπελογιάννης και σαν "άκυρα" θα μπορούσε να συγκεντρώσει πολύ περισσότερους ψήφους απ' ό,τι χρειάζονταν, για να φανεί ότι ο λαός τον εκλέγει».

Το επιχείρημα, ότι τον Μπελογιάννη θα τον δολοφονούσαν κι αν ακόμα είχε εκλεγεί βουλευτής, αποτελεί υπεκφυγή και πρόκληση προς τους κομμουνιστές. Οχι γιατί μπορεί να αποκλειστεί και αυτό το ενδεχόμενο. Βεβαίως και δεν είναι σίγουρο ότι τον Μπελογιάννη δε θα τον δολοφονούσαν, αν είχε εκλεγεί βουλευτής. Αλλά το υπ' αριθμόν ένα ζήτημα είναι το εξής: Οτι οι πάντες κρίνονται με βάση τη στάση που κράτησαν πρωταρχικά στο θέμα της υποψηφιότητας, δηλαδή στο θέμα της υπεράσπισης του ΚΚΕ.

Το γιατί αυτό δεν έγινε, βρίσκεται στο γεγονός ότι η ΕΔΑ, σε σχέση με το ΚΚΕ, είχε αρχίσει να αναβαθμίζεται στη συνείδηση διαφόρων, ενώ το ΚΚΕ είχε αρχίσει να υποβαθμίζεται. Αυτό είναι αναμφισβήτητο και δεν έχει καμιά σημασία αν γινόταν μη συνειδητά ή - από ορισμένους - συνειδητά. Αν γινόταν από ανεντιμότητα ή προς αποφυγή μπελάδων... ή και τα δύο...
Να τι γράφει ο Μ. Γλέζος: «Ποια πολιτική γραμμή έπρεπε να ακολουθηθεί; Από την ίδρυσή της το 1951, ως τη διάλυσή της το 1967, η ΕΔΑ αμφιταλαντεύονταν ανάμεσα σε δύο πολιτικές γραμμές. Στην ανεδαφική γραμμή που απαιτούσε να επιβάλει το ΠΓ του ΚΚΕ και στην προσγειωμένη πολιτική γραμμή που διαμόρφωνε η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΔΑ (συνεργασία κομμουνιστών - σοσιαλιστών - αριστερών) άμεσα αντιμέτωπη με την ελληνική πραγματικότητα, όπως καθημερινά διαπλάσσονταν».

Είναι σαφέστατος ο Μ. Γλέζος. Και όχι μόνο ο Γλέζος, αλλά και άλλα τότε στελέχη του ΚΚΕ. Ας ακούσουμε την αφήγηση του Παν. Κατερίνη: «Εμείς οι νεαροί βουλευτές διαπιστώσαμε αμέσως πως με την ΕΔΑ σαν να άνοιγαν οι πύλες να περάσει το προοδευτικό κίνημα στην ανοιχτή πολιτική ζωή και δράση. Οι υποψηφιότητες των Μπελογιάννη και Πλουμπίδη δημιουργούσαν σε όλους μας ανησυχία, και σ' εμάς που ήμαστε κομμουνιστές, ότι μπορούσαν να τινάξουν στον αέρα τη δυνατότητα της νόμιμης και μαζικής δράσης του κινήματος». Οπως, δηλαδή, γράφει και ο Λ. Κύρκος: «Το γάντζωμα της ΕΔΑ στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο»

Οι μεγάλες δυσκολίες που δημιουργούσε η ήττα του επαναστατικού κινήματος, η κάθε είδους πίεση του ταξικού εχθρού, ήταν επόμενο να έχουν τις επιπτώσεις τους σε στοιχεία αστικής και μικροαστικής προέλευσης, όπως ήταν οι τότε συνεργαζόμενοι με το ΚΚΕ. Αρκετοί από τους οποίους, μέσα από τη συνεργασία, επεδίωκαν την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων - κομματικών, πολιτικών, αλλά και προσωπικών. Και υποχωρούσαν σε κινήσεις - χτυπήματα του εχθρού, που στόχευαν στην εξαφάνιση του ΚΚΕ, στην περιθωριοποίησή του, ή, αν αυτά αποδείχνονταν αδύνατα να πραγματοποιηθούν, στον ιδεολογικοπολιτικό ευνουχισμό του. Μάλιστα, από ένα χρονικό σημείο και μετά, έθεσαν στην ημερήσια διάταξη κατηγορίες για τους δογματικούς, που ζουν εκτός Ελλάδας και επιμένουν να καθοδηγούν το κίνημα, ενώ αγνοούν τις συνθήκες και τις νέες εξελίξεις... Η αρχική άρνηση εξελίχθηκε σε ολομέτωπη επίθεση.

Την υπεράσπιση από το ΚΚΕ της δικής του αυτοτέλειας, τη βάφτιζαν επίθεση των δογματικών κατά των άλλων. Αποκαλυπτικός και εδώ ο Σπ. Λιναρδάτος. Γράφει:

«Στην περίοδο αυτή, που και στο Κέντρο και στη Δεξιά και στην Αριστερά, γίνονται έντονες ζυμώσεις για νέα σχήματα και η χώρα προσπαθεί ν' αναπροσαρμοστεί από την πολεμική στην ειρηνική περίοδο, η σύγχυση είναι γενική σε όλες τις παρατάξεις και τα κόμματα. Οι διαμάχες είναι ιδιαίτερα ζωηρές στην Αριστερά, που βρίσκεται πάντα σε σκληρή καταδίωξη. Το ΚΚΕ αγωνιζόμενο ν' ανασυγκροτηθεί, στρέφει τα πυρά του εναντίον των άλλων, μικρών κομμάτων και ομάδων της Αριστεράς. Επιδιώκει ή να τα θέσει υπό τον απόλυτο έλεγχό του, ή να τα διαλύσει για να μην κινδυνεύει να του πάρουν τους οπαδούς του, εκμεταλλευόμενα τα σοβαρά λάθη της ηγεσίας του, την ήττα του και τον αποκλεισμό του από τη νόμιμη πολιτική ζωή. Αυτή η διαπάλη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί θα επηρεάσει τις εξελίξεις της δεκαετίας». Και πραγματικά τις επηρέασε. Οχι μόνο αυτής, αλλά και της επόμενης δεκαετίας...

Ο Σπ. Λιναρδάτος δίνει το κλίμα, που είχε διαμορφωθεί. Αν τα παρακάτω γραφόμενά του διαβαστούν από κομμουνιστική σκοπιά, μπορούν να εξηγήσουν μια σειρά αρνητικά φαινόμενα. Γράφει, λοιπόν, ο Σπ. Λιναρδάτος: «Για να μην υπάρξουν ταλαντεύσεις και στο εσωτερικό και να εφαρμοστεί πιστά η γραμμή της, η ηγεσία του ΚΚΕ στέλνει, με πλαστά διαβατήρια, στην Ελλάδα τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Νίκο Μπελογιάννη και Νίκο Ακριτίδη, παλιό μαθητή της Σχολής Ευελπίδων και ηγετικό στέλεχος της ΕΠΟΝ κατά την κατοχή. Εχει υποστηριχτεί πως ο Ζαχαριάδης, που ήταν "δαιμόνιος και αδίστακτος", έστειλε τον Μπελογιάννη, που "ήταν ιδεολόγος κομμουνιστής διανοούμενος και άνθρωπος με ευρύτερους προβληματισμούς" στην Ελλάδα για "να τον απομακρύνει από τον χώρο, όπου άρχισαν να αναπτύσσονται οι διαφωνίες και οι αντιθέσεις" και γι' αυτό τον σύνδεσε με τις "διαβρωμένες" από την Ασφάλεια οργανώσεις στην Αθήνα. (Πότη Παρασκευόπουλου, «Ποιος σκότωσε τον Μπελογιάννη», σ. 14 - 15). «Αν και ορισμένοι από τους ισχυρισμούς αυτούς είναι επιβεβαιωμένοι από το ιστορικό υλικό (όπως π. χ., ότι ο Ζαχαριάδης ήταν αδίστακτος στην εσωκομματική διαπάλη), δε νομίζω ότι προσφέρονται στοιχεία που να πείθουν, ότι ο Μπελογιάννης, όταν ξεκίνησε για την Ελλάδα, είχε οποιαδήποτε διαφωνία με τη γραμμή του Ζαχαριάδη και με τις εκκαθαρίσεις στο Κόμμα από τα "οπορτουνιστικά" στοιχεία. Φοβάμαι, τουλάχιστον ώσπου να υπάρξουν περισσότερα στοιχεία, ότι πρόκειται για μια αγιογράφηση του Μπελογιάννη, επηρεασμένη από την αληθινά ηρωική στάση του στο στρατοδικείο και στο εκτελεστικό απόσπασμα και προσαρμοσμένη στις σημερινές ανάγκες της διαπάλης στους κόλπους της Αριστεράς, που δε βλέπει το ιστορούμενο πρόσωπο με τις πραγματικές διαστάσεις και αντιφάσεις του στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή».

Αυτό το κλίμα εκφραζόταν στις καθημερινές σχέσεις με τρόπο πολλές φορές οξύτατο. Για παράδειγμα, μια σειρά στοιχεία δείχνουν ότι οι πολιτικές σχέσεις του Μπελογιάννη με τον Μ. Κύρκο (για την ακρίβεια, του ΚΚΕ με τον Κύρκο) δεν ήταν καλές. Πιο σωστά, ήταν τεταμένες, εξέφραζαν οξυμένες αντιθέσεις. Παραθέτουμε ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα, που επιβεβαιώνουν αυτήν τη διαπίστωση, δίνοντας το λόγο σε πρωταγωνιστές και σε άλλους συμμέτοχους στο δράμα.
Ο Κούλης Ζαμπαθάς, το σπίτι του οποίου χρησιμοποιήθηκε ως γιάφκα του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, γράφει στο γνωστό βιβλιαράκι του: «Κι όλο του παραπονιότανε (του Πλουμπίδη) πως αντί να πάει ο ίδιος για τις συνεννοήσεις τούστειλε άλλον... Ετσι τούγραφε ο Κύρκος γι' αυτόν τον άλλο. Ο άλλος αυτός, ήτανε ο Μπελογιάννης»...

Συνεχίζει ο Κ. Ζαμπαθάς: «Τι τα θέλεις, τούπε τότε ο Μπελογιάννης. Δεν τον αφήνεις τον παλιάνθρωπο».

Σε τηλεγράφημα του Μπελογιάννη προς το ΠΓ, την 26/6/1950, διαβάζουμε: «Υπόθεση εφημερίδας είχε βαλτώσει σε μεγάλο σεχταρισμό από πλευρά μας και πολιτικάντικους λογαριασμούς από πλευρά του 22 Μιχάλη Κύρκου. Αν ο 22 δε δεχτεί να τη βγάλει τώρα αμέσως πρέπει να τραβήξουμε με Α. Φ. ή με τον 10 Χρηστάκος. Ολοι είναι άσπρος σκύλος μαύρος σκύλος και ο 22 μαζί. Μοναδική τους επιδίωξη να φτιάξουν κόμμα. Τους αλωνίζουν όλες οι κατασκοπείες».

Ποιος ήταν ο Μπελογιάννης

Γεννημένος το 1915 στην Αμαλιάδα, από μαθητής ακόμα του Γυμνασίου, οργανώνεται στην ΟΚΝΕ, παίρνει μέρος πρωτοστατώντας σε δύο μαθητικές απεργίες και διώκεται για τη συμμετοχή του σε αγροτική κινητοποίηση. Το 1932, σε ηλικία 17 ετών, εντάσσεται οργανωτικά στο ΚΚΕ ως φοιτητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Για την πολιτική του δράση και ιδεολογία, θα διωχθεί το 1934 από το Πανεπιστήμιο. Το 1936, χρονιά της στρατιωτικής του θητείας, καταδικάζεται σε τρίμηνη φυλάκιση, λόγω της αντιδικτατορικής του δράσης και το 1938 καταδικάζεται σε 5 χρόνια φυλακή και 2 χρόνια εξορία στην Ιο, για τη δράση του ενάντια στη μοναρχοφασιστική μεταξική δικτατορία. Τα επόμενα χρόνια βρίσκουν τον Ν. Μπελογιάννη στα κάτεργα της Αίγινας και της Ακροναυπλίας.

Στο διάστημα από το 1941 έως το 1943 θα μεταφερθεί δεσμώτης των Γερμανοϊταλών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Κατούνας, Βόνιτσας και Κέρκυρας. Με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, καταφέρνει και φεύγει για την Πάτρα από όπου για το διάστημα 1943 - 1945 είναι καπετάνιος του 8ου Συντάγματος της 3ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και αργότερα πολιτικός επίτροπος του ΔΣΕ μέχρι το τέλος του Εμφυλίου. Ακολουθεί η προσφυγιά.

Τι ήταν αυτό που έκανε τον Νίκο Μπελογιάννη ήρωα, παράδειγμα; Τι έκανε ο Μπελογιάννης, ώστε ακόμα και σήμερα νέοι άνθρωποι, που γεννήθηκαν πολλά χρόνια μετά το θάνατό του, να αισθάνονται ένα ρίγος συγκίνησης στο άκουσμα του ονόματός του ή μπροστά στο σκίτσο του, που φιλοτέχνησε με την καρδιά και το πενάκι του ο κορυφαίος Πάμπλο Πικάσο; Ο Μπελογιάννης έγινε ήρωας, γιατί έκανε το καθήκον του έως το τέλος. Ηταν συνειδητή, προμελετημένη η απόφασή του να πεθάνει. Ηξερε τι τον περίμενε, ήξερε ότι μπορούσε αν ήθελε να κερδίσει τη ζωή του. Δεν το έκανε, γιατί τον ενδιέφερε να κρατήσει τη συνείδηση και την αξιοπρέπειά του έως το τέλος, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Ο Ν. Μπελογιάννης ως στέλεχος συνδύαζε στη δουλειά του τη θεωρητική μελέτη με την πρακτική δράση και άφησε έργα όπως «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα», τα «Κείμενα από την απομόνωση», όπου υπάρχει και το έργο του «Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας», που αποδεικνύουν ότι η ολοένα και μεγαλύτερη συνεισφορά στο Κόμμα και το κίνημα απαιτεί τη στοχοπροσήλωση στη σύνθετη, δύσκολη, μα και πιο αποδοτική δουλειά του συνδυασμού θεωρίας και πράξης. Η πίστη στο νομοτελειακό πέρασμα της κοινωνίας στον κομμουνισμό θα θεμελιώνεται στην επιστημονική κοσμοθεωρία του μαρξισμού - λενινισμού. Και θα φτάνει τη συνείδησή μας ως το ύψιστο σημείο του παραδείγματος του Μπελογιάννη. «Για το σκοπό αυτό, αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας».

Σήμερα η ταξική πάλη μπορεί να μην απαιτεί θυσίες σαν του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Απαιτεί, όμως, θυσίες από τις «ατομικές υποχρεώσεις» του τρόπου ζωής μιας άχαρης καπιταλιστικής καθημερινότητας, που πασχίζει να επιβάλει ως πραγματικότητα ατομικά πρότυπα και αξίες, έτσι που να ορθώνονται εμπόδια στην οργανωμένη δράση.

Αποσπάσματα από την απολογία του Νίκου Μπελογιάννη, στην πρώτη δίκη, το Νοέμβρη του 1951


Κατατέθηκε εδώ πέρα ότι κάθε κομμουνιστής είναι κατάσκοπος, ότι οι κομμουνιστές δεν είναι Ελληνες, ότι το ΚΚΕ δεν είναι ελληνικό. Νομίζω ότι ο πατριωτισμός ενός κόμματος δεν κρίνεται απ' τα λόγια... ο πατριωτισμός ενός κόμματος ή και ατόμων ακόμα κρίνεται όταν κινδυνεύει η ανεξαρτησία, η ελευθερία και η ακεραιότητα της Πατρίδας μας... Και αν θελήσει κανείς με τέτοια κριτήρια να κρίνει το ΚΚΕ, θα δει ότι δεν είναι κόμμα προδοτικό, αλλά αντίθετα είναι καθαρά ελληνικό και πατριωτικό... Είναι κοινό μυστικό ότι το ΚΚΕ έχει παράνομο μηχανισμό... Ο παράνομος μηχανισμός είναι μια κατάσταση νόμιμης άμυνας, όταν υπάρχουν νόμοι 509 και άλλα, για να μπορέσει να διατηρηθεί το κόμμα που βρίσκεται στην παρανομία. Το ΚΚΕ εδώ στην Ελλάδα είναι από το 1925 στην παρανομία, από τον καιρό του Πάγκαλου... Ενας καινούργιος πόλεμος δεν πρέπει να βρει την Ελλάδα αντίθετη στη Σοβιετική Ενωση, με την οποία δε μας χωρίζει τίποτα και στο κάτω-κάτω της χρωστούμε και τη λευτεριά μας... Μέσα στα πλαίσια της πολιτικής που εξυπηρετεί την Ελλάδα παρακολουθούμε όλες τις εκδηλώσεις της πολιτικής ζωής της χώρας, και μας ενδιαφέρουν όλοι οι τομείς της, και ο πολιτικός και κοινωνικός, και φυσικά και κάθε ενδεχόμενο πολεμικής προετοιμασίας που κάνει η χώρα... Εμείς πιστεύουμε στην πιο σωστή θεωρία που διανοήθηκαν τα πιο προοδευτικά μυαλά της ανθρωπότητας. Και η προσπάθειά μας, ο αγώνας μας, είναι να γίνει αυτή η θεωρία πραγματικότητα για την Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο...
»Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας... Ακριβώς αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες, χωρίς πείνα και πόλεμο... και, όταν χρειαστεί, θυσιάζουμε και τη ζωή μας...Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα, με την καρδιά μας και με το αίμα μας».


Αποσπάσματα από την απολογία του Νίκου Μπελογιάννη, στη δεύτερη δίκη, το Φλεβάρη του 1952

«Αυτή είναι η ελευθερία του κομμουνιστή. Αυτή η ελευθερία να αγωνίζεται για να ανατρέψει την ταξική σκλαβιά κάτω απ' οποιεσδήποτε συνθήκες. Απ' αυτό απορρέει και η δύναμη της αντοχής των κομμουνιστών. Δύναμη που αναδεικνύει τις αξίες του αγώνα, της ανιδιοτέλειας στην καθημερινή ακατάπαυστη προσφορά τους, με μόνο αντάλλαγμα τη δικαίωση της εκπλήρωσης του καθήκοντος. Να αντιπαλεύουμε το σύστημα ως την ανατροπή του για την οικοδόμηση της κομμουνιστικής κοινωνίας».

Σημειώσεις:

1. Κ. Ζαμπαθά: «Ν. Μπελογιάννη - Ν. Πλουμπίδης», σελ. 86
2. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Α, σελ. 273
3. Σπ. Λιναρδάτου, ό.π.
4. Λ. Κύρκου: «ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΑ», σελ. 153
5. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Α., σελ. 387 - 388
6. Στ. Κασιμάτη: «Οι παράνομοι», σελ. 588
7. Σπ. Λιναρδάτου «Από τον εμφύλιο στη χούντα» τ. Β, σελ. 21 - 22
8. Π. Ανταίου: «Ν. Ζαχαριάδης, θύτης και θύμα», σελ. 508
9. Ντ. Κουσίδου - Στ. Σταυρόπουλου, «Αριστερή Νεολαία Ελλάδας», σελ. 9
10. Στ. Κασιμάτη: «Οι παράνομοι» σελ. 585 - 586
11. Λ. Κύρκου: «ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΑ», σελ. 153
12. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», Τ. Α., σελ. 210 - 211
13. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα» τ. Α, σελ. 216 - 217
14. Κ. Ζαμπαθά, ό.π., σελ. 87
15. Κ. Ζαμπαθά, ό.π.
16. Στ. Κασιμάτη: «Οι παράνομοι», σελ. 202

Από τον Ριζοσπάστη

Τρικ διαμαρτυρίας για την επικείμενη εκτέλεση Μπελογιάννη που μοιράστηκε στο Παρίσι

Η κομματική ταυτότητα του Νίκου Μπελογιάννη

Ο ΔΣΕ μπαίνει στο Γύθειο

Μετά την απελευθέρωση των 224 κρατουμένων αγωνιστών των φυλακών της Σπάρτης με την αντίστοιχη επιχείρηση-μαμούθ των δυνάμεων της 3ης μεραρχίας του ΔΣΕ, το Φλεβάρη του 1947, το αντάρτικο θέριεψε στο Μοριά, έτσι που στις αρχές του 1948 η δύναμη του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο είχε φθάσει στον αριθμό των χιλίων μαχητών χωρίς σε αυτούς να υπολογίζονται τα μέλη της Αυτοάμυνας και τα ΚΠ.

Στις 23 του Φλεβάρη 1948, τμήμα 200 περίπου μαχητών του ΔΣΕ μπήκε στο Γύθειο και απελευθέρωσε τους κρατούμενους των φυλακών της πόλης. Πρόκειται για μια επιχείρηση αρκετά μεγάλης κλίμακας με σκοπό αφενός τον εμπλουτισμό των γραμμών του ΔΣΕ αλλά και την απόδοση ενός καίριου πλήγματος στην καρδιά μιας μεγάλης πόλης.

Στο "Δελτίο Ειδήσεων του ΔΣΕ" της 24ης Φεβρουαρίου 1948, διαβάζουμε:

"Τη στιγμή που οι μοναρχοφασίστες διατυμπανίζουν "μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις" στην Πελοπόννησο, ο Δημοκρατικός Στρατός στην περιοχή αυτή της χώρας, τους δίνει την καλύτερη απάντηση με την ανάπτυξη της επιθετικής του δράσης ακόμα και μέσα στα μεγάλα τους κέντρα.

Σύμφωνα με πληροφορίες του γαλλικού τηλεγραφικού πραχτορείου, 200 μαχητές του ΔΣ μπήκαν στο Γύθειο και απελευθέρωσαν 23 πατριώτες απ' τις φυλακές. Σκοτώθηκαν 3 χωροφύλακες και πολλοί τραυματίστηκαν.

Ο ραδιοσταθμός της Αθήνας μετέδωσε ότι στις 11 τη νύχτα χτες έγινε σφοδρή επίθεση ενάντια στο Αίγιο από 400 μαχητές του ΔΣ. Η επίθεση έγινε απ' όλα τα σημεία ενάντια στην πόλη στην οποία βρίσκονταν χωροφύλακες, στρατός και ΜΑΥ.

Νεότερες πληροφορίες αναφέρουν ότι τα τμήματα του ΔΣ ήταν εξοπλισμένα με βαρύτατον οπλισμό, τα δε βλήματά τους έπεφταν στο κέντρο της πόλης.

Άλλο τηλεγράφημα αναφέρει ότι εκδηλώθηκε επίθεση του ΔΣ ενάντια στις Καλάμες απ' τη βορειοδυτική πλευρά της πόλης.

Ο ραδιοσταθμός της Αθήνας μετέδωσε ότι σαμποτέρ ανατίναξαν 260 μέτρα σιδηροδρομική γραμμή στη Ρέτσι - Μεγαλούπολης στην Πελοπόννησο".


Στην πραγματικότητα οι παραπάνω επιχειρήσεις διενεργήθηκαν από τα δύο διαφορετικά αρχηγεία του ΔΣΕ Πελοποννήσου (Ταυγέτου και Μαινάλου) με τρόπο όμως τέτοιο που να δημιουργείται σύγχυση στις γραμμές του αντιπάλου. Πάγια τακτική ήταν η εκδήλωση επιθετικών ενεργειών σε πολλά διαφορετικά σημεία ώστε να προκαλείται σύγχυση και η δυνατότητα αλληλοϋποστήριξης των κυβερνητικών δυνάμεων να εκμηδενίζεται.

Στην παρούσα περίπτωση εκτιμούμε ότι κύριες επιθέσεις υπήρξαν αυτές στο Γύθειο και το Αίγιο και πως οι υπόλοιπες ενέργειες είχαν σκοπό παραπλανητικό.

Η επίθεση στο Γύθειο εκδηλώθηκε κατά τις πρώτες πρωινές ώρες με κατεύθυνση από το δρόμο προς Σπάρτη και από τα βόρεια υψώματα προς την παραλία. Τα εξωτερικά φυλάκια καταλήφθηκαν σχεδόν χωρίς αντίσταση ενώ οι δυνάμεις της Χωροφυλακής και των ΜΑΥ γρήγορα εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και οχυρώθηκαν στο σταθμό χωροφυλακής. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ που φρόντισαν να καταλάβουν γρήγορα τους κεντρικούς άξονες της πόλης κατάφεραν να απομονώσουν με πυρά τον σταθμό χωροφυλακής ώστε η επιχείρηση στις φυλακές να γίνει απλούστερη. Η φρουρά στις φυλακές Γυθείου προέβαλλε μικρή αντίσταση αφού και αριθμητικά υστερούσε κατά πολύ των ανταρτών.

Μετά από μερικά λεπτά σποραδικών πυροβολισμών παραδόθηκαν, ο εξοπλισμός τους καταλήφθηκε από τους αντάρτες και οι ίδιοι οι φύλακες κλειδώθηκαν σε κελί των φυλακών. Στις φυλακές Γυθείου συνελήφθη και ο ενωμοτάρχης Πέτρος Καρακοσμάς, γνωστός για τις βιαιοπραγίες του κατά του ντόπιου πληθυσμού. Ο Καρακοσμάς μεταφέρθηκε εκτός πόλης κατά την υποχώρηση των δυνάμεων του ΔΣΕ και πιθανότατα εκτελέστηκε.

Η επιχείρηση στο Γύθειο υπήρξε μια από τις επιτυχέστερες του ΔΣΠ σε κατοικημένη περιοχή και απέδειξε για μια ακόμη φορά την μαχητική ικανότητα των ανταρτών όταν αυτοί δρούσαν σε κατοικημένη περιοχή με καλή ενημέρωση για τα δεδομένα της.

Ο εξοπλισμός που καταλήφθηκε από την επιχείρηση αναγράφεται παρακάτω:

• 15 τυφέκια
• 5 ατομικά αυτόματα
• 4 περίστροφα
• 2 κάσες χειροβομβίδες
• 2.500 σφαίρες
• στρατιωτικός ιματισμός
• φαρμακευτικό υλικό 

Εκδήλωση για τον Ν. Μπελογιάννη στη Νίκαια

Η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, θα μιλήσει στην εκδήλωση της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, για τα 61 χρόνια από την εκτέλεση του Ν. Μπελογιάννη, την Παρασκευή 29/3, στις 7 μ.μ., στο κλειστό γήπεδο «ΠΛΑΤΩΝ» στη Νίκαια (Μπροστά από το γήπεδο - στάση Γ' Νεκροταφείο - περνούν τα λεωφορεία: Από Πέραμα, Β18 και Γ18. Από Κερατσίνι, 820. Από Νεάπολη και Σταθμό Αιγάλεω του ΜΕΤΡΟ, 852. Από Πειραιά, 703, 803, 827, 845 και 909. Επίσης, το τρόλεϊ 21 από Νίκαια).

Προς τιμή του Ν. Μπελογιάννη διοργανώνονται, επίσης, οι παρακάτω εκδηλώσεις:

Την Κυριακή 31/3, στις 7 μ.μ., από τις ΚΟ Καλλιθέας της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, στο σχολικό συγκρότημα του Αγίου Νικολάου (Θησέως 175). Στο χώρο αυτό βρίσκονταν οι φυλακές Καλλιθέας, από όπου την Κυριακή 30 Μάρτη 1952, ο Νίκος Μπελογιάννης και οι άλλοι τρεις σύντροφοί του, μεταφέρθηκαν για εκτέλεση στου Γουδή. Θα μιλήσει ο Δ. Αρβανιτάκης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ.

Από την ΚΟ Αθήνας και τη ΝΟ Κεντρικού Τομέα της ΚΝΕ, την Κυριακή 31/3, στις 12 μ. στο πάρκο Γουδή, στη Μεσογείων (έναντι «Ερρίκος Ντυνάν»), όπου και εκτελέστηκε μαζί με τους συντρόφους του ο Ν. Μπελογιάννης απ' την αστική τάξη με κυβέρνηση Ν. Πλαστήρα. Θα μιλήσει ο Θ. Χιώνης, Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ.
   

Εφυγε η αγωνίστρια Νότα Παναγοπούλου

 Έφυγε από τη ζωή και κηδεύτηκε χτες στο νεκροταφείο της Καισαριανής η παλαίμαχη κομμουνίστρια Νότα Παναγοπούλου, σύζυγος του ήρωα του ΚΚΕ Μπάμπη Παναγόπουλου (Μπατάκα) που δολοφονήθηκε από τους κρατικούς μηχανισμούς το 1948 στην Αθήνα.

Η Νότα Παναγοπούλου γεννήθηκε το 1922 στον Πειραιά από εργάτες γονείς. Έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1942, στην Κατοχή και έδρασε από διάφορες κομματικές θέσεις για την οργάνωση της ΕΑΜικής Αντίστασης και του λαϊκού κινήματος. Για τη δράση της συνελήφθη και εξορίστηκε στη Χίο, στο Τρίκερι και τη Μακρόνησο από το Γενάρη του 1948 έως τον Ιούλη του 1952. Το 1964 αποφοίτησε από την Ανώτατη Βιομηχανική Σχολή Πειραιά και πήρε το πτυχίο της λογιστικής.

Η αγωνίστρια του ΕΑΜ Νότα Παναγοπούλου 

Ο σύζυγός της Μπάμπης Παναγόπουλος

Mπέρτολτ Μπρέχτ - Οι μέρες της Κομμούνας

Από τον Κυριακάτικο Ριζοσπάστη

Σήμερα, στο ένθετο του «Κυριακάτικου Ριζοσπάστη» Ιστορία παρουσιάζουμε αποσπάσματα από το έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ «Οι μέρες της Κομμούνας». Πρόκειται για θεατρικό έργο.
Τα γεγονότα της Κομμούνας του Παρισιού δεν μπορούν να ξεχωριστούν από τα γεγονότα του γαλλοπρωσικού πολέμου του 1870-'71. Ο γαλλοπρωσικός πόλεμος του 1870-'71 υπήρξε το αποτέλεσμα των γαλλικών ανησυχιών απέναντι στις προσπάθειες ένωσης της Γερμανίας, αλλά και συγκεκριμένων ενεργειών για την παρεμπόδισή της. Μία από τις γαλλικές ενέργειες που ώθησαν περισσότερο τα πράγματα προς τη σύγκρουση ήταν η ενίσχυση από τον αυτοκράτορα της Γαλλίας Ναπολέοντα τον 3ο (τον επιλεγόμενο «Μικρό») των χωριστικών διαθέσεων που υπήρχαν στα νοτιογερμανικά κρατίδια. Η προσπάθεια ενοποίησης της Γερμανίας είναι η έκφραση της γρήγορης οικονομικής ανόδου των διαφόρων γερμανικών κρατών με επίκεντρο την Πρωσία.
Στο άρθρο του στην εφημερίδα «New York Daily Tribune» της 1.2.1859, ο Κ. Μαρξ γράφει:
«Οποιος είδε το Βερολίνο εδώ και 10 χρόνια, δε θα το αναγνώριζε σήμερα. Ηταν τόπος αδέξιων και χοντροκομμένων στρατιωτικών παρελάσεων και τώρα έχει γίνει το ολοζώντανο κέντρο της γερμανικής βιομηχανίας μηχανοκατασκευών. Διασχίζοντας τη ρηνανική Πρωσία και τη Βεστφαλία, νομίζεις ότι βρίσκεσαι στο Lancashire ή στο Yorkshire».
Στον πολιτικό τομέα, η ενοποίηση της «Γερμανίας» (ανύπαρκτη ακόμη επίσημα) προωθείται με τη δημιουργία του «Βορειογερμανικού Συνδέσμου» (1867) και άλλων ανάλογων ενώσεων. Σε σχέση με τη Γαλλία, η οικονομική πορεία της Γερμανίας είναι πολύ γρήγορη και πιο προσανατολισμένη προς μία «παραγωγική» και «βιομηχανική» κατεύθυνση. Η αντίθεση ανάμεσα στις δύο χώρες οξύνεται, καθώς η Γαλλία βλέπει, από τη μια μεριά, έναν επικίνδυνο εμπορικό ανταγωνιστή και, από την άλλη, έναν κίνδυνο στα ανατολικά σύνορά της.
Τα πράγματα φτάνουν ως την κήρυξη πολέμου στις 2 Αυγούστου 1870 και εξελίσσονται στο στρατιωτικό τομέα με μεγάλη ταχύτητα. Από τις 4 Αυγούστου κιόλας, τα γαλλικά στρατεύματα κατατροπώνονται στο Wissenburg. Στις 18 Αυγούστου, ο βασικός όγκος του γαλλικού στρατού πολιορκείται στο Metz. Στις 27 Αυγούστου - 1 Σεπτέμβρη η στρατιά του Μακ - Μαόν πολιορκείται στο Sedan. Στις 2 Σεπτέμβρη, και ενώ η συντριπτική ήττα είναι ολοφάνερη, η στρατιά συνθηκολογεί με διαταγή του αυτοκράτορα. Ανάμεσα στους αιχμαλώτους συγκαταλέγονται 40 στρατηγοί, 4.000 αξιωματικοί, 84.000 άνδρες καθώς και ο ίδιος ο αυτοκράτορας Ναπολέων ο 3ος. Ανεμπόδιστα, οι Γερμανοί φτάνουν μπροστά στο Παρίσι στις 19 Σεπτέμβρη και το πολιορκούν, κυρίως από το Βορρά και την Ανατολή.
Η είδηση της συνθηκολόγησης του Sedan γίνεται γνωστή στο Παρίσι την ίδια μέρα (2 Σεπτέμβρη) και προκαλεί μεγάλο αναβρασμό. Η αντιπολίτευση ενάντια στον Ναπολέοντα τον 3ο, έντονη από καιρό, ξεσπά. Το νομοθετικό σώμα του Παρισιού συνέρχεται επειγόντως και παίρνει πολλές ριζικές αποφάσεις. Οι πιο σημαντικές είναι οι εξής:
α) Κατάργηση της μοναρχίας και εγκαθίδρυση της δημοκρατίας (4 Σεπτέμβρη).
β) Δημιουργία κυβέρνησης «Εθνικής Αμυνας».
γ) Δημιουργία Εθνοφρουράς για την υπεράσπιση της πόλης από τον κίνδυνο άμεσης κατάληψης που φαίνεται πια καθαρά.
Η κυβέρνηση βρίσκεται βασικά κάτω από την καθοδήγηση αστών οπαδών του ρεπουμπλικανικού καθεστώτος (L. Gambetta, Jules Ferry, J. Favre κ.λπ.). Η Εθνοφρουρά αποτελείται βασικά από ένοπλους εργάτες και μικροαστούς.
Με την εμφάνιση των Πρώσων (19 Σεπτέμβρη) αρχίζει η πολιορκία της πόλης. Καθώς ο καιρός περνά και οι στερήσεις δυναμώνουν, στις γραμμές των υπερασπιστών της πόλης εμφανίζονται σοβαρές διαμάχες. Η αστική τάξη, στο Παρίσι και όλη τη Γαλλία, ζητά μια άμεση ειρήνη με τους Πρώσους, όποιοι και αν είναι οι όροι. Αντίθετα, οι εργάτες και οι «αριστεροί» μικροαστοί του Παρισιού ζητούν συνέχιση της αντίστασης, δηλαδή τάσσονται υπέρ του λαϊκού πολέμου μέχρις εσχάτων.
Στις 28 Γενάρη 1871, η κυβέρνηση Εθνικής Αμυνας υπογράφει ανακωχή με τους Γερμανούς. Η ανακωχή αυτή δεν είναι τίποτε άλλο από πλήρης συνθηκολόγηση. Η συνθήκη προβλέπει παράδοση των οχυρών και διάλυση του τακτικού στρατού.
Η αναγγελία της ανακωχής προκαλεί την ανοιχτή εκδήλωση των αντιθέσεων στους κόλπους των υπερασπιστών της πόλης. Η Εθνοφρουρά αρνείται να παραδοθεί και συγκεντρώνει τα κανόνια της (που είχαν κατασκευαστεί με έρανο των κατοίκων και όχι με κρατικά κονδύλια) στο λόφο της Μονμάρτης. Σε πολλές περιοχές του Παρισιού δημιουργείται επαναστατικός αναβρασμός.
Η κατάσταση επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο, με τις εκλογές που γίνονται στις 7 του Φλεβάρη για την ανάδειξη Εθνοσυνέλευσης που θα επικύρωνε την ανακωχή, αλλά και τους όρους της συνθήκης ειρήνης που θα υπογραφόταν. Η Εθνοσυνέλευση συνέρχεται στο Bordeaux. Σχηματίζεται κυβέρνηση με επικεφαλής τον Adolfe Thiers (πιο γνωστό με το εξελληνισμένο όνομα Θιέρσος), που εξουσιοδοτείται να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς για την άμεση υπογραφή συνθήκης ειρήνης.
Στις 26 Φλεβάρη, γίνονται γνωστοί οι προκαταρκτικοί όροι της συνθήκης ειρήνης. Οι όροι επικυρώνονται από την Εθνοσυνέλευση του Bordeaux την 1η Μάρτη. Την ίδια μέρα ο γερμανικός στρατός εισέρχεται στο Παρίσι και καταλαμβάνει τα φρούρια της βόρειας και ανατολικής πλευράς της πόλης.
Η Εθνοφρουρά και τα επαναστατικά στοιχεία απορρίπτουν την ανακωχή και τη συνθήκη ειρήνης και γίνεται μάλιστα και λόγος για ένοπλη αντίσταση.
Η κυβέρνηση προσπαθεί να προλάβει τις εξελίξεις. Στις 18 Μάρτη κυβερνητικά στρατεύματα εισβάλλουν στις εργατικές συνοικίες και περικυκλώνουν τη Μονμάρτη, απαιτώντας την παράδοση των όπλων της Εθνοφρουράς. Οταν συναντούν άρνηση, διατάσσεται γενική επίθεση. Οι στρατιώτες, όμως, αρνούνται να υπακούσουν.
Αυτή είναι η αρχή της εξέγερσης. Οι εξεγερμένοι καταλαμβάνουν το Δημαρχείο, ενώ η εξουσία περνά στα χέρια της Κεντρικής Επιτροπής της Εθνοφρουράς. Στις 20 Μάρτη γίνονται προσπάθειες εξέγερσης και σε άλλες πόλεις. Οι προσπάθειες αποτυχαίνουν.
Η κυβέρνηση της Γαλλίας μεταφέρεται στις Βερσαλλίες (17 χλμ. δυτικά του Παρισιού) που οι Γερμανοί έχουν, στο μεταξύ, εκκενώσει.
Στις 26 Μάρτη, εκλέγεται η Παρισινή Κομμούνα και στις 28 ανακηρύσσεται πανηγυρικά και επίσημα σε κυβέρνηση.
Η κυβέρνηση των Βερσαλλιών, μόλις βεβαιώνεται για την υπεροχή της, αρνείται κάθε σχέση με την Κομμούνα και αποκλείει το Παρίσι. Ετσι, σχηματίζονται δύο κυβερνήσεις. Η Κομμούνα, που εδρεύει στο Παρίσι και αντιτίθεται στη συνθηκολόγηση, και οι Βερσαλλίες, που είναι υπέρ της άμεσης συνθηκολόγησης.
Στις 21 Μάη τα στρατεύματα του στρατηγού Μακ - Μαόν - του νικημένου του Sedan - αρχίζουν γενική επίθεση ενάντια στο Παρίσι. Πρόκειται για στρατιωτική επίθεση καλά προετοιμασμένη. Στηρίζεται στην κινητοποίηση 130.000 καλά οπλισμένων και εκπαιδευμένων στρατιωτών που υποστηρίζονται από μεγάλες μονάδες βαρέος πυροβολικού. Απέναντί τους βρίσκονται 10.000 εθνοφρουροί και γύρω στις 20.000 «ομόσπονδοι», άσχημα οπλισμένοι και εφοδιασμένοι.
Η επίθεση προχωρά γρήγορα διασχίζοντας τις εύπορες συνοικίες του Δ. Παρισιού. Προσκρούει, όμως, σε σκληρή αντίσταση όσο προχωρεί στο κέντρο της πόλης. Οι μάχες για την κατάληψη της πόλης κράτησαν συνολικά μία βδομάδα, από τις 21 ως τις 28 Μάη, που έμεινε στην ιστορία με το όνομα «Ματωμένη Εβδομάδα». Η σύγκρουση πήρε γρήγορα αγριότατο και αιματηρότατο χαρακτήρα. Τελικά, οι κυβερνητικές δυνάμεις συνέτριψαν την Κομμούνα, με την κατάληψη των τελευταίων οδοφραγμάτων της στην οδό Ραμπονό στις 28 Μάη.
Το πρώτο μέρος του έργου του Μπρεχτ αναφέρεται στην εθνοφρουρά του Παρισιού και στην υπεράσπιση των κανονιών της Εθνοφρουράς από το στρατό, υπεράσπιση που γίνεται από τις γυναίκες. Το δεύτερο μέρος είναι γραμμένο μετά την εξέγερση και αναφέρεται στις δύο πρώτες μέρες, 18 και 19 Μάρτη 1871. Τα αποσπάσματα αναδημοσιεύονται από το βιβλίο «Μπ. Μπρεχτ "Οι μέρες της Κομμούνας"», που έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις ΗΡΙΔΑΝΟΣ, σε μετάφραση Στάθη Δρομάζου.
***
β) ΠΕΝΤΕ Η ΩΡΑ ΤΟ ΠΡΩΙ
Γυναίκες, ανάμεσά τους η Μπαμπέτ κι η Ζενεβιέβ, κάνουν ουρά μπροστά σ' έναν κλειστό φούρνο.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Το άσπρο ψωμί του πατρός Θιέρσου! Για να χάψουμε καλύτερα την αισχρή ειρήνη του. - Το Παρίσι για πέντε τόνους αλεύρι. - Κι ούτε ένα τρένο δεν ήρθε, το κρατούσανε για εφεδρεία. - Εν τω μεταξύ κόψανε το πόδι του αντρός μου την περασμένη βδομάδα. Ενα σράπνελ. Ασ' τους να διαπραγματεύονται. - Κάτι κρύβουν αυτοί. Τίποτα δε δίνουν χωρίς λόγο. Η κυρά όπου έκανα μπουγάδα όταν μου χάριζε κανένα παλιό σώβρακο, αμέσως ήμουνα σίγουρη πως θα 'χε καταγγείλει τον Αιμίλιο, γιατί πάλι θ' άνοιξε το στόμα του. - «Κουβαλάω το κομμένο πόδι μου στο σπίτι, κάπως έτσι θα τους είπε ο άντρας μου, γιατί χωρίς αυτό, στο Ταμείο Συντάξεων θα μου πουν πως ήταν κομμένο από γεννησιμιού μου». - Ο Θιέρσος έβαλε στο χέρι πέντε εκατομμύρια απ' τους Πρώσους. Και πόσα άλλα από μερικούς Γάλλους; - Συνθηκολογούν όταν μόνο στο Παρίσι έχουν τριακόσιες χιλιάδες εθνοφρουρούς! - Γι' αυτό συνθηκολόγησαν! - Κι είναι ευχαριστημένοι μάλιστα που οι Πρώσοι δεν παραδίνουν τους αιχμαλώτους προτού πληρωθούν όλα. - Σκατά ο πόλεμός τους!
Τόσο το καλύτερο να τελειώσει. - Και ποιος θα πληρώσει την ειρήνη; - Εμείς πολίτισσα! Και κανένας άλλος! Εκείνοι που δεν έχουν τίποτα, εκείνοι και πληρώνουν. - Πώς; τίποτα; Κι οι διακόσιες χιλιάδες μπαγιονέτες μας μαντάμ; - Σας το λέω, για ανακωχή πρόκειται. Αλλά τα προάστια δε θα τα πάρουν ούτε οι Πρώσοι ούτε ο κ. Θιέρσος. - Δε διακινδυνεύει στο Παρίσι ο Χερ Βίσμαρκ. Το Παρίσι δεν αγοράζεται. - Μπα, σηκώθηκες πρωί πρωί, ήθελε η κυρά σου να μείνει μόνη της; Για να πάει κάποιος άλλος να της κολλήσει;
Ενας άντρας μπαίνει κρατώντας μια αφίσα. Την κολλάει και φεύγει. Η Μπαμπέτ βγαίνει απ' τη σειρά και διαβάζει το κείμενο.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Υπογράφει ο κ. Θιέρσος! «Ειρήνη σημαίνει τάξις. Κάτοικοι των Παρισίων, το εμπόριόν σας εσταμάτησε, οι παραγγελίες σας παραμένουν ανεκτέλεστες, τα κεφάλαια διστάζουν να εμφανισθούν. Οι ένοχοι θα παραδοθούν εις την τακτικήν δικαιοσύνην. Πρέπει η τάξις ν' αποκατασταθεί ολόκληρος, άμεσος, αναλλοίωτος». Ταρατά-ταρατατά!
Η φουρνάρισσα άρχισε να βγάζει τις σιδερένιες μπάρες που κλείνουν την προθήκη της.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Ακούτε μαντάμ Πουλάρ; Αν κι έχουμε ακόμα πόλεμο, το εμπόριο δεν προχωρεί. Αυτό είναι πολύ σωστό. Πέρασαν οχτώ μέρες και δεν πούλησα ούτε μια ατμομηχανή. Και οι σκευωρίες της Εθνοφρουράς που εμποδίζουν τα κεφάλαιά μας να παρουσιαστούν! Τα δικά σας παρουσιάζονται;
ΦΟΥΡΝΑΡΙΣΣΑ
Διαδηλώσεις! Ολο διαδηλώσεις! Νομίζω πως το άσπρο ψωμί, που δίνει η κυβέρνηση, λέει πολλά.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Ασπρο ψωμί κι από πάνω τάξη, έπειτα χμ, πλήρωσε και τα νοίκια.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Το χαρτί είναι ακόμα υγρό. Φαίνεται ότι βιάζονται...
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Το ψωμί φέρνει πρήξιμο, έτσι δεν είναι; Οι τρανοί δεν μπορούν να σου πετάξουν μια μπουκιά ψωμί χωρίς να κλάσουν και μερικές φράσεις περί τάξεως. Μαζέψτε τη γλώσσα σας πολίτισσα, η τάξη! Τι σκέπτεται η μαντεμουαζέλ Γκερικό; Μια δασκάλα δεν έχει ποτέ αέρια στο άντερό της. Αφήστε τη μαντεμουαζέλ Γκερικό ήσυχη. Δεν έχει τίποτα να πει κανείς εναντίον της και επιδοκιμάζει όσα λέω. Κι ύστερα ήτανε δω, όταν ο Παπά και οι Καμπέ πήραν τα κανόνια του Κλισί προτού να φτάσουν οι Πρώσοι. Σεις, δηλαδή, νομίζετε πως ο κύριος Θιέρσος παραχώρησε το Κλισί στους Πρώσους για τα κανόνια του;
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Ναι, το πιστεύω, πολίτισσα. Η Κεντρική Επιτροπή της Εθνοφρουράς πήρε πληροφορίες που το βεβαιώνουν.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Καλέ αυτή είναι πολιτικιά. - Κι είναι λόγος αυτός να μην έλεγε την αλήθεια; - Ο άντρας μου όλο λέει πως δεν το θέρισε το ποδάρι του το μυδράλιο, αλλά η πολιτική, έτσι μπήκε στην πολιτική και διαβάζει το «Πατρίς εν κινδύνω».
Μερικοί τακτικοί στρατιώτες εμφανίζονται δίπλα στο κανόνι. Ανάμεσά τους κι ο Φιλίπ Φορ. Η Μπαμπέτ, πάντα όρθια, μπροστά στην αφίσα, του μιλάει.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Μπα, ο Φιλίπ εδώ πάλι; Φτάνεις στην κατάλληλη στιγμή. Ο φούρνος ξανανοίγει.
ΦΙΛΙΠ
Σουτ! Δε θέλω να πω καλημέρα στην αφεντικίνα.
Αυτός κι οι σύντροφοί του συζητούν γύρω απ' το κανόνι.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Τι γυρεύετε στο κανόνι;
ΦΙΛΙΠ
Να το μεταφέρουμε στις Βερσαλλίες. Εχουμε διαταγή.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Καλώντας τις γυναίκες.
Ε, σεις! Θέλουν να κλέψουν το κανόνι.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Τι; Αυτοί; Οι μαδημένοι;
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Τρέχοντας.
Φιλίπ! Δεν ντρέπεσαι!
ΜΠΑΜΠΕΤ
Είναι ο παραγιός του φούρναρη, αυτός τους έφερε ως εδώ, γιατί ξέρει τη συνοικία.
ΦΙΛΙΠ
Γιατί βρίσκεστε πρωί πρωί στο δρόμο; Δε θα μας κάνετε βέβαια κομματάκια.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Ηθελαν να μας δώσουν άσπρο ψωμί για να σας δώσουμε τα κανόνια μας.
Οι γυναίκες τρέχουν προς τα κει.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Ε, σεις κει κάτω! Τα κανόνια είναι δικά μας. - Η συνοικία τ' αγόρασε με έρανο, τα 'χουμε πληρωμένα με την πεντάρα μας.
ΦΙΛΙΠ
Μα δεν έχουμε πια πόλεμο.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Ναι, και τώρα θα τον κηρύξετε εναντίον μας;
ΦΙΛΙΠ
Τα κανόνια πρέπει να παραδοθούν στους Πρώσους.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Τότε ας έρθουν να τα πάρουν. Κάτω τα ξερά σας. Χέστες! Δοκιμάστε ν' απλώσετε χέρι. - Πηγαίνετε να ειδοποιήσετε το φρουρό είναι στης κυρα-Καμπέ.
Η Ζενεβιέβ τρέχει προς το σπίτι των Καμπέ. Χτυπάει το κουδούνι. Η μαντάμ Καμπέ βγάζει το κεφάλι της από τη σοφίτα.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Ξυπνήστε τον Ζαν, ζητάνε το κανόνι σας (Ξαναγυρίζει τρέχοντας). Δεν το θέλετε για τους Πρώσους, το θέλετε για τον κύριο Θιέρσο. Το 'χει ανάγκη για να το γυρίσει κατά πάνω μας, μην τους τα δίνετε πολίτισσες.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Αφήστε το κανόνι ήσυχο! Είναι το κανόνι της μαντάμ Καμπέ.
Ο Ζαν και ο Φρανσουά, χωρίς σακάκι, βγαίνουν ορμητικά από το σπίτι.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Ζαν, ήρθαν για το κανόνι. Ο Φιλίπ τους έφερε.
Στα γειτονικά δρομάκια ακούγεται θόρυβος, ένας πυροβολισμός, ύστερα το σήμα συναγερμού.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Στην οδό Ταμπερνάκλ υπάρχουν και τα κανόνια. Κάνουν έφοδο σ' όλη τη συνοικία. Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί μας δίνουνε άσπρο ψωμί.
ΖΑΝ
Γυρισμένος προς το σπίτι.
Φρανσουά, ο αδερφός σου βρίσκεται δω για λογαριασμό του Θιέρσου.
ΦΙΛΙΠ
Τον τριγυρίζουν οι γυναίκες.
Εμπρός, εμπρός, παραμερίστε. Εχω διαταγές, καλές μου κυρίες.
ΖΑΝ
Ναι, ναι, παραμερίστε για να μπορέσουμε να πλησιάσουμε.
ΦΡΑΝΣΟΥΑ
Τρέχοντας με εφ' όπλου λόγχη.
Φιλίπ, άσ' το κανόνι στη θέση του. Δε σας ανήκει.
ΦΟΥΡΝΑΡΙΣΣΑ
Απ' το μαγαζί της.
Φιλίπ, να εκτελέσεις τις διαταγές που πήρες, αλλιώς μην ξαναπατήσεις το πόδι σου στο φούρνο.
ΦΙΛΙΠ
Από πότε είσαι στην Εθνοφρουρά;
ΦΡΑΝΣΟΥΑ
Το σχολείο έκλεισε. Τραβηχτείτε λίγο.
Οι γυναίκες αποτραβιούνται, ο Φρανσουά βάζει το όπλο επί σκοπόν.
ΦΙΛΙΠ
Μικρέ, κατέβασε το όπλο.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Σκότωσέ τον!
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Μπαίνοντας μπροστά στον Φιλίπ.
Οχι αίμα.
ΖΑΝ
Τον παραμερίζει από την κάννη.
Μην ανακατεύεστε σεις.
ΦΙΛΙΠ
Βάζοντας κι αυτός το όπλο επί σκοπόν.
Μικρέ, άσ' το όπλο σου.
ΦΡΑΝΣΟΥΑ
Μην κουνηθείς γιατί τράβηξα!... Πάτερ ημών, ο εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά σου...
Συνεχίζει την προσευχή κρατώντας πάντα το όπλο επί σκοπόν.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Λοιπόν, πάτε να μας ματοκυλίσετε; Κι όλα αυτά για να υπηρετήσετε τους μακελάρηδες στρατηγούς σας;
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Δε θα τα καταφέρετε κακομοίρηδες να πάρετε τα κανόνια. Θα ξαπλώσουμε μπροστά στους τροχούς.
ΦΙΛΙΠ
Μετράω ως το τρία... Ενα...
ΜΑΝΤΑΜ ΚΑΜΠΕ
Βγαίνοντας απ' το σπίτι με τον Παπά.
Φιλίπ, κάνε παραπέρα το όπλο σου. Τι γίνεται, συ που δεν έχεις μόρφωση πώς μπορείς να παρακούς τον αδερφό σου, αυτόν που ξέρει φυσική; Κοιτάξτε, σας έφερα λίγο κρασί. Ασφαλώς σας έστειλαν εδώ χωρίς ένα ξεροκόμματο.
ΦΙΛΙΠ
Κοιτάει ολόγυρά του. Βλέποντας πως οι σύντροφοί του δεν έχουν βάλει τα όπλα επί σκοπόν, κατεβάζει αργά το όπλο του.
Μαντάμ Καμπέ, με εμποδίζετε να εκτελέσω τις διαταγές.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Που τον τριγυρίζουν γελώντας.
Μπράβο παραγιέ. Κανείς δεν μπορεί να ρίξει στον αδερφό σου.
ΦΟΥΡΝΑΡΙΣΣΑ
Απ' το μαγαζί.
Φιλίπ, απολύθηκες. Στο μαγαζί μου δεν υπάρχει δουλειά για προδότες.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Τον φιλάει.
Να, για την προδοσία σου!
ΦΙΛΙΠ
Δεν υπάρχει ούτε αδερφός, ούτε φούρναρης αυτή την ώρα. Είμαι εν υπηρεσία, κυρίες μου.
ΦΡΑΝΣΟΥΑ
Διστάζοντας, στη Ζενεβιέβ.
Και για μένα τίποτα;
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Χαρούμενα.
Πάρ' το μόνος σου αυτό που θέλεις.
ΦΡΑΝΣΟΥΑ
Αυτό δεν είναι απάντηση.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Ανάμεσα στους στρατιώτες.
Δεν ντρέπεστε; Ρίχνεστε στις γυναίκες, και να 'χατε τουλάχιστον και κακό σκοπό!
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ
Ο πόλεμος τέλειωσε. Θέλουμε να γυρίσουμε στα σπίτια μας.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Για σκέψου, θέλει να γυρίσει σπίτι του. Πούθε είσαι, παλικάρι μου;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ
Απ' την Οβέρνη, πρέπει σε λίγο να σπείρω. Σεις οι τεμπέληδες των πόλεων δεν έχετε ποτέ τέτοιες έγνοιες.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Πιες ένα ποτήρι παλικάρι μου! - Εμπρός, το κοντάκι απάνω και την μπούκα κάτω. Οι τρύπες είναι δική μας υπόθεση. Μαντάμ Καμπέ, μια κουβέρτα, χτυπάν τα δόντια τους, έτσι δε γίνεται έρωτας.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Το κανόνι ανήκει στη μαντάμ Καμπέ που μένει σ' αυτό το σπίτι. Οσο μπορείτε να της πάρετε τις κατσαρόλες, άλλο τόσο και το κανόνι.
ΠΑΠΑ
Ζήτω η μαντάμ Καμπέ, αποκλειστική ιδιοκτήτρια του κανονιού της οδού Πιγκάλ! (Τη σηκώνει στα χέρια και την καθίζει στο κανόνι. Στους στρατιώτες): Βλέπετε, το παν είναι ο διάλογος. (Στις γυναίκες): Τώρα που σας το δώσανε να το προσέχετε. Και προπαντός αυτοί εδώ μην αφήσετε να βγουν απ' το Παρίσι, φρουρήστε τους όλους, σφίξτε τους πάνω στο στήθος σας ή, καλύτερα, ανάμεσα στα στήθια σας, κι έτσι δε θα κάνουν κακό σε κανένα.
Ενας εργάτης, ο Πιερ Λανζεβέν, φτάνει από το γειτονικό δρόμο όπου ο θόρυβος έχει καταλαγιάσει. Μαζί του έρχονται μερικά παιδιά.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Ε, Παπά, τους καταφέρατε; Δε χύθηκε αίμα;
ΦΙΛΙΠ
Στους συντρόφους του.
Δικό μας είναι το λάθος που δε μας στείλαν άλογα; Μ' όλες αυτές τις γυναίκες δεν μπορούσαμε να τραβήξουμε μόνοι μας αυτά τα μαραφέτια.
ΠΑΠΑ
Ολα πάνε καλά. Και στην υπόλοιπη συνοικία;
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Ολος ο κόσμος είναι στο πόδι. Δεν πήραν ακόμα ούτ' ένα κανόνι.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Προσπάθησαν να καταστρέψουν τα κανόνια μας στο Μουλέν ντε λα Γκαλέτ και στην οδό Λεπίκ σκοτώσανε δύο άντρες.
ΜΑΝΤΑΜ ΚΑΜΠΕ
Κύριοι, ο κουνιάδος μου Πιερ Λανζεβέν, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Στην οδό Γκρανό, ο στρατηγός Λεκόντ έδωσε διαταγή να πυροβολήσουν, αλλά οι άντρες του αδερφώθηκαν με τους δικούς μας και τον συλλάβανε.
ΠΑΠΑ
Πού είναι αυτό το βρωμόσκυλο; Ολος ο κόσμος ξέρει στο Παρίσι ότι ήθελε να πνίξει στο αίμα την Εθνοφρουρά.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Οδηγήθηκε στο φυλάκιο.
ΠΑΠΑ
Θα τον αφήσουν να το σκάσει. Αν δεν τον αφήσουν σε πέντε λεπτά θα τη γλιτώσει.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Θα σταλεί στη δικαιοσύνη, σύντροφε.
ΠΑΠΑ
Η δικαιοσύνη είμαστε μεις!
Βγαίνει τρέχοντας.
ΜΑΝΤΑΜ ΚΑΜΠΕ
Θα 'θελε κανείς να με βοηθήσει να κατέβω απ' το κανόνι;
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Στους στρατιώτες.
Και σεις τι θα κάνετε τώρα; Οσο έχετε τα όπλα σας...
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ
Σκατά!.. Δε θα χτυπήσουμε τους δικούς μας.
Σηκώνουν τα κοντάκια ψηλά.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Στα παιδιά.
Και σεις μπορείτε να σκίσετε αυτές τις γελοίες αφίσες!
Σκίζουν τις αφίσες.
ΖΑΝ
Ε, σεις! Βοηθήστε τη μαμά να κατέβει. Και τώρα όλοι στο Δημαρχείο. Να βάλουμε τον Θιέρσο στη φυλακή για να μας πει τι τα 'θελε τα κανόνια μας.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Τρία φιλιά αν τον φέρετε ζωντανό!
γ) ΟΧΤΩ Η ΩΡΑ ΤΟ ΠΡΩΙ
Η φουρνάρισσα ξαναβάζει τις σιδερένιες μπάρες στην πόρτα του μαγαζιού. Ο Φιλίπ στέκεται κει κοντά τους και παρακολουθεί με δυσαρεστημένο βλέμμα μια γιγαντόσωμη γυναίκα που με το όπλο επ' ώμου βηματίζει πέρα - δώθε μπροστά στο κανόνι.
ΦΟΥΡΝΑΡΙΣΣΑ
Θα 'χουμε οπωσδήποτε φασαρίες. Αν μάλιστα φτιάξουν και την περίφημη Κομμούνα τους, τότε θα δεις το πλιάτσικο. Θα τα μοιράσουν όλα κι όταν ο καθένας θα 'χει πάρει το μερτικό του θα τα ξαναμοιράσουν. Και συ, μια που είσαι με τους κόκκινους, δε θα ξαναπατήσεις το πόδι σου στο μαγαζί μου. Κι ο αδερφός σου, το παπαδάκι, κι αυτός με τους κόκκινους μου είναι.
ΦΙΛΙΠ
Εγινε ιεροσπουδαστής, γιατί δεν είχε τα μέσα να σπουδάσει.
ΦΟΥΡΝΑΡΙΣΣΑ
Κλέβει δηλαδή τα έξοδα για τις σπουδές του απ' τους αδελφούς του Σεν-Ζοζέφ! Σας ξέρουμε καλά παλιοκομμουνάροι.
Ξαναμπαίνει φουριόζα στο μαγαζί. Η Ζενεβιέβ βγήκε από το γειτονικό σπίτι.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Καλημέρα, Φιλίπ. Αισθάνεσαι καλά σε τούτη την καινούρια εποχή; (Αυτός γογγύζει) Γιατί στ' αλήθεια έχουμε καινούρια εποχή. H βασιλεία της βίας τελείωσε, τα κανόνια τους τα πήραμε.
ΦΙΛΙΠ
Ναι, και τώρα τα 'χετε σεις οι γυναίκες. Καινούρια εποχή, τρομάρα μου.
Ο Φιλίπ, με κατεβασμένο το κεφάλι, ξαναγυρίζει στο σπίτι που μένουν οι Καμπέ και ο αδελφός του. Η Ζενεβιέβ χαρούμενη φοράει τα γάντια της. Ερχεται ο Παπά, ανεβαίνοντας το δρόμο κατσούφης.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Καλημέρα, κύριε. Δεν είστε παγεμένος στην οδό Γκρανό εκεί που πιάσανε το στρατηγό Λεκόντ; Τι απόγινε μ' αυτόν;
ΠΑΠΑ
Τον τουφεκίσανε, πολίτισσα.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Μα είχαν το δικαίωμα; Ποιος τον τουφέκισε;
ΠΑΠΑ
Ποιος θα τον τουφέκιζε; Ο λαός!
Χωρίς δίκη;
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
ΠΑΠΑ
Χωρίς. Βεβαίως!.. Αλλά ύστερα από απόφαση του λαού.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Κι ήσαστε κει;
ΠΑΠΑ
Εκείνοι που ήτανε κει δεν ήτανε αλλού. Και τα αστεία στην μπάντα, μην ανησυχείτε δα και τόσο για τους εχθρούς του λαού.
Με δυσαρεστημένο ύφος μπαίνει στης Καμπέ. Η δασκαλίτσα θορυβημένη τον παρακολουθεί με το βλέμμα της.
ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ, 19 MAPTΗ 1871
Κεφαλόσκαλο μπροστά στην αίθουσα των συνεδριάσεων της Κεντρικής Επιτροπής. Καθισμένος μπροστά στην πόρτα ένας εθνοφρουρός, τρώγοντας ψωμί και τυρί, ελέγχει τις άδειες εισόδου. Ο Παπά, ο Κοκό κι η μαντάμ Καμπέ περιμένουν. Αντιπρόσωποι φτάνουν για τη συνεδρίαση.
ΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ
Για να οργανώσουμε καινούργιες εκλογές πρέπει να συνεννοηθούμε με τους δημάρχους των είκοσι διαμερισμάτων. - Δε χρειάζεται. Αρκεί να στείλουμε ένα τάγμα να τους συλλάβει. Δε θα τους διορίζανε αν δεν ήτανε ψοφίμια. - Αυτό που έχει σημασία είναι να πετύχουμε μια συντριπτική πλειοψηφία, αν οι δήμαρχοι προσχωρήσουν, όλος ο λαός του Παρισιού θα ψηφίσει, γι' αυτό πρέπει να τους δεχτούμε. - Για τ' όνομα του Θεού, όχι βιαιοπραγίες! Δε θα κερδίσουμε το Παρίσι με την τρομοκρατία. - Ποιος είναι το Παρίσι;
Οι αντιπρόσωποι μπαίνουν στη σάλα εκτός από έναν.
ΠΑΠΑ
Του απευθύνει το λόγο.
Πολίτη αντιπρόσωπε, θα μπορούσατε να πείτε στον Πολίτη Λανζεβέν που είναι στην αίθουσα ότι είναι ανάγκη να του μιλήσουμε; Αυτή η κυρία είναι η νύφη του. Γιατί εμποδίζουν τον κόσμο να μπει;
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ
Η αίθουσα είναι τόσο μικρή. Και μην ξεχνάτε πολίτη πως ο εχθρός ωτακουστεί.
ΠΑΠΑ
Περισσότερο ενδιαφέρει ν' ακούει ο Λαός. Αφήστε τουλάχιστον την πόρτα ανοιχτή.
Ο Αντιπρόσωπος μπαίνει στην αίθουσα κι αφήνει την πόρτα ανοιχτή.
ΦΩΝΗ
Πρόταση του 67ου Τάγματος να συζητηθεί επειγόντως: «Δεδομένου ότι ο λαός του Παρισιού δε λυπήθηκε ούτε αίμα, ούτε θυσίες για να υπερασπίσει την Πατρίδα, το ποσό του ενός εκατομμυρίου που εξοικονομήθηκε από την ακύρωση όλων των μισθών που κατέβαλε η κυβέρνηση της προδοσίας, θα μοιραστεί στα είκοσι διαμερίσματα για να κάμουν τη διανομή!».
ΚΡΑΥΓΕΣ
Δεκτό.
ΜΑΝΤΑΜ ΚΑΜΠΕ
Χμ, γρήγορα δουλεύουν!
ΠΑΠΑ
Εκείνο που χρειάζεται πριν απ' όλα είναι η πορεία προς τις Βερσαλίες.
ΜΑΝΤΑΜ ΚΑΜΠΕ
Οχι μόνον θα υπάρχει άσπρο ψωμί, μα θα μπορώ και να το αγοράσω.
ΠΑΠΑ
Μάλιστα μαντάμ Καμπέ, αλλά αν δε βαδίσουμε αμέσως εναντίον των Βερσαλιών, ο καιρός του άσπρου ψωμιού δε θα βαστάξει και πολύ.
ΦΩΝΗ
Θα συζητήσουμε μετά το ζήτημα των εκλογών. Αντιπρόσωπε Βαρλέν έχετε το λόγο.
ΦΩΝΗ ΒΑΡΛΕΝ
Πολίτες εθνοφρουροί! Σήμερα κατά τις δύο το πρωί η Κυβέρνηση με τη βοήθεια πολλών τακτικών ταγμάτων προσπάθησε να αφοπλίσει την εθνοφρουρά της Πρωτεύουσας και να αρπάξει τα κανόνια που εμείς εμποδίσαμε να παραδοθούν στους Πρώσους.
ΚΡΑΥΓΗ
Είναι η δεύτερη προσπάθεια για να ευνουχίσουν το Παρίσι. Η πρώτη ήταν να μας καθήσουν ένα στρατηγό.
Τέσσερις άντρες με ψηλό καπέλο ανεβαίνουν στη σκάλα: είναι οι δήμαρχοι.
ΦΩΝΗ ΒΑΡΛΕΝ
Πολίτες, προς τι αυτή η απόπειρα; Για να αποστερήσουν τη Γαλλία από τα τελευταία όπλα της και να την κάμουν να παραδοθεί στις πιο υπερβολικές αξιώσεις του Βίσμαρκ, να την κάμουν αδύναμη και να πληρώσει αυτή τα έξοδα! Γιατί αυτοί που προκάλεσαν έναν εγκληματικό πόλεμο, θέλουν τώρα να τον πληρώσουν εκείνοι που χύσαν το αίμα τους. Μετά τα κέρδη του πολέμου, να 'ρθούν τα μεγάλα κέρδη της ειρήνης! Πολίτες εθνοφρουροί, η Κομμούνα θα απαιτήσει από τους βουλευτές, τους γερουσιαστές, τους στρατηγούς, τους βιομηχάνους, τους ιδιοκτήτες, χωρίς να ξεχνάμε και την εκκλησία, που ήταν όλοι τους υπεύθυνοι για τον πόλεμο, να πληρώσουν αυτοί τα πέντε δισεκατομμύρια στους Πρώσους και γι' αυτό θα απαιτήσει να πουληθούν οι περιουσίες τους.
Χειροκροτήματα. Οι δήμαρχοι μπαίνουν στην αίθουσα.
ΦΩΝΗ
Η Κεντρική Επιτροπή χαιρετίζει τους δημάρχους των διαμερισμάτων.
ΦΩΝΗ ΕΝΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΥ
Αυτός είναι ο κοινός οίκος της πόλεως των Παρισίων. Τον καταλάβατε στρατιωτικά. Μπορείτε να μας πείτε με ποιο δικαίωμα;
ΚΡΑΥΓΗ
Εν ονόματι του λαού κ. Δήμαρχε. Θεωρήστε φιλοξενούμενός του και θα είστε καλοδεχούμενος.
Διαμαρτυρίες.
ΦΩΝΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ
Ξέρετε τι σημαίνει αυτή η απάντηση; Σημαίνει σα να λέγατε: «Αυτοί οι άνθρωποι θέλουν την επανάσταση».
ΚΡΑΥΓΗ
Πώς τη θέλουν; Μα έχει γίνει! Ανοιξε λοιπόν λίγο τα μάτια σου!
ΦΩΝΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ
Πολίτες της εθνοφρουράς, εμείς οι δήμαρχοι των διαμερισμάτων του Παρισιού είμαστε έτοιμοι να πληροφορήσουμε τη νεοεκλεγείσα εθνοσυνέλευση που εδρεύει στις Βερσαλίες, ότι ζητάτε την εκλογή ενός νέου Δημοτικού Συμβουλίου υπό τον έλεγχό σας.
ΚΡΑΥΓΕΣ
Οχι! Οχι! Οχι! Μια Κομμούνα κυρίαρχη των αποφάσεών της.
ΦΩΝΗ ΒΑΡΛΕΝ
Απαιτούμε όχι μόνον την εκλογή ενός Δημοτικού Συμβουλίου αλλά ακόμα και πραγματικές ελευθερίες για το δήμο, το δικαίωμα της εθνοφρουράς να εκλέγει τους αξιωματικούς της, την απαγόρευση της παραμονής του τακτικού στρατού στην περιοχή του Παρισιού. Κοντολογίς θέλουμε ελεύθερο Παρίσι.
ΦΩΝΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ
Αυτό είναι κόκκινη σημαία! Προσέξτε! Αν ξεδιπλώσετε αυτή τη σημαία στο Δημαρχείο, ο λαός θα αποφύγει τα εκλογικά σας τμήματα σαν χολεριασμένες εστίες, και το Παρίσι θα φτύσει στις κάλπες σας.
ΚΡΑΥΓΗ
Η Κεντρική Επιτροπή το διακινδυνεύει. Ελπίζει πως ο πληθυσμός δεν έχει μόνο χέρια για να δουλεύει, αλλά και μάτια για να βλέπει.
Χειροκροτήματα.
ΦΩΝΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ
Θα ιδεί ωραία πράγματα ο λαός. Οσο για μένα, δεν πρόκειται να φιγουράρω στον ίδιο κατάλογο με τους δολοφόνους. (Διάφορες κινήσεις.) Η Κεντρική Επιτροπή δε διαμαρτυρήθηκε για τις δολοφονίες των στρατηγών Λεκόντ και Κλεμάν Τομά.
ΚΡΑΥΓΕΣ
Δεν είμαστε δω για τα μαύρα μάτια. - Διαμαρτύρομαι για τη λέξη «δολοφονία» επρόκειτο για τη δίκαιη τιμωρία που επέβαλε ο λαός σε δυο δολοφόνους. - Προσέξτε μην απαρνηθείτε το λαό γιατί τότε θα σας απαρνηθεί κι αυτός. - Οχι απειλές! Ο λαός κι η μπουρζουαζία έδωσαν τα χέρια στις 4 Σεπτεμβρίου για να ιδρύσουν τη Δημοκρατία. - Σωστά και πρέπει αυτή η ενότητα να βαστάξει. Είναι αναγκαίο να πάρουν όλοι μέρος στην ψηφοφορία, όλος ο κόσμος! Ας κρατήσουμε τα χέρια μας καθαρά! Οσο δεν προχωρεί το Παρίσι, η Κυβέρνηση των Βερσαλιών θα θεωρείται ως εκπρόσωπος του κράτους. - Κι έπειτα; Η εθνοφρουρά είναι το ένοπλο έθνος που ορθώθηκε αντιμέτωπο στην κρατική βία.
Οι Δήμαρχοι εμφανίζονται στο άνοιγμα της πόρτας.
ΕΝΑΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ
Γυρίζοντας προς την αίθουσα, φωνάζει με οργή.
Είμαστε ευτυχείς που διαπιστώνουμε πως δεν συμφωνείτε μεταξύ σας.
ΚΡΑΥΓΕΣ
Εν μέσω οχλοβοής.
Εχουμε ανάγκη από αφεντικά για να ξαναβάλουμε την παραγωγή σε κίνηση. - Ωραία, εγκαταλείψατε το λαό κι αρχίσατε να χαϊδεύετε την μπουρζουαζία! Ο λαός θα απομακρυνθεί από μας και τότε θα δούμε πως η επανάσταση δε γίνεται με την μπουρζουαζία.
ΠΑΠΑ
Αυτό είναι πολύ σωστό.
ΕΝΑΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ
Σας αφήνουμε τις πιο ειλικρινείς ευχές μας. Μακάρι να μπορέσετε να πετύχετε στο έργο σας. Οσο για μας είναι πέρα από τις δυνάμεις μας.
Φεύγει.
ΚΡΑΥΓΗ
Η μπουρζουαζία εγκαταλείπει την αίθουσα. Τόσο το καλύτερο.
ΠΑΠΑ
Στους Δημάρχους.
Παλιόσκυλα! (Ο Λανζεβέν κι η Ζενεβιέβ βγαίνοντας ξανακλείνουν πίσω τους την πόρτα.) Πιέρ, πρέπει αμέσως να καταθέσετε μια πρόταση. Πρέπει να τους σβήσουμε εκείνους που υποστηρίζουν την προδοσία των στρατηγών. Σκοτώστε τους χωρίς δίκη, όλους, αμέσως, σα σκυλιά! Αλλιώς είστε χαμένοι.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Τι πρόκειται να βγάλεις με τους πυροβολισμούς; Ηρέμησε καλύτερα.
ΠΑΠΑ
Εγώ; Τίποτα! Τι θέλετε να πείτε; Η Κεντρική επιτροπή χρονοτριβεί.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Δεν προτιμάτε καλύτερα ν' ακούσετε;
Ξανανοίγει την πόρτα.
ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΡΙΓΚΟ
Πολίτες εθνοφρουροί, το δικαίωμα ν' αποφασίζουμε για την τύχη της χώρας, πρέπει ν' ανήκει μόνο σ' όσους την υπερασπίζονται, δηλαδή στο προλεταριάτο, δηλαδή στους δυο-τρεις χιλιάδες μαχητές του Παρισιού. Το αληθινό τους ψηφοδέλτιο είναι η σφαίρα του ντουφεκιού τους.
Διάφορες κινήσεις.
ΚΡΑΥΓΕΣ
Ακόμα και τις εκλογές πάτε να στραγγαλίσετε; Αυτό είναι αναρχία! - Σημειώστε καλά αυτό που θα σας πω, έχουμε εμφύλιο πόλεμο με τις πρωσικές πυροβολαρχίες από το δάσος της Βενσέν ως το δάσος της Βουλώνης...! - Ενότητα! Οι εκλογές αποφασίστηκαν.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Είμαστε διαιρεμένοι. Αυτό είναι κακό σημάδι.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Χαμογελώντας.
Οχι, είναι καλό αυτό, είναι σημάδι πως κάτι κινείται. Υπό τον όρο ότι κινείται προς σωστή κατεύθυνση. Αλλά στ' αλήθεια γιατί βρίσκεστε εδώ;
ΠΑΠΑ
Στο 101 απορούν γιατί οι πύλες δεν κλείσανε. Οι άλλοι έχουν στείλει την αστυνομία τους, τα μεταγωγικά τους, και το πυροβολικό τους στις Βερσαλίες, αυτό κράτησε όλη τη νύχτα. Και κει βρίσκεται κι ο Θιέρσος. Είμαστε εξουσιοδοτημένοι να σου πούμε Λανζεβέν πως δεν έχετε παρά να δώσετε σήμα και θα βαδίσουμε εναντίον των Βερσαλιών.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Ζωηρά.
Μ' αυτό θα ήταν εμφύλιος πόλεμος!
ΚΟΚΟ
Μόνο μπροστά στο Δημαρχείο έχουμε είκοσι χιλιάδες άντρες στρατοπεδευμένους, με την κουραμάνα καρφωμένη στις μπαγιονέτες και πενήντα κανόνια. Αρκεί να βγείτε απ' το παράθυρο και να φωνάξετε: «Προς τις Βερσαλίες» και η υπόθεση ταχτοποιήθηκε οριστικά.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Διστάζοντας.
Ισως. Αλλά μας χρειάζεται η επιδοκιμασία της Γαλλίας. Δεν είναι έτσι;
ΠΑΠΑ
Ωραία. Κάνετε τις εκλογές σας. Η καλύτερα μην τις κάνετε, το ίδιο κάνει. Αλλά συντρίψτε τον εχθρό, όσο ακόμα είναι καιρός, δηλαδή τώρα.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Αργά.
Η Κομμούνα είναι πολύ δύσκολο να ορθοποδήσει. Οταν θα την έχουμε φτιάσει τότε οι Θιέρσοι κι η παρέα τους θα αποκαλυφθούν στα μάτια της Γαλλίας σαν μια κλίκα χρεοκοπημένων. Αλλά σε καταλαβαίνω Παπά: είναι μεγάλη η υπόθεση που μας αναθέσατε. Μη μας αφήνετε ποτέ σε ησυχία. Να πηγαίνετε πάντα μπροστά από μας.
Ξαναγυρίζει βιαστικά στην αίθουσα.
ΠΑΠΑ
Πάμε Κοκό, δεν πρέπει να παραπονιόμαστε. Στο κάτω-κάτω θα ξέρουν τι κάνουν.
Ετοιμάζονται να φύγουν ενώ ακούνε τον τελευταίο λόγο.
ΦΩΝΗ ΒΑΡΛΕΝ
Πολίτες της εθνοφρουράς! Εξαιτίας της ήττας και της προδοσίας των κυρίαρχων τάξεων, οι προλετάριοι του Παρισιού, αποδεκατισμένοι στα πεδία των μαχών της μπουρζουαζίας τόσο της πρωσικής όσο και της γαλλικής, εξασθενημένοι από τις στερήσεις που τους επέβαλαν οι στρατηγοί της Πρωσίας και οι Παρισινοί κερδοσκόποι, ξεσηκώθηκαν σήμερα το πρωί για να υπερασπίσουν τις υπόλοιπες συνοικίες που βάλλονται και να πάρουν στα χέρια τους τις τύχες τους, τις τύχες της Γαλλίας. Η δήθεν κυβέρνηση της Εθνικής Αμυνας, που σχηματίστηκε από την μπουρζουαζία, μετά τη στρατιωτική ήττα ξεσκεπάστηκε σαν κυβέρνηση εθνικής προδοσίας. Οι ίδιοι που είχαν ανάγκη τον Αυτοκράτορα για την τυχοδιωκτική πολιτική του, τον άφησαν να πέσει, όταν δεν είχε άλλα σκύλα για να τους πετάξει, και τώρα στρέφονται προς τον κ. Βίσμαρκ για να προστατέψει τα πλούτη τους, εναντίον εκείνων που τα έχουν δημιουργήσει, εναντίον του προλεταριάτου. Αλλά η πρωτεύουσα της Γαλλίας, διακηρύσσοντας νομίμως την εξέγερση εναντίον αυτής της συμμορίας των τυχοδιωκτών προχωρεί ειρηνική, αποφασιστική, ένοπλη, για την εκλογή της ελεύθερης και κυρίαρχης Κομμούνας της και καλεί τις ελεύθερες κοινότητες της Γαλλίας να συσφιχτούν γύρω της.
Χειροκροτήματα, κραυγές: «Ζήτω η Κομμούνα».
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Είναι μια από τις μεγαλύτερες ημέρες της ιστορίας μας.
ΠΑΠΑ
Το μεγαλείο της θα είναι, ότι κανείς δε θα μπορεί να πει: «Οι αντιπρόσωποι του λαού θέλησαν τον εμφύλιο πόλεμο».
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Καινούργια εποχή θ' αρχίσει, χωρίς να γίνει λουτρό αίματος.
ΑΠΟΦΑΣΗ
Βλέποντας ανήμποροι πώς είμαστε
Νόμους ενάντιά μας χαλκεύετε.
Δε σκύβουμε όμως άλλο το κεφάλι
Γιατί μας πρέπει η λευτεριά.
Ξέροντας ότι στρέφετε ενάντιά μας
Τα φονικά σας όπλα, τα κανόνια
Χίλιες φορές ο θάνατος
Απ' τη μιζέρια την αιώνια.
Βλέποντας πως γευόμαστε την πείνα,
Δεν την μπορούμε άλλο την κλεψιά,
Μακριά απ' τους φούρνους μας κρατάτε,
Ασπρο ψωμί η πείνα μας ζητά.
Ξέροντας ότι στρέφετε ενάντιά μας
Τα φονικά σας όπλα, τα κανόνια
Χίλιες φορές ο θάνατος
Απ' τη μιζέρια την αιώνια.
Βλέποντας να υψώνετε παλάτια
και στέγη πουθενά για μας
Απόφαση να γίνουνε δικά μας!
Οι τρώγλες περίσσεψαν για μας.
Ξέροντας ότι στρέφετε ενάντιά μας
Τα φονικά σας όπλα, τα κανόνια
Χίλιες φορές ο θάνατος
Απ' τη μιζέρια την αιώνια.
Βλέποντας, να περισσεύει κάρβουνο,
χωρίς φωτιά παγώνουμε εμείς.
Απόφαση, το κάνουμε δικό μας
να ζεσταθεί το κόκαλό μας.
Ξέροντας ότι στρέφετε ενάντιά μας
τα φονικά σας όπλα, τα κανόνια
Χίλιες φορές ο θάνατος
Απ' τη μιζέρια την αιώνια.
Βλέποντας πως καθόλου δεν μπορείτε
να δώστε μεροδούλι ανθρωπιάς
Θα κάνουμε δικά μας τα εργοστάσια
Είναι αρκετό αυτό για μας.
Ξέροντας ότι στρέφετε ενάντιά μας
τα φονικά σας όπλα, τα κανόνια
Χίλιες φορές ο θάνατος
Απ' την μιζέρια την αιώνια.
Βλέποντας πως η Κυβέρνηση αυτή
Τα όσα μας τάζει δεν τηρεί,
Απόφαση να χτίσουμε καλή
Ζωή, που εμείς θα κυβερνάμε.
Κι αφού η μόνη γλώσσα που ακούτε
Είναι η βουή των κανονιών μας
Τότε εμείς γυρνάμε καταπάνω σας
Των πυροβόλων μας τη μπούκα.
α) ΣΤΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ, 29 ΜΑΡΤΙΟΥ 1871
Πρώτη συνεδρίαση της Κομμούνας. Κόκκινες σημαίες. Συνεχίζουν να καρφώνουν στη διάρκεια της συνεδρίασης πλακάτ με τις επιγραφές: 1. Δικαίωμα στη ζωή. 2. Ατομική ελευθερία. 3. Ελευθερία της συνείδησης. 4. Ελευθερία τον συνέρχεσθαι. 5. Ελευθερία του λόγου, του Τύπου και όλων των εκδηλώσεων της σκέψης. 6. Ελευθερία εκλογών στη διάρκεια των συνόδων.
ΜΠΕΣΛΕ
Μας κατηγορούν ότι δεν είμαστε ικανοποιημένοι από την εκλογή μιας Εθνοσυνέλευσης της Δημοκρατίας.
ΔΙΑΚΟΠΗ
Εκλογή, οργανωμένη από τον κ. Θιέρσο! Εναντίον του Παρισιού.
ΜΠΕΣΛΕ
Αλλά με την απελευθέρωση της Κομμούνας του Παρισιού, απελευθερώνονται όλες οι Κομμούνες της Δημοκρατίας. Οι αντίπαλοί μας ισχυρίζονται ότι καταφέραμε χτύπημα κατά της Δημοκρατίας. Ναι! Της καταφέραμε ένα χτύπημα όπως στον πάσαλο που τον χώνουν πιο βαθιά στη γη! (Χειροκροτήματα.) Η Δημοκρατία του '92 ήταν ο στρατιώτης, η Δημοκρατία του 1871 θα είναι ο εργάτης, που έχει ανάγκη πριν απ' όλα, από ελευθερία, για να κάνει την ειρήνη δημιουργική.
ΒΑΡΛΕΝ
Μια Δημοκρατία, φίλοι της Κομμούνας, που θα δώσει στους εργάτες τα εργαλεία της δουλειάς τους, όπως η Δημοκρατία του 1792 έδωσε στους αγρότες τη γη, πραγματοποιώντας έτσι με την κοινωνική ισότητα, την πολιτική ελευθερία (Χειροκροτήματα.) Διαβάζω τα πρώτα διατάγματα: «Επειδή όλοι οι πολίτες πρέπει να είναι έτοιμοι να υπερασπίσουν το εθνικό έδαφος, η στρατολογία διά κλήρου καταργείται».
ΚΡΑΥΓΕΣ
Κάτω οι στρατηγοί, κάτω οι πληρωμένοι φονιάδες. Ζήτω ο λαϊκός στρατός! Οχι πια ταξικές διακρίσεις ανάμεσα στους πολίτες, όχι φράγματα ανάμεσα στους λαούς. Ας καλέσουμε τους εργάτες των γερμανικών στρατευμάτων να απλώσουν το χέρι τους στους εργάτες των γαλλικών στρατευμάτων.
Χειροκροτήματα.
ΜΠΕΣΑΕ
«Θεωρώντας ότι το κράτος είναι ο λαός αυτοκυβερνώμενος, τα δημόσια λειτουργήματα θα παρέχονται μόνο για ορισμένη χρονική διάρκεια και θα είναι ανακλητά, και οι αξιωματούχοι θα εκλέγονται μόνο σύμφωνα με τις ικανότητές τους».
ΚΡΑΥΓΕΣ
Ισότητα στα μεροκάματα! Το ίδιο μεροκάματο και για τους εργάτες!
ΜΠΕΣΛΕ
«Επειδή το επίπεδο ενός λαού καθορίζεται από το επίπεδο του τελευταίου πολίτη, η παιδεία θα είναι προσιτή σε όλους, δωρεάν και καθολική».
ΔΙΑΚΟΠΗ
Σχολικά συσσίτια για τα παιδιά! Η μόρφωση αρχίζει από τη διατροφή: για να μάθεις καλά γράμματα πρέπει να μάθεις και να τρως!
Γέλια και χειροκροτήματα.
ΜΠΕΣΛΕ
«Επειδή ο σκοπός της ζωής είναι η ελεύθερη ανάπτυξη όλων των δυνατοτήτων μας, φυσικών, πνευματικών και ηθικών, η ιδιοκτησία δε θα είναι παρά το δικαίωμα που έχει κάθε άτομο να παίρνει μέρος σ' αυτή, ανάλογα με την εργασία του στο συλλογικό προϊόν της εργασίας όλων. Στα εργοστάσια και στα εργαστήρια θα οργανωθεί η κολεκτιβιστική εργασία». (Χειροκροτήματα.) Τέτοια είναι, φίλοι, τα πρώτα διατάγματα: μπαίνουν αμέσως σε εφαρμογή. Κηρύσσω το άνοιγμα των εργασιών της πρώτης συνόδου της Κομμούνας του Παρισιού.
β) ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
Η Ζενεβιέβ κι ο Λανζεβέν, συνοδεύονται από το θυρωρό και μπαίνουν σ' ένα γραφείο. Βρέχει.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Είπατε ότι δε φάνηκε κανείς υπάλληλος, εδώ κι οχτώ μέρες;
ΘΥΡΩΡΟΣ
Ούτε ένας. Θα το ήξερα. Είμαι θυρωρός.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Πόσοι υπάλληλοι εργάζονται εδώ κανονικά;
ΘΥΡΩΡΟΣ
Τριακόσιοι ογδόντα τέσσερις και ο κύριος Υπουργός.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Ξέρετε πού μένουν;
ΘΥΡΩΡΟΣ
Οχι.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Πώς θα μπορούσαμε ν' ανακαλύψουμε πού βρίσκονται έστω τα σχολεία των διαμερισμάτων, οι διευθύνσεις των δασκάλων, το ταμείο όπου παίρνουν τους μισθούς; Πήρανε και τα κλειδιά ακόμα.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Πρέπει να βρούμε έναν κλειδαρά.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Και θα χρειαστεί να μου αγοράσετε λίγο πετρέλαιο για τη λάμπα.
Ψάχνει στην τσέπη του.
ΘΥΡΩΡΟΣ
Μα θα δουλέψετε και τη νύχτα;
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Η μαντεμουαζέλ είναι αντιπρόσωπος της Κομμούνας για τη δημόσια εκπαίδευση.
ΘΥΡΩΡΟΣ
Πολύ ωραίο αυτό, αλλά δεν είναι αρμοδιότητά μου να τρέχω για πετρέλαιο.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Βεβαίως, αλλά...
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Οχι, όχι βεβαίως. Θα πάτε ν' αγοράσετε πετρέλαιο. Αλλά πρώτα θα δείξετε στην πολίτισσα αντιπρόσωπο, πού βρίσκονται τα πρωτόκολλα και οι πίνακες των σχολείων κατά διαμέρισμα.
ΘΥΡΩΡΟΣ
Το μόνο που μπορώ να σας δείξω είναι πού βρίσκονται τα γραφεία.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Πρέπει ν' απευθυνθώ στην καθαρίστρια. Ισως έχει παιδιά που να πηγαίνουν στο σχολείο.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Το πιθανότερο να μην ξέρει τίποτα.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Κάτι πρέπει να καταφέρουμε οι δυο μας.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Το καλύτερο θα 'ταν να χτίσουμε αμέσως σχολεία. Τότε θα ξέραμε πού βρίσκονται. Ολα πρέπει να ξαναγίνουν από το Α ως το Ω, γιατί όλα είναι κακώς καμωμένα. Από τις κλινικές ως το φωτισμό των δρόμων. Και πόσο σε πληρώνει ο λαός για την εργασία σου, η όποια δεν περιλαμβάνει την προμήθεια πετρελαίου;
ΘΥΡΩΡΟΣ
Εφτάμισι φράγκα την ημέρα, αλλά δε μου τα πληρώνει ο λαός, μου τα πληρώνει το κράτος.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Α, ναι το ξέχασα, η διαφορά είναι ζήτημα ποσού, έ; Η αντιπρόσωπος θα διοικεί όλα τα σχολεία του Παρισιού, με έντεκα φράγκα την ημέρα. Σας λέει τίποτα αυτό;
ΘΥΡΩΡΟΣ
Δική της δουλειά.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Μπορείτε να πηγαίνετε. Αυτό τουλάχιστον θα ανήκει στην αρμοδιότητά σας.
Ο θυρωρός απομακρύνεται, σέρνοντας τις παντόφλες του, η Ζενεβιέβ ανοίγει το παράθυρο.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Αξιολύπητος είναι.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Αυτός δεν έχει αυτή τη γνώμη για τον εαυτό του. Ηταν πιθανώς λάθος που του είπα ότι παίρνεις τόσα λίγα. Τώρα σε περιφρονεί. Δεν έχει καμιά όρεξη να υποκλίνεται σ' ένα πρόσωπο που κερδίζει μόλις κάτι περισσότερο από αυτόν. Και το να υποκλίνεται είναι η μόνη δουλειά που μπορεί να κάνει και δεν πρόκειται καμιά άλλη να μάθει.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Δε φταίει αυτός. Τι παράδειγμα έχει; Εκείνοι που κατείχαν τα πόστα των υπουργών και των γενικών διευθυντών, το σκάσανε μπροστά στους χαμηλούς μισθούς. Και όλοι οι υπάλληλοι, ακόμα και οι κατώτεροι, εγκαταλείπουν το Παρίσι στο σκοτάδι, στη βρώμα και στην άμάθεια. Και είναι απαραίτητοι!
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Αυτό είναι το σοβαρότερο. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να γίνουν αναντικατάστατοι. Αυτό κρατάει χιλιάδες χρόνια. Θα χρειαστεί να βρούμε ανθρώπους που να οργανώσουν τη δουλειά τους, έτσι που σε κάθε στιγμή να μπορούν να αντικατασταθούν. Αυτοί που θα απλοποιήσουν την εργασία, αυτοί θα είναι οι μεγάλοι οικοδόμοι του μέλλοντος. Να η Μπαμπέτ.
Μπαίνει η Μπαμπέτ, τη συνοδεύει ο Φιλίπ.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Δε σε βλέπουμε πια. Φαίνεται, πως όπως γράφει η «Officiel», διορίστηκες υπουργός ή κάτι τέτοιο.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Προσποιείται την τρομαγμένη με συνωμοτικό ύφος. Σου είπε πού μπορείς να με βρεις;
ΜΠΑΜΠΕΤ
Ποιος; Ο πορτιέρης; Χρειάστηκε να του χώσει το πιστόλι στη μύτη του, ο Φιλίπ.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Σε διορίζω βοηθό του Αντιπροσώπου των Συγκοινωνιών: αυτός είναι ο τίτλος μου. Τα τρένα του Βορρά φεύγουν, αλλά δεν ξαναγυρίζουν! Μεταφέρουν ολόκληρες κινητές περιουσίες. Είμαι υποχρεωμένος να δημεύσω τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας και να παραπέμψω τους υπεύθυνους στο Συμβούλιο Πολέμου. Να αυτά συμβαίνουν στο Παρίσι: εδώ, οι υπάλληλοι δεν έρχονται πια, αλλού πάνε για να σαμποτάρουν. Αλλά πώς από δω;
ΜΠΑΜΠΕΤ
Κάτι πρέπει να κάνετε σύντομα για τους σύντροφους αρτεργάτες.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Μα είμαι μόνο Αντιπρόσωπος της Δημόσιας Εκπαίδευσης.
ΦΙΛΙΠ
Τότε άκουσέ μας. Στις εφημερίδες σας γράφουν ότι ο εργάτης πρέπει να μορφωθεί. Μα πώς θα μορφωθεί όταν δουλεύει τη νύχτα; Δε βλέπει ποτέ το φως της ημέρας.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Νομίζω πως η Κομμούνα έβγαλε διάταγμα που καταργεί τη νυχτερινή εργασία στους αρτεργάτες.
ΦΙΛΙΠ
Ναι, αλλά τα αφεντικά αρνούνται να τον εφαρμόσουν. Και δεν έχουμε το δικαίωμα της απεργίας γιατί είμαστε απαραίτητοι. Ενώ η φουρνάρισσα έχει το δικαίωμα να κλείνει το μαγαζί της, όποτε της καπνίσει. Και με την ευκαιρία, πάρε ένα ψωμί.
Δίνει ένα καρβέλι στη Ζενεβιέβ.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Δωροδοκία υπαλλήλου.
Η Ζενεβιέβ το δαγκώνει.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Αν κλείνει το μαγαζί της, θα της το δημεύσουμε και θα το διευθύνουμε μόνοι μας.
ΦΙΛΙΠ
Ωραία μας τα λες! Σας δωροδοκήσαμε κιόλας! Κοιτάξτε μόνο μη σας δωροδοκήσουν τ' αφεντικά. Θα το πω απόψε στο Συνεταιρισμό, γιατί αλλιώς ο κόσμος θα σπάσει οπωσδήποτε τις τζαμαρίες των φούρνων. Αλήθεια, και πώς τα βολεύουν η Μπαμπέτ και η μαντάμ Καμπέ; Ο Μπισόν, το αφεντικό τους, ο στρατιωτικός ράφτης ξαναγύρισε.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Μας πληρώνει ένα φράγκο στο παντελόνι. Λέει, πως η Εθνοφρουρά βρήκε καλύτερες προσφορές για τις παραγγελίες της.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Γιατί με κοιτάτε έτσι, Πιέρ;
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Κοιτάω πώς θα ξεμπλέξετε με το λαό, πολίτισσα αντιπρόσωπε.
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Δεν έχουμε χρήματα. Κάνουμε οικονομίες στους πόρους του λαού.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Μα ο λαός είμαστε εμείς.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Βλέποντας τη Ζενεβιέβ να του ρίχνει ένα διστακτικό βλέμμα.
Πάρε μαθήματα δασκάλα.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Αν η Κομμούνα μας πληρώνει λιγότερο απ' την αυτοκρατορία δε μας χρειάζεται. Κι ο Ζαν να βρίσκεται στα οδοφράγματα έτοιμος να σκοτωθεί, γιατί δεν μπορούσε πια να υποφέρει αυτή την εκμετάλλευση!
ΦΙΛΙΠ
Κλέβετε την ίδια του τη μάνα, στην τιμή του παντελονιού. Και τη μικρή της φίλη μαζί. Οφείλατε...
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Οφείλατε, οφείλαμε, και σεις;
ΦΙΛΙΠ
Εμείς οφείλουμε...
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Αυτό είν' το καλύτερο.
ΦΙΛΙΠ
Τι οφείλουμε λοιπόν;
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Φυσικά δεν είσαστε γραμμένος στο συνεταιρισμό των ραφτάδων. Εκεί πρέπει να καθορίζονται οι τιμές κι όχι στο μαγαζί του κυρίου Μπισόν.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Και πώς θα το ξέραμε;
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Θα χτίσω σχολειά για να το μαθαίνουν τα παιδιά.
ΜΠΑΜΠΕΤ
Και πού θα βρείτε τα λεπτά όταν δεν είστε σε θέση να πληρώσετε όσο πρέπει τις στολές;
ΖΕΝΕΒΙΕΒ
Δυο βήματα από δω είναι η Τράπεζα της Γαλλίας. Η δυσκολία όμως είναι πως και τα ντουλάπια ακόμα είναι κλειδωμένα.
ΦΙΛΙΠ
Μα νομίζω πως αυτά τουλάχιστον μπορούμε να τ' ανοίξουμε με αντικλείδια.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Λες; Εσύ αρτεργάτης είσαι διατεθειμένος να κάνεις τη δουλειά του κλειδαρά; Παιδιά δε βλέπω και τόσο σκοτεινό το μέλλον της Κομμούνας. Το επόμενο στάδιο ίσως να 'ναι ότι ο καθένας μας θα μάθει να κυβερνάει.
Κουρδίζει ένα μεγάλο ρολόι που είναι σταματημένο, και δίνει ένα μικρό σπρώξιμο στο εκκρεμές για να το θέσει σε κίνηση. Ολοι κοιτούν το ρολόι και γελούν.
ΛΑΝΖΕΒΕΝ
Μην περιμένετε από την Κομμούνα τίποτα περισσότερο απ' ό,τι απ' τον εαυτό σας.

Ναζιστικά Εγκλήματα και η σημερινή Χρυσή Αυγή

Στα πλαίσια της ανόδου της ακροδεξιάς και του νεοναζισμού στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, μέλη και βουλευτές της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής δήλωναν στα αστικά media ότι ο Χίτλερ δεν έχει κριθεί ακόμα από την Ιστορία. Παρά το γεγονός ότι η Χρυσή Αυγή έχει ιδρώσει για να αποτινάξει τη "ρετσινιά" του νεοναζί από πάνω της (κανείς βέβαια δεν ξέχασε τα αφιερώματα στους στυλοβάτες του Τρίτου Ράιχ στο περιοδικό της, ούτε την εικόνα του Μιχαλολιάκου να περιφέρεται γύρω από σκίνχεντς που χαιρετούσαν φασιστικά), σταγονίδια της πραγματικής της ουσίας ξεφεύγουν και παρουσιάζονται ακόμα και σε ξένες εφημερίδες. Στελέχη της μιλούν για φούρνους και στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ μέλη της φωτογραφίζονται χαμογελαστοί να ατενίζουν τους φούρνους του Νταχάου.

Στο παρών άρθρο δεν θα ασχοληθούμε με τον νεοναζιστικό πολιτικό κόπρο. Θα παραθέσουμε ένα μικρό ιστορικό και φωτογραφικό αφιέρωμα για τα εγκλήματα που ο γερμανικός ναζισμός του Τρίτου Ράιχ διέπραξε. Σκοπός μας είναι η ενημέρωση για την ιστορική πραγματικότητα της ναζιστικής αποκτήνωσης. Τα παρακάτω αποτελούν μέρος μονάχα των ναζιστικών εγκλημάτων ενάντια στην Ανθρωπότητα. 

ΤΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΙΌΤΗΤΑ ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΙΧ

Στρατόπεδο Μπούχενβαλντ

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ λειτούργησε από το 1936 έως το 1945. Τρόφιμοί του ήταν αρχικά πολιτικοί αντίπαλοι του Τρίτου Ράιχ και μετέπειτα ομοφυλόφιλοι, αιχμάλωτοι του Κόκκινου Στρατού και μικρός αριθμός Εβραίων. Το στρατόπεδο λειτούργησε από το 1943 ως στρατόπεδο εξόντωσης. Στο Μπούχενβαλντ δολοφονήθηκαν πάνω από 30.000 άνθρωποι με μερικές από τις πιο απάνθρωπες μεθόδους. Αν και το Μπούχενβαλντ ήταν ένα σχετικά μικρό στρατόπεδο στη θάλασσα των στρατοπέδων του Τρίτου Ράιχ, έμεινε ιδιαίτερα γνωστό για τη θηριωδία των διοικητών και ειδικά για την γυναίκα του διοικητή του Ilse Koch. Η Ilse Koch, γνωστή και ως μάγισσα του Μπούχενβαλντ (στους τρόφιμούς του), καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά για εγκλήματα ενάντια στην Ανθρωπότητα. Στην Ilse Koch άρεσε το ανθρώπινο δέρμα. Διάλεγε προσεκτικά κρατούμενους με όμορφα τατουάζ και τους έστελνε αμέσως στους θαλάμους αερίων. Αργότερα, οι γιατροί της συνέλεγαν το δέρμα των σωρών τους και το συντηρούσαν για την Koch που είχε μάλιστα μια ευρύτατη συλλογή. Στη συλλογή της αυτή βρέθηκαν επίσης δύο συρρικνωμένα κεφάλια και ένα λαμπατέρ με αμπαζούρ από ανθρώπινο δέρμα. Μελανό σημείο στην ιστορία του στρατοπέδου αποτέλεσε και η διεξαγωγή βιολογικών πειραμάτων σε ζώντες κρατούμενους. Με την απελευθέρωση   του στρατοπέδου από τον Κόκκινο Στρατό βρέθηκε και μια εκτενής συλλογή ανθρώπινων οργάνων συντηρημένα σε φορμόλη που ανήκαν στο γιατρό του στρατοπέδου Waldemar Hoven. 

Παρουσίαση των ανθρώπινων δερμάτων στον ΔΕΣ

Η συλλογή των ανθρώπινων οργάνων

Παρουσίαση των ευρημάτων του Μπούχενβαλντ μετά την απελευθέρωση 

Τα κεφάλια της Ilse Koch 

Δείγματα από τη συλλογή δερμάτων της Ilse Koch. 

Κρεματόριο του Μπούχενβαλντ

Στρατόπεδο Άουσβιτς

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς δημιουργήθηκε αρχικά το 1940 στην Πολωνία για να επεκταθεί το 1942 στο λεγόμενο στρατόπεδο Άουσβιτς - Μπίρκεναου που περιλάμβανε 45 μικρότερα στρατόπεδα-δορυφόρους. Το Άουσβιτς λειτούργησε έως το 1944 και στο διάστημα 1942-1944 λειτούργησε αποκλειστικά σαν στρατόπεδο εξόντωσης. Στο Άουσβιτς άφησαν τη ζωή τους περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι. Ανάμεσά τους Εβραίοι, Πολωνοί, Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου, Αθίγγανοι και μάρτυρες του Ιεχωβά. Το Άουσβιτς είναι το στρατόπεδο όπου η ναζιστική βιομηχανία θανάτου γνώρισε τον απόγειό της. Με εξαιρετική ακρίβεια και προσοχή, "φορτία" ανθρώπων κατέφθαναν από τα γύρω στρατόπεδα αλλά και το σιδηρόδρομο στις κεντρικές εγκαταστάσεις. Τα στοιχεία τους καταγράφονταν και τα πρόσωπά τους φωτογραφίζονταν. Τα ρούχα τους, τα υπάρχοντά τους, τα μαλλιά  και τυχόν χρυσά δόντια που είχαν συλλέγονταν προσεκτικά και αποθηκεύονταν. Αργότερα επισκευάζονταν και αξιοποιούνταν. Τα δόντια μετατρέπονταν σε πλάκες χρυσού και μαλλιά σε χαλιά και υφάσματα. Οι άνθρωποι, που αποτελούσαν το υποπροϊόν της διεργασίας θανατώνονταν ή τοποθετούνταν σε προγράμματα καταναγκαστικής εργασίας όπου θα πέθαιναν σε μερικούς μήνες. Οι λιγότερο τυχεροί από τους κρατούμενους τοποθετούνταν στα ανθρώπινα πειράματα του Josef Mengele που άφησε ιστορία ως ο "άγγελος του θανάτου". Στα πειράματα του  Josef Mengele δολοφονήθηκαν αδιακρίτως άνδρες, γυναίκες και παιδιά κάθε ηλικίας. Ο Mengele πειραματίζονταν σε ζώντες ανθρώπους προσπαθώντας να αναπτύξει νέα φάρμακα και να μελετήσει την πορεία των διαφόρων ασθενειών. Διεξήγαγε επίσης πειράματα χαμηλής πίεσης, ψύχους καθώς και πειράματα με ακτινοβολίες γ. Σκιώδεις παραμένουν οι σχέσεις του με την γνωστή φαρμακοβιομηχανία Bayern. Με τον αρχίατρο των SS Wolfram Sievers δημιούργησαν την συλλογική εβραιομπολσεβικικών σκελετών από κρατούμενους του Άουσβιτς που εκτελέστηκαν στους θαλάμους αερίων. Η συλλογή αυτή που περιλάμβανε 86 σκελετούς και σώματα, εξετέθη για μικρό διάστημα στο Βερολίνο. Σκοπός της ήταν να καταδείξει την κατωτερότητα των Εβραίων σε σχέση με τους άριους. 

To σώμα του μπακάλη Μεναχέμ Τάφελ. Ο Τάφελ εκτελέστηκε στους θαλάμους αερίων και το σώμα του χρησιμοποιήθηκε για ανατομικούς λόγους από τους γιατρούς του Άουσβιτς.

Θύμα των πειραμάτων του Μένγκελε

Πείραμα υποθερμίας στο Άουσβιτς

Πείραμα απότομης αλλαγής πίεσης στο Άουσβιτς.

Σορός γυαλιών των θυμάτων του Άουσβιτς

Χαλί από ανθρώπινα μαλλιά στο μουσείο του Άουσβιτς

Τα παπούτσια των νεκρών του Άουσβιτς όπως εκτίθενται στο μουσείο σήμερα.

Στρατόπεδο Νταχάου

Το κατεξοχήν στρατόπεδο συγκέντρωσης των πολιτικών αντιπάλων του Χίτλερ. Από τα κελιά του πέρασαν πάνω από 300.000 κρατούμενοι. Σε αυτούς δεν υπολογίστηκαν ποτέ οι αιχμάλωτοι πολέμου του Κόκκιου Στρατού των οποίων οι εκτελέσεις έτσι κι αλλιώς σπάνια καταγράφονταν. Αν και το Νταχάου δεν ήταν στρατόπεδο εξόντωσης, καταγράφηκαν 31.000 θάνατοι κρατουμένων, κύρια λόγω των πολύ κακών συνθηκών διαβίωσης αλλά και εκτελέσεων από δεσμοφύλακες. Δεν είναι, επίσης, καταγεγραμμένα όλα τα θύματα των ιατρικών πειραμάτων που εκτελούνταν εκεί με προϊστάμενο το Δρα Sigmund Rascher, μέλος των Waffen-SS (Ενόπλων SS), που έκανε έρευνες για λογαριασμό της Λουφτβάφε. Φυσικά, οι εντολές των SS ήταν να εκτελείται οποιοσδήποτε κρατούμενος υπέπιπτε στο παραμικρό παράπτωμα. Το Νταχάου έμεινε παγκοσμίως γνωστό για τα φρικτά βασανιστήρια, τις εκταόμβες νεκρών από ασθένειες και τις φρικώδεις εκτελέσεις των δημίων του. Τρόφιμός του υπήρξε και ο γ.γ. του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης. 

Εικόνες της Αμερικανικής Στρατιωτικής Αποστολής που απελευθέρωσε το Νταχάου

Εικόνες της Αμερικανικής Στρατιωτικής Αποστολής που απελευθέρωσε το Νταχάου

Πειράματα χαμηλής πίεσης σε κρατούμενους του Νταχάου

Πειράματα υποθερμίας σε κρατούμενους του Νταχάου

Πειράματα χαμηλής πίεσης σε κρατούμενους του Νταχάου

Κλινική Σπίγκελγκρουντ

Για πολλούς το Τρίτο Ράιχ υπήρξε δήμιος των λαών όχι όμως το γερμανικού λαού. Αρκετά διαδεδομένη είναι σήμερα η άποψη ότι ο Χίτλερ επιχείρησε την ανόρθωση της Γερμανίας και του λαού της εξαπολύοντας τον επεκτατικό πόλεμο του 1939. Σφάλμα. O πόλεμος για το ζωτικό χώρο της αρίας φυλής στοίχισε τη ζωή σε περίπου 9 εκατομμύρια Γερμανούς πολίτες. Περίπου δηλαδή το 13% του πληθυσμού της Γερμανίας. Όσοι όμως πιστεύουν ότι η τρομοκρατία και η αποκτήνωση δεν άγγιζαν παρά μόνο τους Εβραίους και του κομμουνιστές κάνουν εξίσου λάθος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κλινική Σπίγκελγκρουντ. Η κλινική Σπίγκελγκρουντ ξεκίνησε να λειτουργεί το 1939 για λογαριασμό της Ναζιστικής Ιατρικής. Ήταν μια από τις πολλές κλινικές ευθανασίας των"ανίκανων" για το Τρίτο Ράιχ. Από το 1940 έως το 1942 στην κλινική εισάγονταν παιδιά με διανοητική υστέρηση, σωματικές και κινησιακές παθήσεις και γενικότερα παιδιά που χαρακτηρίζονταν από το Υπουργείο Υγείας ως "βεβαρημένες περιπτώσεις". Στην κλινική, τα παιδιά ζούσαν σε άθλιες συνθήκες (πολλές φορές δεμένα σε κλουβιά) και γίνονταν αντικείμενα πειραμάτων.  Με απειροελάχιστες εξαιρέσεις, όλα τα παιδιά θανατώθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος ευθανασίας για την καθαρότητα της αρίας φυλής. Υπολογίζεται ότι πάνω από 800 παιδιά με ειδικές ανάγκες θανατώθηκαν στο Σπίγκελγκρουντ. Στα υπόγεια της κλινικής, οι γιατροί  Heinrich Gross και  Alexander Igor Caruso διατηρούσαν μια μακάβρια συλλογή 70 περίπου εγκεφάλων που αφαιρέθηκαν από τα νεκρά παιδιά του Σπιγκελγκρουντ. Ας σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα και παρά τα αδιάσειστα στοιχεία ο εν ζωή Heinrich Gross δεν έχει τεθεί ενώπιον της αυστριακής δικαιοσύνης. 

Ο φάκελος της Anne Raimmer. Η διάγνωση του γιατρού γράφει: Άχρηστη

Οι εγκέφαλοι των παιδιών στο Σπίγκελγκρουντ

Tα κλουβιά του Σπίγκελγκρουντ

Tα κλουβιά του Σπίγκελγκρουντ

Το πρόγραμμα Ευγονικής 

Στα πλαίσια της διατήρησης της καθαρότητας της αρίας φυλής, ο κρατικός μηχανισμός του Τρίτου Ράιχ πέρασε σε μια σειρά από μέτρα και νομοσχέδια. Πέραν του γνωστού φυλετικού πιστοποιητικού που απαιτούνταν για να παντρευτεί ένα ζευγάρι, από το 1938 ξεκίνησε να εφαρμόζεται από το Υπουργείο Υγείας το λεγόμενο πρόγραμμα Ευγονικής. Σύμφωνα με αυτό Γερμανίδες και Γερμανοί που ανήκουν μεν στην άρια φυλή, πάσχουν δε από κινησιακά ή άλλα σωματικά προβλήματα, θα υπόκεινται υποχρεωτικά σε στείρωση. Το πρόγραμμα της Ευγονικής συνδέεται επίσης με το πρόγραμμα ευθανασίας Τ-4. Το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4 (Aktion T-4) πήρε το όνομά του από την οδό Tiergartenstraße αριθ. 4. του Βερολίνου όπου ήταν η έδρα της υπεύθυνης για την εφαρμογή του Υπηρεσίας. Ήταν το επίσημο όνομα του προγράμματος ευγονικής της Ναζιστικής Γερμανίας, το οποίο εκτελούσε δυναμικά μαζικές στειρώσεις και ευθανασία σε "ανεπιθύμητα" στοιχεία του πληθυσμού στη Γερμανία και στις κατεχόμενες από τους Ναζιστές περιοχές. Υπολογίζεται ότι συνολικά 200.000 άνθρωποι θανατώθηκαν ως αποτέλεσμα αυτού του προγράμματος.

Αυτή η αφίσα αναφέρει: «60000 μάρκα κοστίζει στην κοινωνία αυτός ο εκ γενετής ανάπηρος ισοβίως. Σύντροφε, αυτά είναι και δικά Σου χρήματα. Διαβάστε το "Νέος λαός", την μηνιαία έκδοση του Γραφείου Φυλετικής Πολιτικής του NSDAP (Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος)».

Πολίτης υπόκειται σε υποχρεωτική μέτρηση των προσωπικών του χαρακτηριστικών για να διαπιστωθεί  η φυλετική του ταυτότητα. 

Στο σημείο αυτό έληξε το αφιέρωμά μας στα εγκλήματα του ναζισμού, για όσους φίλους όμως δεν καταφέραμε ακόμα να πείσουμε, τουλάχιστον ως προς την πολιτική συνάφεια του Τρίτου Ράιχ και της Χρυσής Αυγής παραθέτουμε παρακάτω τις φωτογραφίες του βουλευτή της Χρυσής Αυγής Σ. Βλαμάκη από την επίσκεψή του στο Νταχάου.

Ο Σ. Βλαμάκης με χαρά ατενίζει τους φούρνους των κρεματορίων 

Ο Σ. Βλαμάκης στην είσοδο του Νταχάου

Ο Βλαμάκης χειρονομεί στο πορτραίτο του ήρωα Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου.